Rechter veroordeelt dame voor ‘foute’ internetgrappen: een nieuwe stap in de richting van de deugdictatuur

Voor het eerst heeft een Belgische rechtbank een persoon veroordeeld wegens het verspreiden van internethumor, zogenaamde memes: foto’s of tekeningen die van eigen onderschrift worden voorzien en een hilarisch effect beogen. Memes zijn bij voorkeur politiek incorrect en wat aangebrand, soms letterlijk: een foto van de brand in een asielcentrum van Bilzen kreeg als onderschrift: ‘Ook ik steun de warmste week.’ Na een klacht van UNIA veroordeelde de correctionele rechtbank van Turnhout hiervoor een vrouw tot zes maanden cel met uitstel voor drie jaar en 320 euro boete.

De kanarie in de koolmijn

Deze zaak heeft veel minder ruchtbaarheid gekregen dan deze rond Bart De Pauw, maar is eigenlijk veel belangrijker voor de democratie en de vrije meningsuiting. Het punt is namelijk dat deze dame helemaal niet opriep tot geweld, laat staan dat ze zelf iemand bedreigde of daadwerkelijk tot de actie overging. Maar de memes zouden de wetten op racisme en negationisme overtreden hebben. Wat alleen maar bevestigt dat deze wetten vooral bedoeld zijn om extreem rechts het zwijgen op te leggen. Daar horen ook verplichte bezoekjes bij aan de Dossinkazerne, door onderzoeksrechters opgelegde boeterituelen waarvan zelfs de brave professor Alain Van Hiel het nut betwijfelt: zogenaamde opiniedelicten bestraffen is de grootste reclame voor die opinies. Vraag het maar aan Dries Van Langenhove.

Het punt is namelijk dat deze dame helemaal niet opriep tot geweld, laat staan dat ze zelf iemand bedreigde of daadwerkelijk tot de actie overging.

Laten we het simpel stellen: ten gronde is het begrip ‘opiniedelict’ een contradictie in een samenleving die de vrije meningsuiting ernstig neemt. Meer in het bijzonder is humor de klassieke kanarie in de koolmijn: als we niet meer mogen lachen, tenzij met pastoorsmoppen, is er iets grondigs mis. De verwoking van de maatschappij en het verbod op zogenaamde haattaal leidt tot een deugdictatuur die zelf gewelddadig wordt en nieuwe vormen van censuur en repressie oproept.

Dat is een nuance die de meeste opiniemakers ter linkerzijde maar niet snappen. Sinds Socrates en Diogenes hebben wij met vallen en opstaan geleerd dat de lach bevrijdt en de kooi opent. Humor is namelijk net geweld-bezwerend: onze beschaving heeft het zover gebracht dat we met iets of iemand de spot drijven, in een karikatuur hekelen, in plaats van iemand te onthoofden.

Politiek correcte travestieën

Philippe Geubels: regimegetrouwe beroepsnar

Dat is een verworvenheid die niet definitief is -we kunnen altijd terugkeren naar de barbarij-, en net daarom met des te meer overgave moet verdedigd worden. Maar terwijl moslims in plaats van grappen te maken met scherp schieten, wordt een vrouw veroordeeld die alleen op haar manier satire bedrijft om een punt te maken.

Het kenmerk van satire is nu net dat ze buiten de lijntjes kleurt, grenzen verkent, de mainstream te buiten gaat, soms provoceert.

De memes zijn de cartoons van de niet-cartoonisten, lieden zonder perskaart of vaste job bij een mainstream medium, die hun humor op het internet loslaten. Dat is een absoluut grondrecht, ook al probeert nu ook de EU daaraan te morrelen. Het kan niet zijn dat we ons moeten beperken tot de brave spotprentjes die in De Standaard of Knack verschijnen, of de TV-humor van Philippe Geubels: dat zijn zonder meer politiek correcte travestieën die een schijn van vrije meningsuiting moeten ophouden.

Ik ben een absolute meningencommunist. Satire is van iedereen en voor iedereen. We mogen niet toelaten dat de vuilbekkerij wordt uitbesteed aan een paar literaire narren, genre Herman Brusselmans, en dat gewone mensen die een pikante of aangebrande grap post op het web, een strafregister aan gesmeerd krijgen.

Ranzig? Smakeloos? Het kenmerk van satire is nu net dat ze buiten de lijntjes kleurt, grenzen verkent, de mainstream te buiten gaat, soms provoceert. Het is niet aan de rechter om te oordelen of humor smaakvol dan wel ranzig, grappig, spits, of stuitend is: dat was de mening van de rechter die Pieter Auwaerts vrijsprak in een geding aangespannen door actrice Hilde Van Mieghem. Helaas dacht de rechter er in Turnhout anders over.

‘Sociale cohesie’

Eric Zemmour: provoceren is noodzakelijk om beweging te krijgen in de politiek correcte permafrost

Dat het OCAD (Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse) de vrouw in kwestie al op de radar had, zal wel een rol gespeeld hebben in het vonnis. Vermits het gevaar van gewelddadig moslimextremisme reëel is, moet er om politieke redenen ook gezocht worden naar een extreem-rechts terreurgevaar. Groteske klopjachten als deze op Jürgen Conings moeten deze ‘dreiging’ levendig houden. De realiteit is hoe dan ook deze: de zogenaamde verrechtsing is een reactie op de groeiende islamisering en de daarmee gepaard gaande ondergraving van de rechtstaat, en niet omgekeerd. Ook die waarheid is maar moeilijk te erkennen door weldenkend links.

De zogenaamde verrechtsing is een reactie op de groeiende islamisering en de daarmee gepaard gaande ondergraving van de rechtstaat, en niet omgekeerd.

De memes van de dame in kwestie zouden ‘een bedreiging vormen voor de sociale cohesie’: dat is een opmerkelijke vaststelling van de triomferende UNIA-directrice Els Keytsman die elke juridische grond mist. Sociale cohesie? Neen, cartoons en satire dienen niet om de sociale cohesie te vergroten, wel om op een ludieke manier onaangename waarheden aan te kaarten. Provoceren is noodzakelijk om beweging te krijgen in de politiek correcte permafrost.

Het feit dat volgens peilingen 17 procent van de Fransen op Éric Zemmour zou willen stemmen, een provocateur die er al een rist veroordelingen heeft opzitten, alleen maar omwille van het verkondigen van een mening, toont aan dat de wetten die de zogenaamde haattaal willen inperken, zelf alle kenmerken van een fascistoïde heksenjacht vertonen.

Terecht maakt het publiek zich daar zorgen over. Niet de media of het vaste kransje opiniemakers, voor hen verloopt alles naar wens. Ondertussen kloppen de journalisten van de mainstream media zich op de borst omwille van een Nobelprijs die niet voor hen is bedoeld. De bubbels borrelen vrolijk naar de oppervlakte, de pot kookt straks sowieso over.

Dinsdag a.s., 19 oktober, stel ik mijn nieuw boek voor ‘Terug naar Malpertus – over humor en satire in woketijden’. Niet te missen!

Dinsdag 19 oktober 2021 – 20u

C.C. De Zandloper

Kaasmarkt 75, Wemmel

Alsof die Nobelprijs ook bedoeld zou zijn voor de Vlaamse mainstream media

Maria Ressa en Dmitri Moeratov

Een zwaar misverstand

De Nobelprijs voor de Vrede is dit jaar toegekend aan twee journalisten die in moeilijke omstandigheden en onder een autoritair regime de vrijheid van het woord op zich nemen:  De Filippijnse Maria Ressa met haar kritische website Rappler, en Dmitri Moeratov van Novaja Gazeta, het enige resterende onafhankelijke dagblad in Rusland. Ressa wordt al jarenlang geïntimideerd en gepest door het Duterte-regime. In 2012 kreeg ze zes jaar gevangenisstraf aan haar been wegens zogenaamde smaad. In Poetin-Rusland worden dissidenten vergiftigd of naar de Goelags gestuurd. Wie daar een onafhankelijke journalistiek probeert te doen, riskeert zijn/haar nek.

Ook al was in het verleden die toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede politiek geïnspireerd, niemand zal betwisten dat deze twee journalisten alle steun verdienen. Er zijn natuurlijk nog wel collega’s van hen die in even moeilijke omstandigheden werken, dus laten we het maar een symbolische blijk van appreciatie noemen. 

Politiek correct

Peter Vandermeersch, marketeer-van-het-jaar in 2007

Een andere kwestie is de gretigheid waarmee de mainstream media in Vlaanderen en omstreken deze Vredesprijs recupereren en zichzelf nadrukkelijk in de hulde betrekken. ‘Nobelprijs is welkome steun in de rug voor alle journalisten’ wordt er in de lage landen getoeterd. Dat roept wel wat vraagtekens op. Bevinden onze modale media en hun journalisten zich in de positie van moedige collega’s onder autoritaire regimes? Helaas, het is veeleer het tegendeel: de mainstream media in Vlaanderen zijn vooral gezagsgetrouwe modellen van politieke correctheid.

Het Nobelprijscomité had vermoedelijk niet het soort journalisten in gedachten van kranten die door de overheid worden gesubsidieerd, en die vooral kind-aan-huis zijn binnen het politieke establishment.

In De Afspraak (waar anders) van afgelopen maandag mocht Peter Vandermeersch nog eens alle registers opentrekken om zichzelf te promoveren tot journalistieke held, in het zog van die Nobelprijs. Vandermeersch, alias de marketeer zoals Koen Meulenaere hem noemde omdat hij in 2007 tot marketeer-van-het-jaar werd gebombardeerd, is de man die De Standaard polijstte tot een glad joepieblad, aangenaam om in te adverteren, waarbij zorgvuldig alle politiek incorrecte hangijzers worden gemeden. Het is een mainstreammedium in de slechtste zin van het woord: conformistisch, intellectueel lui, zich afstemmend op een modieus links progressisme, en in dat opzicht vooral afgevend op zogenaamd ‘fakenews’ dat in de sociale media opborrelt.

De huidige DS-hoofdredacteur, Karel Verhoeven, is een van de hevigste ontkenners van de woke-ideologie en de cancelcultuur: allemaal ‘verzinsels van rechts om zich aan te stellen’. Het Nobelprijscomité had vermoedelijk niet het soort journalisten in gedachten van kranten die door de overheid worden gesubsidieerd, en die vooral kind-aan-huis zijn binnen het politieke establishment.

Ontslagen cartoonisten

Al jaar en dag komen in deze gesettelde media alleen gesettelde ‘opiniemakers’ aan bod, die het dan ook nog eens mogen uitleggen op VRT-talkshows allerhande. Deze incest heeft niets met persvrijheid te maken maar vooral met ons-kent-ons-cultuur. De respectievelijke boegbeelden van de ‘vrije pers’ munten bij ons vooral uit in neerbuigend moreel suprematisme tegenover het rechtshangende klootjesvolk. Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck is onsterfelijk (belachelijk) geworden dankzij de uitspraak dat racisme tot het DNA van elke autochtone Vlaming behoort.

De persinstituten lijken zich vooral de vrijheid te permitteren om aan zelfcensuur te doen.

Maar dus die moedige onderzoeksjournalisten. In heel de PFOS-affaire en de doofpotoperaties daarrond heeft ook de Vlaamse pers een twijfelachtige rol gespeeld. Het probleem was bekend in ambtenarenmiddens, al in 2017 was het gesignaleerd naar het beleid toe, maar Verhoeven en C° vonden het blijkbaar niet nuttig of opportuun om in deze beerput te gaan roeren. We hebben hier te maken met gezagstrouwe en luie journalistiek, die ik ook te berde bracht in een paneldebat naar aanleiding van de Nederlandse Media Week.  

Dat vooral satireschrijvers en cartoonisten onder druk staan in onze zogenaamde vrije democratie, is een frappant gegeven. In 2018 ontsloeg de Süddeutsche Zeitung cartoonist Dieter Hanitzsch omwille van een ‘antisemitische’ spotprent waarin de toenmalige Israëlische premier Benjamin Netanjahu het moest ontgelden. Aan de andere zijde van de oceaan, een jaar later, mocht tekenaar Pat Chappatte beschikken bij The New York Times, dat maar meteen besloot om te stoppen met politieke cartoons. Persvrijheid zei u? De persinstituten lijken zich vooral de vrijheid te permitteren om aan zelfcensuur te doen. En het gevaar voor moedige journalisten of tekenaars komt bij ons vooral vanuit de grote media zelf waarvoor ze werken.

Ig-Nobelprijs

Voor de VVJ staat mediakritiek gelijk met ‘agressie tegen journalisten’. Inclusief meldpunt.

De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) is een corporatistische beroepsorganisatie die de belangen van haar leden behartigt, maar helemaal niet in een globale cultuur van de vrije meningsuiting geïnteresseerd is. Ooit censureerde de vereniging in haar ledenblad De Journalist zelf een interview met Rik Torfs, die zich al te kritisch had uitgelaten over… de mainstream media. Vanzelfsprekend eist ook de VVJ voor zich een plaatsje op in de Nobelhulde. Het is deze vereniging ook die pleitte voor een meldpunt voor agressie tegen journalisten: leest men de motivering erop na, dan blijkt men alle mediakritiek als ‘verbaal geweld’ op te vatten.  

In autoritaire regimes heb je mensen die hun nek durven uitsteken, in zogenaamde democratieën wordt de toon gezet door opiniemakers die de mainstream organiseren én zich tegelijk op de borst kloppen.

De ene journalistieke positie is dus de andere niet. Bij ons ligt de persvrijheid in de alternatieve media, de kleinere webmagazines én de sociale media, de bloggers, die bij voorkeur worden genegeerd of geschoffeerd door de perskaartjournalisten. De Nobelprijs voor Maria Ressa en Dmitri Moeratov is een belangrijk signaal, maar veroorzaakt tegelijk enorm veel ruis in het medialandschap. In autoritaire regimes staan onafhankelijke journalisten en opiniemakers bloot aan repressie, in zogenaamde democratieën botst men tegen de pensée unique aan, door het regime én de mainstreampers in stand gehouden. Zie ook het geval Marc Van Ranst en het covid-discours.

Er zou misschien nog een scherts-Nobelprijs moeten ingesteld worden voor dit soort journalistieke helden, naar analogie met de Ig-Nobelprijs voor de meest nutteloze uitvinding. Alle hoofdredacteurs van de Vlaamse media meteen op de shortlist.

De tiende symfonie van de Afrikaan Beethoven (en andere Loch Ness monsters)

Afgelopen donderdag, 7 oktober, liet Bart Schols nog eens zien waarvoor het VRT-programma Terzake is in het leven geroepen: om de politieke correctheid te celebreren en daarvoor de juiste gasten te laten opdraven. Tegenspraak is er vrijwel nooit, dit is de Communie van de mis die om 7 uur van start gaat met het Journaal.

Trauma’s en pijn

Thema van de dag: de voorzitter van de Vlaamse jeugdraad Amir Bachrouri (tweede van links) en korpschef van de zone Brussel- Zuid Jurgen De Landsheer (helemaal links) die piekerden over de vraag hoe politie en jongeren het met mekaar beter kunnen vinden. Het werd een genant opbod van pamperideetjes waarin altijd het (allochtone) slachtoffer werd opgevoerd, nooit de agent zelf die al eens in het ziekenhuis wordt geslagen als hij zich in no-go-zones waagt. Etnisch profileren is uit den boze. Pas dat eens toe in Brusselse wijken waar 90% van de inwoners en rondhangende lieverdjes van kleur is. 

Vlaming, zet u schrap voor nog eens een portie schaamte en schuld, u aangeboden door de openbare omroep. 

Maar voor Bart Schols en zijn redactie moest en zou dit de toon zijn: de witte man, zeker in agentenuniform, moet beter zijn best doen en aardiger uit de hoek komen. Helemaal in het verlengde daarvan mocht de ondanks haar Vlaamse naam zeer kleurige Karine Claassen (tweede van rechts) een vijfdelige VRT-reeks aankondigen waarin ze een beeld zal schetsen van ‘de trauma’s en pijn die racisme anno 2021 in Vlaanderen nog steeds teweegbrengen’. Vlaming, zet u schrap voor nog eens een portie schaamte en schuld, u aangeboden door de openbare omroep. 

Claassen vertegenwoordigt het type dat van discriminatie op basis van huidskleur helemaal niets gewaar wordt -tenzij in de positieve zin-, maar wel een complete dagtaak overhoudt aan het bewijzen dat de Vlaming tot in het merg een racist is. Het is de VRT op zijn slechtst, waarom betalen we voor dit soort wokepraat, maar er bestaat nog altijd een aan/uit-knop.

De enige reden waarom ik naar deze show der saaie weldenkendheid bleef kijken, was het laatste onderwerp: dirigent en Beethovenkenner Jan Caeyers (helemaal rechts) liet zijn licht schijnen op de wereldpremière van de 10de symfonie. Iets wat mij als fan en bescheiden pianist, die al eens een Beethovensonate te lijf gaat, ervan weerhield om weg te zappen.

Hiphop

Amir Bachrouri, voorzitter van de Jeugdraad

Zoals u weet hield Beethoven het na negen heerlijke én grensverleggende symfonieën voor bekeken. Die ‘tiende’ is een soort monster van Loch Ness dat regelmatig eens opduikt, want de componist heeft wat schetsen nagelaten die met veel kunst en vliegwerk tot een afgewerkte symfonie kunnen gedestilleerd worden. En of de rest van het Scholsgezelschap iets met klassieke muziek had? Helaas: Jan Caeyers zat daar als een gezant van de planeet Zog met zijn verhaal. De welbespraakte voorzitter van de Jeugdraad Amir Bachrouri zei dat hij het bij hiphop hield, en de rest keek wat verveeld naar het tafelblad.

De gêne werd nog groter toen de zoon van de minzame Jan Caeyers zelf een agent bleek, over wiens ervaringen met bepaalde ‘jongeren’ de dirigent liever niet wou uitweiden.

Dat was al genant, die eenzaamheid van de meerwaarde, maar de gêne werd nog groter toen de zoon van de minzame Jan Caeyers zelf een agent bleek, over wiens ervaringen met bepaalde  ‘jongeren’ de dirigent duidelijk niet wou uitweiden. Deontologie en zo. Dat zijn zo van die momenten dat je denkt: daar moet een echte moderator toch iets mee kunnen doen. Of zet daar een Tom Van Grieken bij, of een kunstenaar die zich eens van een rechtse kant wil laten zien. Helaas is dat laatste pure sociale zelfmoord.

Maar dus die tiende van Beethoven. Het speciale is wel dat de reconstructie, naar aanleiding van de 250^ste geboortedag van de componist, dit keer gebeurde via artificiële intelligentie (AI). Concreet: alle bestaande partituren van de man werden in de computer gevoerd, samen met die fameuze schetsen, en daar werden een stel algoritmes op los gelaten.

‘Algoritmes’, dat doet bij u een belletje rinkelen: sociale medianetwerken als Facebook, maar eigenlijk heel de digitale industrie, proberen via cookies in uw pc of GSM te snollen, op zoek naar persoonlijke gegevens die dan kunnen doorverkocht worden aan adverteerders. Evenzeer kunnen die algoritmes dienen om ‘ongewenste’ berichten op Facebook of Twitter onderaan te plaatsen waardoor men ze amper ziet. Kortom, de algoritmes volgen ons, filteren, bepalen de politieke agenda, zeggen wat u moet kopen, maken u tot een voorspelbare en manipuleerbare dummie,

Deutsche Telekom

Musicoloog-dirigent Jan Caeyers: ‘De algoritmes hebben duidelijk niet al te veel vat op Beethoven’

Of proberen dat toch. Bij Beethoven valt het resultaat magertjes uit, vind ik. Na compleet beluisteren, en mits enige overdrijving gezegd: die tiende symfonie had ik op een betere dag ook kunnen schrijven, zelfs zonder algoritmes. Het is à la, met veel gedruis en paukenslagen, strijkers versus hout, het bevat alle tics van de componist, maar tenzij zwaar dementerend zou Beethoven nooit zichzelf op die manier gekopieerd hebben.

‘Als de algoritmes de hersenkronkels van de chaoot Beethoven kunnen reconstrueren en voorspellen, dan kunnen ze dat bij iedereen’, moet men gedacht hebben.

Dat is eigenlijk geruststellend: er bestaat echt nog zoiets als originaliteit. Of moeten we in de verleden tijd spreken. Beethoven is namelijk het type van componist dat creativiteit combineert met onvoorspelbaarheid, aldus Jan Caeyers: zijn tijdgenoten wisten nooit wat ze op hun bord gingen krijgen. Het trok letterlijk op niks. Waren zijn voorgangers Haydn en Mozart getalenteerde tot geniale muziekbreiers die regels volgden, thema’s uitwerkten, zich aan een structuur hielden, Ludwig had er lak aan. Veel meer dan voor het afgezaagde en politiek correct klinkende deuntje ‘Alle Menschen werden Brüder’ uit de 9^de symfonie, heb ik een grote bewondering voor deze componist omdat hij de conventies tartte en alleen zijn eigen kompas volgde.  

Het is net daarom betekenisvol dat de AI-techneuten zich op deze losbol stortten: ‘als de algoritmes de hersenkronkels van de chaoot Beethoven kunnen reconstrueren en voorspellen, dan kunnen ze dat bij iedereen’, moet men gedacht hebben. Hoofdsponsor van dit project is dan ook, niet helemaal toevallig, Deutsche Telekom, zeg maar de Duitse versie van Telenet maar dan in groot formaat. Het bedrijf staat ingeschreven in het EU-lobbyregister en gaf in 2020 1,25 miljoen euro uit aan lobbykosten, kwestie van de privacywetten niet uit de hand te laten lopen.

Tamtam

Dat had allemaal zeer leerzame en geanimeerde discussies kunnen opleveren, over bijvoorbeeld de manier hoe Beethoven moet dienen om het wantrouwen van de webgebruiker jegens de alomtegenwoordige algoritmes wat te milderen, maar helaas, het bleef de spreekwoordelijke olifant in de kamer.

Dit uiteraard naast het feit dat Beethovens muziek, plus die van zijn voorgangers én nakomelingen, tot de Europese kunsttraditie behoort, deze van de vervloekte ‘witte’ cultuur dus: ik zou een kunstenaar dat eens graag horen zeggen. En dat het humanisme van de componist niet los staat van een sterk zelfbewustzijn, wortelend in een even sterke culturele identiteit die vandaag door analfabeten bij het groot vuil wordt gezet. Zijn rebels individualisme gaat terug op Kant, de verlichting, het christelijke personalisme, de Griekse vrijdenkerij. De wokes hebben hier niets mee, voor hen is dit white suprematism, daarom luisteren ze liever naar rappers en hiphop. Voor mij niet gelaten. Zo lang ze mijn smaak maar niet dicteren.

…dat Beethovens muziek, plus die van zijn voorgangers én nakomelingen, tot de Europese kunsttraditie behoort, deze van de vervloekte ‘witte’ cultuur dus: ik zou een kunstenaar dat eens graag horen zeggen.

Zei ik Europees? Iemand heeft proberen te bewijzen dat Beethoven Afrikaanse roots had, omdat zijn grootvader een Vlaming was, de Spanjaarden Vlaanderen hebben bezet en de Moren Spanje. Het paukengeroffel zou dan een echo zijn van de tamtam die nog altijd in zijn achterhoofd klonk. Om u maar een idee te geven waar we met de woke-wetenschap heen gaan: naar de totale onwetendheid. Ondertussen rukt de Artificiële Intelligentie met rasse schreden op. De gewone, menselijke, helaas niet. Geen enkel fenomeen illustreert dat duidelijker dan, jawel, Bart Schols in De Afspraak. Voor een verstandig iemand als Jan Caeyers is dit eigenlijk een te mijden plek. 

Publicist Pieter Auwaerts vrijgesproken over gans de lijn

Een uitspraak die de pers niet haalde, en toch als precedent belangrijk én bemoedigend is 

Sociale media-activist Pieter Auwaerts (foto links) werd op 29 september j.l. vrijgesproken door de Rechtbank van Dendermonde in een zaak die al vier jaar aansleepte en die aanhangig werd gemaakt door actrice Hilde Van Mieghem en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Omdat hierover nergens in de pers ook maar één letter verscheen -in tegenstelling tot de uitgebreide jammerklachten voordien van Van Mieghem-, doen wij het langs deze weg.

‘Lijfelijke charcuterie’

Wat ging eraan vooraf? In verband met de zaak De Pauw had Auwaerts in november 2017 op Facebook een gepeperd stukje geplaatst waarin hij Van Mieghem,- een van de dames die Bart de Pauw had aangeklaagd wegens grensoverschrijdend gedrag,- hypocrisie verweet omdat ze met haar ‘lijfelijke charcuterie’ ooit wel geposeerd had in het naaktblad Playboy. In kleurrijke bewoordingen wordt er à la Brusselmans van leer getrokken tegen ‘de frequentie waarmee ik de na jaren van alcoholmisbruik doorzopen kop van Hilde Van Mieghem door mijn strot geramd krijg in de voorbije dagen’, hetgeen de auteur zelf begon te ervaren ‘als stalking en grensoverschrijdend gedrag’.

De rechtbank sprak de auteur over de gehele lijn vrij en beriep zich op de vrijheid van meningsuiting als essentieel grondrecht

Daarna wordt Van Mieghem nog geportretteerd als een vergane glorie die het op de mannen in het algemeen gemunt heeft. De tekst kwam vervolgens op de webstek van P-magazine terecht, wat voor de belaagde actrice een reden was om klacht in te dienen tegen de auteur. Het blad had ondertussen al zijn staart ingetrokken, het artikel verwijderd en excuses aan de actrice aangeboden.

Bleef dus Pieter Auwaerts als boosdoener. Tussendoor probeerde ze een ‘minnelijke schikking’ te regelen: als de publicist 10.000 euro, afdokte zou ze haar klacht laten vallen. Toen hij daar niet op in ging en het tot een zaak kwam, werd de claim opgetrokken tot 15.000 euro. Maar die eis werd afgewezen. De rechtbank sprak de auteur over de gehele lijn vrij en beriep zich op de vrijheid van meningsuiting als essentieel grondrecht, zowel vervat in de Belgische grondwet als het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Corporatistische reflex

Auwaerts pakt haar stevig aan, jawel, het had niet misstaan in een Vlaamse Charlie-versie. Hilde Van Mieghem moet echter, aldus de Rechtbank, gezien worden als een publiek persoon die zich actief in het MeToo-debat mengt, en dus niet zomaar als een privé-persoon die zich in haar integriteit gekrenkt voelt. Voor BV’s en publieke figuren die een belangrijke maatschappelijk positie bekleden, zelf de media opzoeken, gelden andere maatstaven dan voor onbekenden die veel minder publieke verweermiddelen hebben. En de publicist viseerde haar wel degelijk als MeToo-activiste, niet als vrouw tout-court, waarmee de aanklacht wegens seksisme grond miste.

Het bedrijven van scherpe humor en satire mag niet beperkt blijven tot een beroepsklasse van columnisten of cartoonisten, maar is het recht van eenieder

Het belangrijkste argument van de Rechtbank, – en hopelijk mogen we dit opvatten als een precedent-, is dat het recht op satire integraal deel uitmaakt van het universele recht op vrije meningsuiting. Het bedrijven van scherpe humor en satire mag niet beperkt blijven tot een beroepsklasse van columnisten of cartoonisten, maar is het recht van eenieder. Terwijl de redenering van Hilde Van Mieghem en het IGVM nu net was dat er een onderscheid diende gemaakt tussen ‘erkende satirici’ en gewone ‘opiniaters’. De rechtbank stelde daarenboven dat het haar taak niet is om uit te maken of een stukje al dan niet grappig, spits, smakeloos of stuitend is.

Dit beklemtonen van het individuele recht op vrije expressie, ook van niet-geaccrediteerde publicisten, is een belangrijk item in mijn nieuw boek ‘Terug naar Malpertus’. Toen schrijver Herman Brusselmans het begin deze eeuw juridisch aan de stok kreeg met modeontwerpster Ann Demeulemeester, volgde er een uitgebreide steunpetitie vanwege het Vlaamse literaire wereldje die zware woorden als censuur in de mond nam. 

Jackpot

Filmregisseur Harvey Weinstein zit niet alleen voor 20 jaar vast maar mag ook 14 miljoen euro schadegeld uitbetalen.

Dat is een corporatistische reflex, die helemaal niet te bespeuren valt als een publicist zonder perskaart of grote uitgeverij achter hem zijn recht op vrije meningsuiting maximaal wil uitoefenen. Ook hier zet de Rechtbank de puntjes op de i. Satire is geen genre of een rubriek ergens op de laatste pagina van een krant, het is een attitude die behoort tot het kritisch arsenaal van de vrijdenkerij die zich in onze cultuur al duizenden jaren doet gelden. Individuen die het recht op hekelen opeisen, tegen de macht, het systeem en zijn vertegenwoordigers, het culturele establishment, de mainstream media, de sociale media-giganten.

Ook in de zaak Weinstein werden astronomische schadeclaims ingediend, die vragen doen rijzen over de motieven van de klaagsters.

Dat Van Mieghem haar gevoel van beledigd-zijn zwaar probeerde te verzilveren, in plaats van een symbolische veroordeling te vragen, is een opportunistisch MeToo-kantje dat aan de zaak Weinstein herinnert waarover hier al werd geschreven. Ook in de zaak Weinstein werden astronomische schadeclaims ingediend, die vragen doen rijzen over de motieven van de klaagsters. Dat de Rechtbank hier niet op inging, geeft weer wat vertrouwen in de rechtstaat, aldus een gelukkige Pieter Auwaerts. Je zult maar eens 15.000 euro ophoesten voor een professionele drama queen die nog een bijverdienste zoekt. Ooit eiste communicatie-expert Noël Slangen 100.000 euro van me, ook voor een ‘beledigend artikel’. Gelukkig ook zonder gevolg. Intimiderend is het wel, kom eens thuis met dat soort berichten. ‘Nu stoppen Jowan’, wordt hier achter me gefluisterd. Bij deze. Maar morgen weer meer.

Het boek van Johan Sanctorum ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ wordt op 19/10 e.k. voorgesteld in het C.C. De Zandloper/Wemmel.

Bestel het nu in de boekenshop en krijg het persoonlijk gesigneerd thuis bezorgd! 

U kan voor uw vereniging ook een lezing programmeren rond dit onderwerp. Neem hiervoor contact op met johan.sanctorum@telenet.be

Wanneer wetten rond godsdienstbeleving op maat van de islam worden geschreven

Het verhaal van de tang en het varken

Even dacht ik het in mijn midweekcolumn voor Herman Brusselmans op te nemen, die op een literaire marathon in Rotterdam enig tumult veroorzaakte door het n*-woordje te gebruiken en vervolgens door twee schrijfsters werd gewoked en gecanceld. Maar Brusselmans heeft dat niet nodig, hij mag van Joël De Ceulaer dingen zeggen die ik zelfs niet mag denken. Links Vlaanderen duldt één ‘misogyne racist’ als literaire nar en mascotte, de rest moet zich netjes gedragen. En doet dat ook.

Ook een goeie die mijn vingers deed jeuken: ‘Brusselse jongeren voelen zich onveilig bij politie’. Het probleem situeert zich vooral in Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek en Sint-Joost-ten-Node, dat zijn eigenlijk door jongerenbendes gecontroleerde no-go-zones waar je als agent bij een normale verkeerscontrole tegen een autokrik kunt lopen. Het onveiligheidsgevoel van deze jongeren moet inderdaad dringend aangekaart worden: zomaar even 68% voelt zich het slachtoffer van etnische profilering. ‘Deze cijfers komen bij alle partijen hard binnen’, zegt Ilyas Mouani, voorzitter van de VGC Jeugdraad. Een uitspraak die smeekt om een cartoon met een krik en een hersenpan, ik laat het verder over aan confrater Erwin Vanmol.

Neen, ik wil even een compleet onsexy onderwerp aansnijden: godsdienst. Elke lezer weet dat ik compleet onkerkelijk ben en a-religieus. Godsdienst zie ik weinig meer dan als een hobby zoals jazzballet of vogelpik, die noch hoeft gesubsidieerd noch verboden te worden, zolang het geen buitenstaanders stoort. Godsdienstvrijheid en het recht op vrije meningsuiting zie ik niet als gelijkwaardige rechten: het eerste is compleet ondergeschikt aan de fundamenten van de rechtstaat, het tweede is zo’n fundament.

De erfenis van Boudewijn

De Grote Moskee in Brussel

Die godsdienstvrijheid was in de democratische rechtstaat al lang geen issue meer, zolang katholieken, protestanten, joden, boeddhisten en vrijmetselaars hun rituelen beoefenden en zelfs aan enige zieltjeswinnerij deden. En ook al was de CVP in het Vlaanderen van de vorige eeuw een katholieke machtspartij met invloed tot in de diepste regionen van de samenleving, ze kreeg voldoende tegenwind van papenvreters, met name liberalen, socialisten, zelfs Vlaams-nationalisten, om er abortuswetten en andere goddeloze edicten door te sleuren.

We zitten er ondertussen mee: een godsdienst die voor niets minder dan de wereldheerschappij gaat, en daarin absoluut geen plaats voorbehouden ziet voor ongelovigen

Het probleem zit hem natuurlijk in de nieuwe speler, de islam. Een door ons vanaf de jaren ‘70 en masse geïmporteerde godsdienst, met de volle toestemming van kwezel-koning Boudewijn I die de Grote Brusselse Moskee aan de Saoedi’s cadeau gaf, teneinde het salafisme actief te verspreiden. Een aantal bloedige terreuraanslagen later werd die overeenkomst opgezegd, maar we zitten er ondertussen mee: een godsdienst die voor niets minder dan de wereldheerschappij gaat, daarin absoluut geen plaats voorbehouden ziet voor ongelovigen, en zich ook helemaal niet wil inpassen in die decadente democratische rechtstaat.

Voor de links-progressieve aanhangers van de multiculturele harmonie bleef dat een tamelijk genant gegeven. Kunnen we die islam een plaats geven van kerk tussen de andere kerken, een erkende (en gesubsidieerde!) geloofsgemeenschap die het spel wil meespelen? Het nieuwe decreet voor de erkenning van lokale geloofsgemeenschappen, dat eerder al in Doorbraak ter sprake kwam, en uit de koker komt van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD), probeert die illusie in een wettekst om te zetten. Het gaat dus om lokale gemeenschappen, wat in de katholieke kerk parochies zijn: het moet nu maar eens uit zijn met moskeeën waar in Saoedi-Arabië opgeleide haatpredikers de toon zetten. Leve de moderne, hedendaagse, Vlaamse islam.

Ondertussen in Sint Michaël

Processiegangers in Terlanen dienen zich voortaan te legitimeren

De voorwaarden zijn niet min: een wachtperiode van vier jaar na de aanvraag tot erkenning, minimum 200 leden tellen, absolute financiële transparantie en een verbod op buitenlandse ondersteuning, onder geen beding aanzetten tot geweld, permanente screening toelaten. Zo mogen inspecteurs de gebedsruimte betreden, identiteitscontroles doen, filmen, documenten in beslag nemen.

Helaas vallen ook deze beminde parochianen onder de anti-salafistische noodwet -zo noem ik het gedrocht van Bart Somers-, en mogen ze het bezoek van de Religionspolizei verwachten.

Dat klinkt allemaal stoer en helemaal in proportie met het gevaar dat de islam voor onze samenleving betekent. Het probleem is eerst en vooral dat het fundamentalisme diep in deze religie zelf verankerd zit, en dat zo’n decreet weinig meer is dan een kosmetisch gebeuren. De Koran zegt wat er staat, en moslims worden geacht dat letterlijk te nemen, waarbij de wereldlijke wetten ondergeschikt zijn. Het probleem is ten tweede dat minister Somers, om de moslims niet te bruuskeren, voor iedereen de lat gelijk wil leggen. Ook voor de parochie van Sint Michael in Terlanen, waar niet eens 200 mensen wonen, de kerkfabriek inkomsten haalt uit mosselfeesten, en ook huwelijken of begrafenissen de (grijze) kas spijzen. Neen, veel financiële ondersteuning uit het buitenland krijgen ze niet in Terlanen, en oproepen tot geweld zie ik er ook niet direct gebeuren. Helaas vallen ook deze beminde parochianen onder de anti-salafistische noodwet -zo noem ik het gedrocht van Bart Somers-, en mogen ze het bezoek van de Religionspolizei verwachten.

Dus,- en lees dit goed wat u zult dit niet dikwijls lezen in deze columns,-: ik ondersteun het gepruttel tegen deze pestwet, vanwege bisschop Johan Bonny, de CD&V, en zijn voorzitter Joachim Coens, de man die tot vandaag voor niets stond behalve een geruite jas. Jawel, de tsjeven hebben eindelijk nog eens gedaan waarvoor ze ooit opgericht zijn. Het Vlaamse ‘decreet tot erkenning van de lokale geloofsgemeenschappen’ is op maat geschreven van één problematisch religieus fanatisme, en abnormaliseert elke normale vorm van geloofsbelijdenis. Ook de meest onschuldige, ingeburgerde. Ook religieuze culturen die hier al millennia mee onze beschaving bepaald hebben.

De grote oecomenische gedachte

Dat kan de bedoeling niet zijn. Men zadelt ook niet elke automobilist met een alcoholslot op, omdat er een aantal onverlaten toch drinken voor het rijden. De islam is een geval apart en moet ook zo behandeld worden. Een totaalverbod ware het simpelste, maar uitgerekend de rechtstaat waar de moslims op spuwen laat dit niet toe. Een paradox waar al vele filosofen en politicologen hun tanden op hebben gebroken.

Onze samenleving herorganiseren zodat de islam erin past, is als alle vrouwen in een boerka steken, of alle schoolmaaltijden halal maken.

Eerlijkheidshalve dient ook vermeld dat hogervermelde bisschop Johan Bonny veel te lang geflirt heeft met het motto ‘islam en christendom samen tegen het ongeloof’, waarbij een aantal ‘progressieve’ christenen, waaronder ook Lieven Boeve, de grote baas van het katholiek onderwijsnet, naast paus Franciscus himself, dachten dat ze met de moslims een religieus reveil in Europa konden aanzwengelen. De grote oecomene dus, de alliantie van de broedergodsdiensten. Vergeet het, Johan, voor de moslims blijf je een christenhond, weliswaar met kwispelstaart.

Het decreet van Bart Somers mag een wake-up-moment zijn: onze samenleving herorganiseren zodat de islam erin past, is als alle vrouwen in een boerka steken, of alle schoolmaaltijden halal maken.  Kerkjurist Rik Torfs, de man die het decreet van Bart Somers voorbereidde, lijkt hier iets teveel lankmoedigheid aan de dag gelegd te hebben. Zoek dat mooie woord eens op, het verklaart veel van wat zich vandaag voordoet.

Wokes willen nu zwarte houtbeschermer uit de rekken

Kan het nog gekker?

U hebt het allicht ook al meegemaakt: wereldverbeterende voorstellen, vooral afkomstig van het groenlinkse activisme en de woke-beweging, waarbij u zich afvraagt of het nu serieus bedoeld is, dan wel om te lachen. Schijnbaar van de pot gerukte suggesties, die met de grootste ernst worden gebracht én worden uitgevoerd, en die zo uit de Encyclopedie der Domheid van morosoof Matthijs van Boxsel hadden kunnen komen.

De trein blijft voortdenderen, Zwarte Piet was nog maar het begin. Toen ik las dat termen zoals ‘zwartwerk’, ‘zwartrijden’ en ‘zwarte lijst’ door de cancelcultuur werden beschouwd als ‘toxisch’ en onbruikbaar omdat ze de gekleurde medemens zouden stigmatiseren, moest ik even naar adem happen en me afvragen of dit ernstig was. Ja dus. In dezelfde zin zouden de ‘zwarte gaten’ (black holes) uit het sterrenkundig jargon moeten geschrapt worden, neen, ik verzin het niet. In de kleurpotlodendoos van kindjes kijken deed men al eerder, maar nu wordt ook zwarte houtbeschermer voor tuinhuisjes, beter bekend als carbolineum, gezien als een kolonialistisch relict. Brico heeft al aangekondigd het product anders in te kleuren en het etiket ‘zwart’ te schrappen. Had u dit op ludieke ‘nieuws’-sites als De Raaskalderij of De Rechtzetting gelezen, dan had u even moeten glimlachen. Of hoe de realiteit de fantasie inhaalt.

Fake news en crypto-satire

Friedrich Nietzsche (1844-1900)

Deze ludieke sites zeggen er ook bij dat ze niet ernstig te nemen zijn. Satirische media die zichzelf satirisch noemen, zijn totaal ongevaarlijk, het zijn moppenblaadjes. Anders wordt het, indien ze zich als echt nieuws camoufleren en dus fake news worden. In mijn boek ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ stel ik me de vraag hoe parodieën zouden kunnen werken als niemand, of slechts een kleine minderheid, zou doorhebben dat het spottend bedoelde bedenksels zijn. Net in humorloze domeinen als de woke-ideologie zou dat wel eens tot boeiende effecten kunnen leiden. Kan crypto-satire fanatieke denksystemen ontwrichten?

De wokes zijn zo onnoemelijk serieus, dat ze vanzelf grappig worden. Dat schept perspectieven.

We hadden al het bannen van de termen zwartwerk en zwartrijden. Laten we, in plaats van te mopperen over deze taalcensuur, er eens een schep bovenop doen. Stel dat ik de hoax zou lanceren dat bepaalde progressieve taalkundigen de term ‘zwart schaap’ willen afschaffen wegens te racistisch. Olala. Links Vlaanderen zou applaudisseren, rechts zou vermoedelijk eens flink vloeken, en een minderheid zou de grap doorhebben. Ik schat in een 40-40-20 verhouding. Die 20%, de groep die de grap snapt, daar gaat het eigenlijk om.

Die ratio is evenwel vatbaar voor evolutie. Als men dat parodisch procedé voldoende zou herhalen, dat stelselmatig overdrijven zonder erbij te vertellen dat het satire is, zou zich een merkwaardige kentering aftekenen: steeds meer mensen zouden de grap doorhebben en er eens goed mee lachen. Tegelijk echter zou de harde kern van de believers het moeilijk krijgen, in verwarring geraken door de mix van realiteit, karikatuur en zelfkarikatuur. De wokes zijn zo onnoemelijk serieus, dat ze vanzelf grappig worden. Dat schept perspectieven. Parodieën kunnen daarbij werken als invretende zuren. Ze tasten ideologische systemen aan, niet door ze retorisch te bestrijden, maar door er net ‘een schep bovenop te doen’ en ze ad absurdum te voeren. Een oude Griekse truc van de sofisten overigens.

Splash of civilizations

De aquaburka® of zwembadtentje wordt het symbool van de moderne islam

De klassieke cultuuroorlog ofte clash of civilizations, een paradigma dat in feite teruggaat tot de kruisvaarten, zou in de postmoderniteit dan eindelijk het intellectuele wapen van de crypto-satire kunnen ontdekken, de gecamoufleerde parodie, die overigens op het web al druk wordt beoefend. Daarmee zou de Westerse cultuur terugkeren naar een taalstrategie die met de oud-Griekse straatfilosofen Socrates en Diogenes ontstond: de ironie als de taal van de dubbele bodems, de spot die zich als ernst verkleedt en net daardoor veel meer ‘schade’ aanricht. Dat is wellicht ook wat de filosoof Friedrich Nietzsche bedoelde met zijn motto ‘Niet door toorn, maar door lachen doodt men’. Het citaat prijkt op de eerste bladzijde van mijn boek.

Naast het wokisme lijkt me zelfs de grootste oefening ooit in dodelijke ernst, de islam, niet immuun voor een parodische infiltratie. Stel dat ik me zogezegd tot die religie zou bekeren, inclusief baard en djellaba uiteraard. Ik ga helemaal undercover en contacteer de weldenkende pers om een nieuw super-halal badpak voor moslima’s te lanceren: de aquaburka®. Het ziet er uit als een tent op luchtkussens, waarin de vrouw kan plaatsnemen, rits dicht, waardoor ze toch een zekere vrijheid heeft, en zich tegelijk aan alle ongewenste blikken onttrekt. Gescheiden zwemsessies van mannen en vrouwen zijn dan niet meer nodig. Na de zwempartij fungeert deze safe space meteen als kleedkamertje. Praktisch toch?

Tegenstanders bevechten scherpt het enthousiasme en de geloofsijver aan, maar wat doe je met surrealistische Trojaanse paarden binnen het eigen kamp?

Ik wed dat godvruchtige moslims dit helemaal zullen zien zitten, naast multicultuurgenegen links, en dat er evenveel schande zal over gesproken woorden door rechts, waar men het einde van onze beschaving weeral iets dichter ziet naderen. Echter, door de grap te verstoppen en eventueel te variëren, gaat de clash over in een splash, en krijgen de devoten het moeilijk. Wat en wie moeten ze nog ernstig nemen? Tegenstanders bevechten scherpt het enthousiasme en de geloofsijver aan, maar wat doe je met surrealistische Trojaanse paarden binnen het eigen kamp? Allehow akbar, zoals het in de West-Vlaamse moskeeën klinkt.

Hetzelfde kan gedaan worden met het klimaatactivisme: het idee om in de maand mei het gazon niet te maaien was al kantje boordje van de (on)ernst, maar een kwade geest moet eens het voorstel lanceren van een CO2-opslorpende haardos, bestaande uit echte vegetatie die uiteraard ook voldoende moet beregend worden. Vraag Greta Thunberg en Anuna De Wever als promotoren en wacht af. Wedden dat dit een hype wordt? De carnavalwinkels mogen nu al hun voorraad indoen.

De club van 20%

De kunst van de parodie bestaat erin, zich onzichtbaar te maken en als pseudo-waarheid te infiltreren in de actualiteit. Een vorm van fake news dus, maar net grappig of zelfs absurd genoeg om verwarring te scheppen. De misleiding treft pro’s en contra’s, maar schept ook een -hopelijk groeiende- gemeenschap van goede verstaanders. De lachers dus. Dat is een hogere vorm van humor die de cartoon of de gewone satire overtreft. Het vereist een buitengewone feeling, kennis van het opinielandschap en de gevoeligheden. En hoe minder gevoel voor humor er aanwezig is in de geviseerde groep, des te sterker speelt het aantastingseffect. Normaal zou ik dat beter niet vertellen, maar gelovige moslims lezen deze blog toch niet.

De misleiding treft pro’s en contra’s, maar schept ook een -hopelijk groeiende- gemeenschap van goede verstaanders. De lachers dus.

‘Reynaert leert de haas Cuwaert het credo’ (coverbeeld ‘Terug naar Malpertus’)

Dat quasi-meegaan in de ernst is precies wat de vos doet op de coverafbeelding van mijn boek, ontleend aan een origineel miniatuur, door een stoute monnik in de marge van het manuscript getekend: we zien de vos Reynaert en de haas Cuwaert samen een boekje lezen. Maar welk boekje? Misschien wel ‘Terug naar Malpertus’. Cuwaert is de woke-figuur in het verhaal. Een doodserieuze deughaas die in opdracht van Koning Nobel de kwaadaardige vos bij de les moet houden. Maar het omgekeerde gebeurt: Reynaert leert Cuwaert het ‘credo’, de katholieke geloofsbelijdenis en lijkt ‘katholieker dan de paus’ zoals men zegt. In werkelijkheid pakt hij de haas langs achter en bedrijft de sodomie, symbool van het grootst mogelijke affront.

Gesodomiseerde goegemeente, elke dag 1 april, zet u schrap: ik stel voor dat we bij wijze van protest in het voorjaar zoveel mogelijk tuinmeubilair gitzwart schilderen. Dat van die zwarte houtbeschermer was trouwens niet waar. Maar beken dat u er bent in gelopen, en zo niet, welkom in de 20% club van diegenen die niets nog ernstig nemen, het motto van het betere nihilisme. De volgende keer verklap ik de grap uiteraard niet meer. Of zoals hogervermelde Friedrich Nietzsche aan het begin van zijn ‘Vrolijke Wetenschap’ schrijft: tragediën hebben we nu wel genoeg gehad, incipit parodia, laat het doek opgaan voor de parodie. Moslims, wokes, poco-ridders en allerlei deugpronkers, bereid u voor op het ergste.

Het boek van Johan Sanctorum ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ wordt op 19/10 e.k. voorgesteld in het C.C. De Zandloper/Wemmel.

Bestel het nu in de boekenshop en krijg het persoonlijk gesigneerd thuis bezorgd! 

U kan voor uw vereniging ook een lezing programmeren rond dit onderwerp. Neem hiervoor contact op met johan.sanctorum@telenet.be

‘Cancelcultuur’: rector Sels ziet (eindelijk) een probleem

KUL-Rector Luc Sels op de openingszitting van het academisch jaar, 27 september

Rector Luc Sels van de KULeuven heeft in zijn openingstoespraak voor het academisch jaar de wokebeweging een veeg uit de pan gegeven. Of een veegje. Het heet dat wetenschappers moeten durven denken en de tegenspraak opzoeken. De cancelcultuur, die ijvert voor uitsluiting van academici, journalisten, intellectuelen die niet passen in het woke-straatje van de ‘dekolonisering’, gedraagt zich intolerant en vormt op de duur een bedreiging voor de vrije meningsuiting. Via de sociale media worden boycotoproepen gelanceerd en mensen ook wel fysiek bedreigd.

Dat is allemaal scherp gezien van rector Sels, dikke pluim. In maart van dit jaar nog pakte de KUL, onder druk van de Reuzegomaffaire, uit met een onvervalste woke-campagne rond diversiteit en inclusie, waar zelfs het Studentenblad Veto bedenkingen bij had: moet een kwaliteitsinstelling als de KULeuven de lat lager leggen omwille van de diversiteit? Een goed jaar geleden, op 7 juli 2020, publiceerde ik in Doorbraak een open brief die het probleem van de cancelcultuur al aan de kaak stelde. Onder de ondertekenaars bevond zich slechts één rector, namelijk Herman Van Goethem van de UA. De anderen zagen nog geen probleem of… verkozen om er het zwijgen toe te doen.

Ondertussen in de media

UA-Rector Herman Van Goethem ondertekende vorig jaar al de Open Brief over de oprukkende cancelcultuur

Allicht moet het recente statement van Luc Sels gezien worden als een poging om de schrik voor nivellering weer wat weg te nemen. Zijn collega’s treden hem schoorvoetend bij in de waarschuwing tegen de cancelcultuur. Althans Rik Van de Walle (rector UGent), die in 2019 nog de studentenvereniging KVHV sanctioneerde omdat ze Jeff Hoeyberghs hadden uitgenodigd voor een lezing. VUB-Rector Caroline Pauwels anderzijds beweert weinig tot niets te merken van de cancel culture. ‘Er zijn grotere bedreigingen dan de wokes’, stelt ze. Dat is zeker zo. Wetenschappelijke blindheid bijvoorbeeld. Deze rector, afkomstig uit de communicatiewetenschappen en niet eens in staat een uitnodiging in foutloos Nederlands te versturen -waar ze bovendien geen enkel probleem in ziet- is zelf een exponent van de nieuwe nivellering naar onder.

De mainstreampers bekijkt de verklaring van Luc Sels met Argusogen en geeft blijk van een weinig kritische houding tegen de cancelcultuur: de woke jongens en meisjes zitten namelijk in de redacties zelf. Vorig jaar nog, een paar dagen na de publicatie van hoger vermelde Open Brief, probeerde De Standaard te bewijzen dat de cancel culture niet bestaat. Die term zou, ik citeer, ‘… uitgevonden zijn door extreemrechts om progressieve krachten in stilte bezig te houden en zwart te maken’ (Jeroen Struys in ‘Cancel culture gecanceld’, DS, 10/7/2020). Let wel, het betrof hier de analyse van een DS-redacteur, niet zomaar een opiniemaker.

Het voortschrijdend inzicht bij een krant als DS verloopt enorm traag. Of noem dit maar gewoon desinformatie.

Vandaag is DS wat voorzichtiger geworden, je zegt zomaar niet dat een KUL-rector uit zijn nek kletst. Wel probeert diezelfde krant onder de veelzeggende hoofding ‘‘Geen sprake van cancel culture aan de universiteit’ studenten te vinden die het licht van de zon ontkennen. Helaas geven de meesten Luc Sels gelijk, behalve iemand van de actiegroep Undivided die sterk bij de woke-beweging aanleunt. Zij leveren meteen ook de kop van het artikel. Om u maar te zeggen: het voortschrijdend inzicht bij een krant als DS verloopt enorm traag. Of noem dit maar gewoon desinformatie.

Op de VRT-webstek zit men al even verveeld met de kwestie. Men laat de proffen Stijn Baert (UGent) en Philippe Van Parijs (UCL) aan het woord, die ook weer rector Sels bijtreden, maar zelf beweren weinig last te hebben van de woke-intimidatie, terwijl ze wel weten van ‘klachten’ bij collega’s. Roddeljournalistiek op niveau. Kon de VRT die dan eens niet aan de tand voelen? Of hield men daar de kaken op elkaar uit schrik?

Obscurantisme

De academische stoet gaat uit

Het is dus warm en koud blazen in de mainstream media en de openbare omroep, én op de universiteiten zelf. Toch constateren insiders een groeiende cultuur van fanatisme en morele zuiverheid, vooral onder de studenten, een tendens waar docenten met lichte verbijstering tegen aan kijken. Alles wat ‘wit’ is moet weg, een slagzin die bizar genoeg, in hoofdzaak door zeer witte kinderen wordt uitgedragen die zelf geen spetter Afrikaans bloed in de aderen hebben.

Waarom zijn menswetenschappers zo traag in het detecteren, benoemen en interpreteren van intellectuele verloedering?

Het gaat bij de woke-beweging dan ook om collectieve zelfkastijding in een tijd waar echte kennis van de geschiedenis sterk achteruit gaat, en er grote leemtes ontstaan op gebied van taalvaardigheid, logisch inzicht en algemene culturele background. Dit is onder meer een cultus van het niet-weten, ook wel obscurantisme genoemd. Van daar dus de gerechtvaardigde vrees voor nivellering en kwaliteitsverlies van het hoger onderwijs. Waarom zijn menswetenschappers zo traag in het detecteren, benoemen en interpreteren van intellectuele verloedering, zelfs als die een bedreiging vormt voor hun persoonlijke autonomie? Eén reden: omdat ze voor een deel mee in het woke-bad zitten.

Een tweede reden: het dinosaurusgehalte van de unief. Universiteiten zijn gewoon geen oases van het vrijdenken, ook al beweren ze zelf van wel. Ook de wetenschap is een instituut, universiteiten zijn bureaucratische machines met een sterke hiërarchie en grote inertie. Onderzoekers moeten gehoorzamen aan proffen of ze mislopen hun benoeming. Ze moeten braaf de wetenschappelijke mainstream volgen en vooral niet proberen intellectueel creatief uit de hoek te komen. Het beeld van de vrije onderzoeker is helaas een illusie, althans op de universiteit. In weinige biotopen is de sociale controle zo sterk en het conformisme zo aan te bevelen.

Sociale verdringing

‘Wie niet voor ons is, is tegen ons’

Binnen de studentenpopulatie is de sociale druk nog groter. Je moet al een Don Quichotte zijn om tegen de stroom en de nieuwe pensée unique in te gaan. Mede dankzij de media, maar ook de reclamewereld en de politieke mainstream, wordt de jacht op racisten verbreed tot een jacht op andersdenkenden. Wie het over cancel culture heeft, is dan effectief een extreem rechtse mol. In mijn studententijd aan de VUB bepaalde het extreem-linkse Amada (nu PVDA) het discours en werd ik zowat gevierendeeld als ik sprak over een ideologische monocultuur.

Nu speelt zich hetzelfde af, nieuwe wijn in oude zakken: een activistische minderheid van postpubers, met niet al te ontwikkelde frontale kwabben, die met veel lawaai de intellectuele agenda bepalen en de vrije meningsuiting kordaat afblokken. Het oogmerk is een sociale verdringing, waarbij het tactisch devies luidt: ontmoedig mensen met een eigen mening, pest ze desnoods weg, en hou de geïndoctrineerde meelopers over. Wat dat betekent voor de kwaliteit van de aankomende elite hoef ik u niet duidelijk te maken.

Het tactisch devies luidt: ontmoedig mensen met een eigen mening, pest ze desnoods weg, en hou de geïndoctrineerde meelopers over.

Andermaal, – en meteen zijn we bij het onderwerp van mijn nieuw boek rond humor en satire,– blijkt dat de wetenschap op zich niet borg staat voor het vrijdenken. We hebben niet alleen een wetenschap nodig, als instituut, maar ook een vrolijke wetenschap, in de betekenis die de filosoof Friedrich Nietzsche eraan gaf: de onbedwingbare spotlust van de satirische mens die alles in vraag stelt en voor wie niets heilig is. Geen religieuze beneveling, maar ook geen pseudo-religieus hokjesdenken, politiek correcte fatsoensrakkerij of journalistieke mainstreamcultuur.

Het ‘recht op beledigen’, het belang van een hekelpers: binnen een paar jaar zal er wel een rector op het idee komen dat dit ook tot de vrije meningscultuur behoort, en er misschien wel de essentie van is. Dat is het meest positieve scenario, het traag voortschrijdend inzicht. In het andere geval duiken we echt de nieuwe middeleeuwen in, brandstapels inbegrepen. Aan allen nog een aangenaam academiejaar gewenst.

Een reuzentaart én een olifant op ’20 jaar N-VA’

Partijrecepties houden meestal weinig verrassingen in petto, gezien het strak geregisseerde we-zijn-goed-bezig-evenementen zijn, bedoeld om de achterban te knuffelen, ook al stort in de achtergrond het decor in. Dat was nu wel niet het geval op de puike receptie n.a.v. 20 jaar N-VA. In elke provincie is er eentje, maar de Antwerpse uitgave, gisteren zondag, in het sjieke Hof Van Reyen te Boechout, was toch de kers op de verjaardagstaart, met de aanwezigheid van partijbonzen als Bart De Wever, Jan Jambon, Peter De Roover en Valerie Van Peel.

Het weer zat mee, maar dé gebeurtenis van de dag was uiteraard het WK wielrennen dat wel wat leden zal weerhouden hebben om af te zakken naar Boechout. Daarenboven doet de partij het in de peilingen niet zo goed, omdat ze in Vlaams-nationalistische kringen steeds meer als een koelkastpartij gepercipieerd wordt, die het communautaire thema eerst electoraal uitbuit, om het vervolgens in te ruilen voor een Belgische machtsdeelname, weliswaar met sociaal-economisch rechtse accenten. De kwinkslag ‘le nouveau cvp est arrivé’ blijft de partij achtervolgen, mede door de weinig begeesterende manier hoe de Vlaamse regering onder Jan Jambon maar wat kabbelt en kibbelt zonder groots verhaal.

Komt daar bij dat politicoloog Bart Maddens (KU Leuven) onlangs nog eens bevestigde dat ‘de N-VA communautair niets heeft verwezenlijkt’ en dat meesterstrateeg Bart De Wever himself nu toegeeft dat het Marrakesh-exit eind 2018 een strategische blunder was.

Veel leeuwenvlaggen maar geen winnaar

Jan Jambon: meer iemand die de winkel open houdt

Om maar te zeggen: er hing geen Titanic-sfeertje, maar de overwinningsroes van de grote dagen was het ook niet bepaald. Wat ons op de twee speeches van de dag brengt, deze van de Vlaamse Minister-President en eentje van ondervoorzitter Valerie Van Peel, mooi verdeeld dus over de rechter- en de linkerflank.

Valerie Van Peel illustreerde perfect waar de N-VA vandaag aan lijdt: teveel zelfgenoegzaamheid, neigend naar tunnelvisie. De historische overwinning van 2014, én het feit dat de door de dotaties rijkelijk gevulde partijkas een enorme propagandamachine draaiend houdt, heeft een bubbel van het grote gelijk opgeleverd. Die komt in alle partijen voor, maar de N-VA dreigt er het contact met de achterban door te verliezen. Zo raadde Van Peel onomwonden de leden aan om opiniestukken over de partij niét te lezen, omdat de schrijvers ervan ‘toch niet snappen waarover het gaat’. Sorry, dat is een woke-achtig standpunt dat alleen nog binnen de partij-elite leeft. Voorheen gingen N-VA-militanten nog in debat op de sociale fora, soms zelfs wat te ijverig, maar nu is stilte en negatie blijkbaar het devies. Het applaus klonk dan ook lauw.

Valerie Van Peel illustreerde perfect waar de N-VA vandaag aan lijdt: teveel zelfgenoegzaamheid, neigend naar tunnelvisie.

Aan Jan Jambon is geen groot redenaarstalent verloren gegaan, dat wisten we op voorhand. Maar zelfs bij die wetenschap klonk de speech meer als van iemand die de winkel open houdt dan van een gedreven politicus. De steunmaatregelen voor het relanceplan, de Vlaamse vaccinatiecijfers (weliswaar na een desastreuze valse start van Wouter Beke), begroting in orde (min of meer, met een tekort van 2 miljard), meer Vlaamse autonomie met een rechts socio-economisch accent, het ebde allemaal weg als een boekhoudkundige opsomming waar niemand warm van werd. Dat verbeterde er niet op toen sommigen met één oog op hun GSM vernamen dat Julian Alaphilippe alleen weg was en wellicht wereldkampioen ging worden, ondanks de duizenden leeuwenvlaggen op het parcours. Maar daar konden noch Jambon noch Van Peel iets aan verhelpen.

De olifant op het gazon

Heeft de partijtop nog voeling met de basis?

Dan was het tijd voor Bart De Wever om een reuzentaart aan te snijden, een koelkastpartij waardig. Fotoshoots met de voorzitter leverden enige animositeit op, vooral bij de dames. Op dat vlak is het charisma van De Wever onaangetast, al tekende zich ook hier duidelijk enige vermoeidheid af. Na Plopsaland was dit nummertje er misschien wel teveel aan, maar een partij wordt maar één keer meerderjarig.

Ondertussen stond er als een onaangekondigde attractie wel een reuzenolifant tussen de nippende gasten te slenteren, die ei zo na een pootafdruk op de taart achterliet: quid het VB? Het wat? Welja,… Net dat dit vandaag vooral géén thema mocht worden, deed het gazon fluisteren. Een groeiend deel van de achterban wil zoals bekend samenwerking met het Vlaams Belang, om na 2024 een historische V-coalitie op de been te brengen. Tot frustratie van de partijtop voor wie deze piste taboe blijft, zie de recente uitspraken nog op VRT-Terzake van Geert Bourgeois.

Na twintig jaar is deze partij aan een grondige bezinning toe over waarden, visie en strategie, buiten de klassieke blabla.

Ook hier geeft mevrouw Van Peel blijk van enig ontkenningsgedrag: ‘We houden ons niet bezig met Vlaams Belang en we zwijgen er beter over’, zo werd ons aangemaand. Ik vrees dat de meerderheid van de genodigden er heimelijk anders over denkt. De stigmatisering van het Belang werkt niet meer, het geeft de N-VA integendeel steeds meer het uitzicht van een trado zoals alle andere. Het PFOS-schandaal en de jarenlange omerta rond de vervuiling op de Linkeroever is nog zo’n langer wordende slagschaduw.

Na twintig jaar is deze partij aan een grondige bezinning toe over waarden, visie en strategie, buiten de klassieke blabla en het monster van Loch Ness, genaamd ‘confederalisme’. Wat wordt het? Vlaamse natievorming? Een uitgeklede Belgische staat, waarbij men nog liever met de PS zoete broodjes bakt dan met het VB? En wil de N-VA nog iets meer zijn dan een machtspartij? Nu de taart op is, wenkt de afwas en misschien zelfs een grondige verbouwing van de keuken.

Foto’s: Fabienne Torfs

Samson versus Anuna: het debat van de (g)eeuw

Eddy Demarez heeft nog maar net een taakstraf jegens de Belgian Cats opgelegd gekregen waarover de VRT ‘om privacy redenen’ niet wil communiceren -wat tot allerlei pittige speculaties leidt-, terwijl alweer een nieuw Vlaams psychodrama zich ontrolt: de vete tussen mediafenomeen Gert Verhulst en milieu-activiste Anuna De Wever. Waarmee God en Klein Pierke zich gingen moeien, van Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi over Egbert Lachaert, Lorin Parys en Kristof Calvo, tot lapzwans Noël Slangen.

Samsonworst

Aanleiding voor deze staatszaak: een DM-interview afgenomen door ene Joël De Ceulaer waarin Gert zich smalend uitlaat over Anuna die Groen zou ‘kaalgeplukt’ hebben. Waarop die Verhulst aansluitend in een tweet wegzette als een ‘oude witte hetero man’ die moest zwijgen over klimaatkwesties. Auch. Een onvervalste woke uitspraak die haar de banbliksems opleverde van zowat alle oude witte hetero mannen. Halve excuses ten spijt, plukte Anuna zichzelf zo wat kaal met deze uitschuiver.

Gert Verhulst is namelijk het vleesgeworden ideaalbeeld van de geslaagde Vlaamse ondernemer die stront in goud verandert.

Maar laten we beginnen met het begin, namelijk het historische tweegesprek tussen De Ceulaer en Verhulst in De Morgen. Niet dat het veel om het lijf heeft. Net daarom werd de klimaatuitspraak van Gert meteen ook de kop van het artikel. En vermits vele mensen tegenwoordig alleen maar koppen lezen, was de toon van het debat direct gezet. In feite gaat bijna heel het interview echter over de belangrijkste bijzaak in het leven: geld, en hoe ongelijk het verdeeld is. Zo uit de reporter van dienst zijn misnoegen over de prijs die hij ooit moest ophoesten voor een ballon op Plopsaland: 8 euro. Dat is absurd veel voor iets dat twee keer niks kost, maar die villa in Saint-Tropez moet natuurlijk wel met iets betaald worden. En wat hebt ge nu nog voor 8 euro?

Gert Verhulst is namelijk het vleesgeworden ideaalbeeld van de geslaagde Vlaamse ondernemer die stront in goud verandert. En zeggen dat het allemaal ooit begon met een hondje in een VRT-kinderprogramma, een formule die hij met Hans Bourlon en Danny Verbiest letterlijk uit de openbare omroep wegkocht. Heel de merchandising-machine rond studio-100 klopt als een bus, tot en met de voedingsgewijs waardeloze Samsonworst bij de slager en de Plopvitamines bij de apotheker. Verhulst is vooral een zakenman die het oeroude maar succesrijke principe van de vrije markt toepast: iets is zoveel waard als de zot ervoor wil betalen. Neem dat niet persoonlijk, Joël.

De Verhulstjes in Saint-Tropez

Tot daar alle respect, het groenlinks chagrijn van Kristof Calvo ten spijt en diens gezemel over meritocratie. Tot ik toevallig een aflevering van De Verhulstjes zag passeren, een reality show op Play 4 die zich helemaal afspeelt in en rond Gerts villa in Saint-Tropez, vlakbij het optrekje van Brigitte Bardot nog wel, waar ze een briefje naar toe sturen terwijl de hond weer in de garage heeft gekakt.

Voor één keer moet ik de TV-criticus van De Standaard gelijk geven: ‘De Verhulstjes is stuitend plat, stinkend vervelend, en zo leeg als de straten tijdens de eerste lockdown’. Zet een camera in de refter van het rusthuis waar mijn moeder verblijft, en je hebt spannender dialogen. Heel het gezin Verhulst etaleert in het Aantwaarps de ondraaglijke lichtheid van het bestaan, in een exhibitionistische overmaat die de veel te dure ballon van Joël weer voor de geest roept.

Zet een camera in de refter van het rusthuis waar mijn moeder verblijft, en je hebt spannender dialogen.

Ik snap wel dat gesprekken aan de ontbijttafel niet per se over Sartre of de kwantummechanica hoeven te gaan, maar dit programma is doordrongen van het narcisme van een rijk man die denkt dat elke wind die hij laat de moeite is om de ether in gestuurd te worden. Meteen vind ik de uitspraken van Gert Verhulst over Anuna en over het Vlaams Belang dat mee moet besturen, zelfs al zou ik ermee akkoord gaan, niet ter zake doende toogpraat. Niet omwille van de oude witte hetero mannelijkheid van betrokkene, maar gewoon wegens de imbecillitas die bovendien erfelijk blijkt, zie de uitspraken van zoon Viktor, student aan de ‘universiteit van het leven’.

Meer dan 700.000 Vlamingen vinden deze demonstratie in oeverloze leegte het bekijken waard, zo zeggen ons de kijkcijfers. Een tegenslag komt nooit alleen. Gert Verhulst is rijp voor een politieke carrière waarin hij ooit zijn intellectuele evenknie Anuna zal tegenkomen. Een dubbele race-to-the-bottom. Een uitgelopen midlife crisis versus een verlengd puberteitsverschijnsel: is wegzappen nog een optie?

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee. 

‘De wokes zijn een grotere ramp voor de mensheid dan alle pandemieën samen’

Aan het Reinaert-monument in Hulst, 20/9/2021

In oktober verschijnt het nieuwe boek van Johan Sanctorum ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’. Fabienne Torfs kon het al inkijken en had een babbel met de auteur op een symbolische plek, het Reinaert-monument in Hulst.

Het weze duidelijk: Sanctorum is hier weer helemaal zijn eigen zelve als ongenadige criticus van de politiek correcte mainstream. Ook dit boek stelt de zaken op scherp en richt zich vooral tot de dwarsliggende Vlaming die geen genoegen neemt met de opinies en ‘feiten’ zoals ze dagelijks in de krant en op de VRT worden verkocht.

Het begon met een cartoon

– Een boek over humor en satire, Johan? Ik dacht eens goed te kunnen lachen maar een moppentrommel is dit bepaald niet geworden.

Neen, het zijn elf opstellen geworden, met een proloog en een epiloog, waarin ik betoog hoe belangrijk satire is voor een gezonde democratie. En hoezeer de huidige politieke correctheid, omgeslagen in de uit Amerika overgewaaide woke-ideologie, paal en perk probeert te stellen aan spot en zelfspot. Consequent en radicaal verzet daartegen is aangewezen.

– Elf, het getal van de zotten en de narren…  Hoe ernstig is de toestand?

Zeer. We zijn in de twintig jaar na 9/11 steeds meer in een situatie terecht gekomen waarin humor en politieke satire gezien worden als ‘toxisch’, polariserend, iets dat de maatschappelijke zekerheden onderuit haalt. Dat is natuurlijk zo, dat is de functie van satire, maar de Europese islam heeft de linkerzijde zover gekregen dat de vrijheid van mening ondergeschikt wordt aan een soort multiculturele godsdienstvrede. Noem het een soort Stockholmsyndroom, een gijzelsituatie.

“Onze helden van de vrije meningsuiting mogen hun journalistiek werk enkel nog beoefenen in een soort bunker. Ondertussen is iedereen wel Charlie.”

– Ondertussen krijgen cartoonisten zoals Ruben L. Oppenheimer doodsbedreigingen en moeten ze onderduiken. Gereputeerde kranten als The New York Times zijn zelfs helemaal gestopt met spotprenten, uit vrees voor represailles. Er lijkt echt een jacht aan de gang op al wie het waagt politieke satire te bedrijven.

Het begon al met Kurt Westergaard die in 2006 de fameuze Mohammed cartoons tekende voor de Deense krant. Hij leefde tot aan zijn dood op een geheim adres, je moet je voorstellen wat dat doet met iemand en zijn gezin, jaren aan een stuk. Dat is nog wat anders dan Marc Van Ranst in zijn safe house. In 2015 kregen we de dodelijke raid op de Charlie-redactie omdat ze die cartoons hadden overgenomen. Ook zij leven sindsdien in een bewaakte schuilplaats die in feite een gevangenis is. Dat is de wrange grap: onze helden van de vrije meningsuiting mogen hun journalistiek werk enkel nog beoefenen in een soort bunker. Ondertussen is iedereen wel Charlie.

Wokeness als cultus van de domheid

– Het verbod op ‘haattaal’ is zelf van haat doordrenkt , schrijf je ergens. John Cleese zegt dat ook, in zijn reactie op een tijdelijke ban die de iconische serie Fawlty Towers trof: wie niet met humor en satire om kan, haat zichzelf en de maatschappij.

Dat is een van de rare paradoxen in heel het woke-verhaal ja. Het taboe om mensen of groepen te beledigen, in naam van de verbondenheid en de anti-discriminatie sluit zelf voortdurend mensen uit en hanteert een uitgesproken haatdiscours. Dat merk ik elke dag. Op het einde worden mensen gebroodroofd voor twee keer niks, omdat ze iets ‘fouts’ gezegd hebben, of een grap hebben gemaakt die verkeerd aankwam. Zie het geval Demarez en de Belgian Cats, in dat geval was het dan nog niet bedoeld voor de openbaarheid. Het is de aanloop naar een totalitaire samenleving die door ons politiek bestel zelf wordt gefaciliteerd.

“De domheid wordt er op school in geramd, het aantal leerkrachten dat tegen de stroom ingaat wordt steeds kleiner.”

– Je ziet de wokeness als een cultus van de domheid, in de zin die domheidsexpert of ‘morosoof’ Matthijs van Boxsel, eraan geeft: een oefening in zelfdestructie, maar dan een collectieve, die een hele beschaving treft, inclusief het verlichtingsdenken. Typerend is ook dat hun lectuur van de geschiedenis primitief en eenzijdig is. Heeft dat ook te maken met de belabberde toestand van ons onderwijs?

Uiteraard, het hangt met elkaar samen. Kritisch denken en reageren wordt ten stelligste afgeraden. De domheid wordt er op school in geramd, het aantal leerkrachten dat tegen de stroom ingaat wordt steeds kleiner. Het is ongelooflijk hoe snel en pandemisch die beweging om zich heen slaat. De wokes zijn een grotere ramp voor de mensheid dan alle pandemieën samen. Het is een viraal, zelfvoedend fanatisme dat heel de geschiedenis wil verklaren vanuit een blanke schuld, en het heden ensceneert als een afrekening daarmee. Op die manier geraak je sociologisch in een bipolaire maatschappij én in een intellectueel moeras. Debat is dan eigenlijk niet meer mogelijk, je wordt gewoon ‘gecancelled’ als je er een afwijkende mening op nahoudt.

Satire als contra-terreur

Alexander de Grote bezoekt de Griekse straatfilosoof Diogenes

– Zo te zien is de woke-beweging helemaal geen spontane protestcultuur maar een georganiseerde hysterie die de machthebbers goed uitkomt. Met de media en zelfs de reclamewereld als hefbomen.

– Het wordt van bovenuit gedirigeerd, inderdaad. De slachtoffermaatschappij, die allerlei groepen en minderheden zogezegd wil beschermen tegen discriminatie en haattaal, oefent op de duur terreur uit door de taal te bewaken en humor te reguleren. De lange tenen moeten zorgen voor schrikachtige pennen. De overheid, de ondersteunende instellingen genre UNIA én het gerecht treden steeds meer op als schaduwagenten van de censuur. Maar net daarom moeten cartoonisten en columnisten voluit hun vrijheid claimen en tegen de stroom ingaan.

“Aan brave humor hebben we niks, integendeel, TV-komieken en stand-up comedians houden mee de censuur in stand.”

– Satire moet ‘vuil’ zijn, op lange tenen trappen?

Aan brave humor hebben we niks, integendeel, TV-komieken en stand-up comedians houden mee de censuur in stand. Ze weten perfect hoever ze mogen gaan om de politiek correcte codes te volgen. Humor, en a fortiori satire, moet deze codes doorbreken. Dat leidt tot een berisping, een conflict, misschien zelfs een vervolging, maar dan weet je tenminste dat je op een zere teen getrapt hebt. Mocht ik een hekelkrantje uitgeven, en ik kreeg nooit politie over de vloer, of minstens een klacht van UNIA aan mijn been, een doodsbedreiging of een bomalarm, ik zou me serieus zorgen maken. We zitten in een oorlogssituatie hé, dit is niet voor doetjes.

En dan is er nog Reynaert

Dat brengt ons naadloos bij de cover en de titel van je boek. ‘Terug naar Malpertus’: je vat het op als een symbolische zoektocht naar het verborgen hol van de vos Reynaert.  Vanwaar die fascinatie voor de middeleeuwse legende?

Om te beginnen beschouw ik satire als onvervalst Europees erfgoed, het is ‘van ons’. Alle volkeren kennen humor, lachen is des Menschen. Maar satire, als ironiserende hekelkunst, is in het oude Griekenland ontstaan, met Socrates en Diogenes -de man die in een ton leefde en Alexander de Grote vroeg om uit zijn zon te gaan-  als stichtende leden. Geen schrijvers dus, het waren eigenlijk straatlopers die werkelijk met alles de spot dreven. Zij zijn de absolute voorlopers van Charlie Hebdo en de Mohammedcartoons.

De lach bevrijdt, verleidt en opent de kooi. Een mop is soms sterker dan duizend rebelse pamfletten.

– Maar dan zitten we nog niet bij de middeleeuwse Reynaert-figuur…

Wacht. Dezelfde satirische geest vinden we in het Vlaamse literaire meesterwerk Van den vos Reynaerde, en bij zijn onbekend gebleven auteur Willem. Het is eigenlijk geen middeleeuws geschrift maar het ademt de renaissance uit, en kan moeiteloos de vergelijking doorstaan met de Divina Comedia en de Decamerone, in dezelfde tijd geschreven. Met dat verschil dat het nog veel stouter is. Een hekelschrift dat niemand spaart en the powers that be uitdaagt: adel en clerus. Deze dierenfabel gebruikt de humor als ‘glijmiddel’ om aan radicale systeemkritiek te doen. In de volkstaal, het Nederlands, geschreven en bestemd om voorgelezen te worden. De kracht van satire is nu net dat je mensen aan het lachen krijgt, en uit de bestaande conventies losweekt. De lach bevrijdt, verleidt en opent de kooi. Een mop is soms sterker dan duizend rebelse pamfletten.

– Het is nog maar de vraag of je die verzuurde wokes ooit nog aan het lachen krijgt. Geraken we er ooit nog van af, of zal de hysterie finaal helemaal de norm worden?

Ik geef het antwoord van de weerman: het wordt eerst nog erger voor het beter wordt. Net daarom is satire zo belangrijk, als uiting van verwondering en tegencultuur. De slinger zal ooit terugslaan, dat verzeker ik u. Ooit zullen mensen zich afvragen hoe zo’n verdwazing in Godsnaam mogelijk was, dat je bijvoorbeeld het woord ‘zwartwerk’ niet meer mocht uitspreken, of dat de wereld op zijn kop stond wanneer een ‘witte’ schrijfster een gekleurde dichteres wou vertalen. De grap zien in dit alles blijft essentieel. Iedereen heeft het grondrecht om dat te doen, en niets is heilig. Zo lang iemand lacht is er hoop. 

Het boek van Johan Sanctorum ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ wordt op 19/10 e.k. voorgesteld in het C.C. De Zandloper/Wemmel.

Bestel het nu in de boekenshop en krijg het persoonlijk gesigneerd thuis bezorgd! 

U kan voor uw vereniging ook een lezing programmeren rond dit onderwerp. Neem hiervoor contact op met johan.sanctorum@telenet.be