Complimentendag: als iedereen tegen elkaar liegt, is dat niet erg (voor even toch)

“Een prachtige speech, mijnheer Sanctorum”, zo feliciteerde een toehoorder me achteraf tijdens de receptie. Weinige tijd later presenteerde hij zichzelf als schrijver en probeerde me zijn boek te verkopen. Wat ik ook deed, uit dankbaarheid voor het compliment, dat wellicht niet eens gemeend was maar toch een goed gevoel gaf. En dat is toch wat telt. Dat boek staat nog altijd in de kast, ongelezen tussen de andere verplichte lectuur, een hele bibliotheek die gonst van dankbaarheid en generositeit. Boeken die ik kreeg, of boeken die ik kocht na het ontvangen van een goeddoend compliment. Cultuur gaat over uitwisseling, of niet soms.

Wat ons eraan herinnert dat het vandaag, 1 maart, Complimentendag is, jawel. De dag waarop iedereen aan iedereen schouderklopjes geeft om, laat ons eerlijk zijn, er minstens eentje terug te krijgen. Het wederkerig vlooien tussen mensapen, door Desmond Morris aangehaald, is daar bij uitstek op van toepassing. Echter, bij de apen gaat het om transparante wederkerigheid (ik doe iets voor jou, jij doet iets terug), een transactie dus, terwijl het compliment zijn dubbele bodem niet meteen prijsgeeft en zich als gratuit presenteert. Het compliment is de verbale evenknie van het geschenk: pay time volgt pas nadien.
Een paar quotes uit het Grote Complimentenboek:
– “Jij bent als een ster uit de hemel gevallen” (verleidersgids voor beginners: hoe je een vrouw in bed krijgt)
– “Mijnheer weet duidelijk alles van auto’s” (verkoperspraat, waarna de ‘kenner’ zich een wrak laat aansmeren)
– “Hij heeft daar een grootse prestatie neergezet” (oud rector André Oosterlinck over Prins Filip, die tijdens de ontvangst van zijn KUL-eredoctoraat gewoon een speech van een briefje aflas. Twee jaar later kreeg Oosterlinck de baronstitel)
De kunst van het slijmen dus, onder het motto ‘Vliegen vang je niet met azijn’. Theofrastos van Eresus (371 – 287 v.Chr), leerling van Aristoteles, beschreef in zijn karakterologie al hoe de vleier in elkaar steekt en opereert: hij speelt in op de menselijke ijdelheid en de behoefte aan erkenning, om zijn slachtoffer nadien gunsten af te troggelen. Morele afpersing dus, of misschien zelfs psychische terreur. Harde conclusie: geef de voorkeur aan hij die u beledigt, want die spreekt soms de waarheid, de vleier nooit.

Optimisme

Maar hoe gaan we dat misantroop inzicht breien aan die goed-gevoel-sfeer van Complimentendag? Wel, zolang we weten dat het om flauwe kul gaat, is er niets aan de hand. Als iedereen tegen elkaar liegt, is dat niet erg. Zo voor één dag toch, als uitloper van het carnaval. Wie zou die Complimentendag overigens toch bedacht hebben? Na enig opzoekwerk blijkt dat Gina de Groote, ‘Consultant inzake positiviteit en verandering’, uitgeefster van het wachtkamermagazine Change, Think Positive, en echtgenote van de betreurde reclamemaker Wim Schamp.
Dat plaatst wel een en ander in een perspectief: zoals de reclame liegt voor het goede doel (nu ja), is ook de Complimentendag een ode aan de leugen. De behoefte om gestreeld te worden is authentiek, de tactiek om daarop in te spelen is een ander paar mouwen. De moraal van het “positief denken” sluit wonderwel aan op die tactische hypocrisie: als je gelooft dat alles beter wordt, dan komt het wel in orde. Change! Met uitroepteken. Zouden Barack Obama en de N-VA-communicatie-afdeling bij Gina de Groote op consult zijn geweest? Of hoe men ook zichzelf kan bedotten.
Want sinds Guy Verhofstadt de quote van de filosoof Karl Popper, “Optimism is a moral duty” misbruikte om grote putten in de schatkist te maken, weten we dat die logica jammer genoeg niet klopt: de rekening wordt ons toch gepresenteerd, met vertraging. Jawel, Brussel is een hellegat. Geen vleiend oordeel, maar wel waar.
Ben ik nu de verzuurde party pooper? Maar neen, er is toch geen groter geschenk mogelijk dan iemand de waarheid te vertellen? Eventueel een alternatieve waarheid, maar toch: met het inzicht om gewoonweg open kaart te spelen, het parler-vrai, met het hart op de tong. Kunnen we dat nu eens gewoon afspreken? Morgen, 2de maart, zonder-complimenten-dag?
U bent allen fantastische lezers!