Politiek correcte censuur? Hoe komt u erbij!

DS-hoofdredacteur Karel Verhoeven en ‘opiniërend hoofdredacteur’ Bart Sturtewagen (Wiki)

Het ontkenningsgedrag van De Standaard spreekt boekdelen

In een open brief, verschenen op de website van Harper’s Magazine en ook overgenomen door een aantal media, houden 153 Engelstalige schrijvers en intellectuelen, waaronder Noam Chomsky en Salman Rushdie, een vurig pleidooi voor het behoud van de vrije meningsuiting, en tegen dat wat ze cancel culture noemen: het traag maar gestaag indammen van dat recht op vrije meningsuiting door wat wij kennen als ‘politieke correctheid’.

Politieke correctheid is een bijna onvermijdelijk afvalproduct van de democratie geworden

Rushdie heeft tien jaar ondergedoken geleefd omwille van een islamitische fatwa, en weet dus waarover hij spreekt. Maar hier gaat het over het falen van onze vrije meningscultuur zelf. In feite wijzen de ondertekenaars op een lang aanslepend euvel dat sinds mei ’68 alleen maar is toegenomen. Politieke correctheid is een bijna onvermijdelijk afvalproduct van de democratie geworden, omdat een elite altijd de neiging heeft om het discours te stroomlijnen. In totalitaire regimes heeft de overheid de media in handen, in ‘democratische’ (let op de aanhalingstekens) gaat het over een mainstream die afwijkende opinies marginaliseert, doodzwijgt, sanctioneert.

Deze mainstream ontstaat uit een complex spel van commerciële overwegingen (kranten moeten oplages halen en dus een ‘hip’, niet al te problematiserend journalistiek profiel aanhouden met veel lucht ertussen), linksdraaiende betweterij (verbonden met een soort morele hoogmoed van een verlichte minderheid), de bureaucratische drang om te nivelleren en te stroomlijnen (de fameuze eindredacties), tot en met banaal conformisme (er willen bij horen, de schrik om uit de boot te vallen). Wie zich daartegenover als dissident opstelt, weet dat daar een prijskaartje aan hangt, professioneel, sociaal, tot diep in het privé leven.

Complottheorie

Salman Rushdie: in 1989 was de islam de vervolger, nu is het de dictatuur van de linkse weldenkendheid

Interessant was vooral, dat De Standaard de open brief overnam op 8 juli, en de dag daarop zich haastte om een parade van opinieschrijvers te mobiliseren die het fenomeen ontkenden. Het zou een ‘paranoïde complottheorie’ zijn (Jeroen Struys), een oprisping van ‘mensen die geen kritiek gewoon zijn’ (Nesrine Malik, overgenomen van The Guardian), of van ‘geprivilegieerden die beter tegen de muren zouden praten’ (zelfverklaarde trans*mens Joppe De Campeneere).

Daarmee weet u het: er is helemaal geen cancel culture, hoe komt u erbij. In de periode na Stalin werden ook de goelags ontkend, dat is standaardprocedure bij een pensée unique. De enige die het mocht opnemen voor de briefschrijvers was Ludo Abicht die de zaken op scherp zet en waarschuwt:

‘Wie daaraan (het recht op vrije meningsuiting – red.) morrelt, zelfs met de beste bedoelingen, verengt het debat, vervalst de realiteit en bedreigt onze samenleving. Het regent verdachtmakingen en insinuaties, met giftige en dodelijke categorieën als microagressie en on(der)bewust racisme, beschuldigingen waartegen je je onmogelijk kunt verdedigen, want wie daartegen protesteert, is per definitie al verdacht’.

De ironie is namelijk dat De Standaard zelf een vlaggenschip van de politieke correctheid is

Dat verdacht maken en ad hominem ontkrachten is exact wat de drie andere opiniemakers doen: Rushdie en co diskwalificeren als verbitterde navelstaarders. De ironie is namelijk dat De Standaard zelf een vlaggenschip van de politieke correctheid is, waar jonge journalisten zorgvuldig getraind worden om in de pas te lopen, waar ingezonden opiniestukken zorgvuldig gecheckt worden op hun onschadelijke inhoud én de politiek-sociale status van hun auteur, en waar het links-progressistisch en gematigd Belgicistisch-multicultureel narratief de verplichte hoofdtoon is.

Val je buiten die categorieën, dan mag je het schudden, vertelt u een ervaringsdeskundige. Bij wijze van grap en proef op de som stuurde ik eens een feministisch gekleurd stukje in onder de naam van mijn echtgenote, en jawel hoor, de volgende dag stond het in de krant én kwamen er telefoontjes van de VRT om het in de studio nog eens te komen na vertellen.

U ontvangt geen salaris

Karl Drabbe: niet meer salonfähig genoeg als uitgever

Cancel culture dus, ik kan er honderden grote en kleine voorbeelden van geven, ik beperk me tot een voorval dicht bij huis. De manier hoe Karl Drabbe bij uitgeverij Pelckmans aan de deur werd gezet omdat hij iets te enthousiast met de eindredactie van een boek van Wim van Rooy (‘Waarover men niet spreekt. Bezonken gedachten over postmodernisme, Europa, islam’) bezig was, het is nadien allemaal in geuren en kleuren uitgekomen. Ook al bleven Harold Polis en C° bij de officiële uitleg dat Drabbe ‘professioneel niet meer voldeed’.

De meeste verhalen blijven echter onder de waterlijn, ook al omdat politieke correctheid de neiging heeft om zich achter alibi’s te verstoppen. Zelden worden echte fatwa’s uitgesproken, publieke uitsluitingen. Doorgaans verloopt het censuurmechanisme stilzwijgend, binnen een intellectuele consensus die wel sociale sancties inhoudt voor wie ze negeert.

Politieke correctheid is een kanker, een viraal fenomeen. Zij vreet intellectuele weerbaarheid aan, maakt mensen gedwee en dringt een dictatuur van de middelmatigheid op. Zij sluipt overal binnen, in de culturele sector, de academische wereld, de werkvloer, scholen, de media, jammer genoeg ook bij Doorbraak zelf zoals ik al een paar keer heb kunnen vaststellen. Zij treedt op als gedachtepolitie, legt beslag op de taal (het taboe verklaren van bepaalde woorden), beroept zich op de wellevendheid en het fatsoen.

Politieke correctheid is een kanker, een viraal fenomeen

In de newspeak-stijl werpt politieke correctheid zich tenslotte op als beschermer van de vrije meningsuiting om bij het omgekeerde uit te komen: mensen uitsluiten van het debat en andersdenkenden herleiden tot kwaadaardige trollen. Toen Urbain Urbanus Servranckx half juni in De Afspraak wat sceptische bedenkingen uitte over het discriminatiediscours, en zei dat de allochtone achtergrond wel bij slachtoffers wordt vermeld maar nooit bij daders, bleek hij als ‘blanke, oudere komiek’ in brede kringen ineens ongeschikt om daarover een mening te hebben.

Bubbels van het Grote Gelijk

Zonder twijfel is links nog altijd de eigenaar van de intellectueel-culturele pensée unique. De grote media dragen ze uit, de universiteiten verwetenschappelijken haar en geven er een academisch parfum aan. Politieke correctheid is evenwel niet uitsluitend een ‘links’ fenomeen, bubbels van het Grote Gelijk bestaan evengoed aan de rechterzijde. Probeer maar eens een kritisch geluid over Donald Trump te laten horen of een punt over het klimaat te maken op rechtsdraaiende Facebookpagina’s, je wordt zo ongeveer verbaal gevild.

Vandaag is de BlackLivesMatter-beweging, in opvolging van MeToo, een typisch voorbeeld van hoe een legitiem protest rond een bepaalde gebeurtenis of mistoestand uitwoekert tot een heksenjacht. Dat gaat gepaard met tomeloze overdrijvingen in de retoriek, massahysterie, aanpassingsdruk, taalcontrole en allerlei censuurmechanismen, waardoor het kind dat beweert dat de keizer geen kleren aan heeft, bijna vogelvrij wordt.

Het is een kerntaak van het onderwijs om mondigheid en actief verlichtingsdenken bij te brengen, het recht op dissidentie

Op die manier ontstaat er een klimaat dat onaangenaam herinnert aan donkere bladzijden uit onze geschiedenis. Laten we de vrijdenkers koesteren die daar tegen in gaan. Op elk moment moeten woord en tegenwoord vrij kunnen geuit worden in een open debatcultuur. En het is een kerntaak van het onderwijs om mondigheid en actief verlichtingsdenken bij te brengen, het recht op dissidentie, als een hoeksteen van onze Europese cultuur. Aude sapere, durf te denken, zoals het motto van de filosoof Immanuel Kant luidde.

De media zullen altijd op de rem staan, ik reken vooral op het weerbare individu als antilichaam tegen de virale pococratie. En natuurlijk moeten we op het gepaste moment schouder aan schouder gaan. Een open manifest van Vlaamse intellectuelen, als positieve echo op de Engelstalige open brief, is onderweg.

Johan Sanctorum – ‘Politiek incorrect – Hoe vrij is onze vrije meningsuiting?’ (uitgeverij Doorbraak): boek beschikbaar vanaf september 2020.

MeToo, Hollywood en het politiek correcte seutendom

Waarom het feminisme zichzelf dringend moet heruitvinden

Hoe zou het nog met Harvey Weinstein zijn? Hij werd op 11 maart van dit jaar veroordeeld tot 23 jaar gevangenisstraf wegens verkrachting en aanranding. In tegenstelling tot bij ons zit je zo’n straf in Amerika ook uit: na een korte passage in een ziekenhuis wegens hartklachten is de voormalige filmproducent alweer ondergebracht in een beveiligde gevangenis, speciaal ingericht voor zedendelinquenten.

Zoals bekend werd deze zaak de trigger die heel de MeToo-beweging in een stroomversnelling bracht, als een protest tegen seksuele intimidatie, partnergeweld, discriminatie, tot en met ongelijke lonen en het fameuze glazen plafond. De beweging vertoont gelijkenis met de actuele BlackLivesMatter-acties: protest rond één concrete zaak dat een planetaire amplitude krijgt en nogal wat beelden van hun sokkel haalt.

Roodkapje en de wolf

Maar daar waar er over de doodsoorzaak van George Floyd -buitensporig politiegeweld- weinig betwisting kan zijn, is de Weinsteinaffaire van een ander allooi: het is een verhaal met een hoog Hollywoodgehalte, waarin roddels, intentieprocessen, én persoonlijke afrekeningen versmelten tot één plot, waarbij Weinstein zelf schertsend zei dat hij best de hoofdrol op zich wou nemen als het verhaal ooit verfilmd zou worden.

Die verfilming komt er zeker, en dat de slechterik -het ‘roofdier’ Weinstein- er naar Hollywoodtraditie zo slecht mogelijk zal uitkomen en de arme sukkeltjes van actrices die belaagd werden evenredig naïef en onschuldig, staat bij voorbaat vast. Helaas doet dit de werkelijkheid geweld aan: it takes two to tango, en uit heel het Weinstein-proces dampt een geur van opportunisme en hebzucht bij de zogenaamde slachtoffers.

Het huidige taboe over de casting couch, zeg maar de canapé waarop carrières gemaakt worden (of net niet), is daarom misplaatst, want nergens meer dan in de filmindustrie was – en is- seks het bindmiddel om producenten en performers in ‘werkvergaderingen’ met elkaar in contact te brengen.

Uit heel het Weinstein-proces dampt een geur van opportunisme en hebzucht bij de zogenaamde slachtoffers.

De superregisseur kon met andere woorden maar roofdieren omdat de actrices zich als prooien gedroegen, vertrouwd als ze waren met de geheimpjes van de inner cercle: iedereen wist waaraan je je mocht verwachten als je bij Harvey thuis mocht langskomen. Het grotesk narratief van Roodkapje en de wolf lijkt dan ook het gevolg van een mislukte transactie, een mislopen deal of gewoonweg een uit de hand gelopen ruzie. We zitten in Hollywood, vergeet dat vooral niet: een milieu dat leeft van ziekelijk narcisme, opgepepte verhalen, en door de media opgevorderde self-exposure.

Men moet daarbij bedenken dat Weinstein al jaren voor zijn proces aanzienlijke afkoopsommen heeft betaald aan ‘belaagde’ en ‘misbruikte’ medewerksters die naar een advocaat trokken volgens het tarief no cure no pay (geen schadevergoeding, geen factuur). In feite was het wellustige roofdier voor een stuk dus ook een cash cow, een tamelijk zielige seksverslaafde waar vrouwen financieel beter van werden, iets dat ook de ronde deed.

Neutrale verkeersborden

Een man die oversteekt: fout

Wat zegt dit over de MeToo-beweging? Veel. Ze vertegenwoordigt een pathetisch hobbyfeminisme dat tot het cinemaregister behoort, waarin man/vrouw karikaturaal tegenover elkaar staan, zoals wit/zwart in de andere beweging. Er is weinig plaats voor nuance en nog minder voor humor of zelfrelativering in dit doorgeschoten victimisme op de maat van een goedkope B-film.

De verontwaardiging is ook uitermate selectief. De MeToo-beweging is niet ontstaan uit verontwaardiging over de positie van de vrouw in de islam, over groepsverkrachtingen in Indische negorijen, of genitale verminking in Afrika (ook clandestien in westerse landen beoefend), en zelfs niet rond partnergeweld of alleenstaande moeders die amper rond komen. Neen, het vertrok van een canapéverhaal in een universum van vedettes waar zelfmedelijden bijna een plicht is.

Niets mag nog naar het bezit van een penis verwijzen, brandweerman is een verboden beroep.

Door de Weinstein-affaire als absoluut referentiepunt te nemen, heeft de MeToo-beweging zich laten mee zuigen in de Hollywoodbubbel, waar de mix van realiteit en fictie standaard is, en het narcisme domineert. Dat, en de hetze tegen Donald Trump met zijn onhandige maar al bij al onschuldige pussie-humor, heeft de nieuwe vrouwenbeweging in rancuneus-verbitterd vaarwater geduwd. Een tunnelvisie die resulteerde in een stoet van mutsen breiende kwezels, waar mannen als de oervijand worden beschouwd en het vooral verboden is te lachen.

Finaal leidt deze genderhysterie ad ridiculum tot een ont-seksualisering van de taal en de publieke ruimte, de eis rond neutrale verkeersborden en voorstellen om zelfs het grammaticaal genus (woordgeslacht) af te schaffen. Niets mag nog naar het bezit van een penis verwijzen, brandweerman is een verboden beroep. Voer voor Freudianen, parallellen met de actuele racismomanie liggen voor de hand. Het lijkt erop dat de linkse weldenkendheid altijd nieuwe spookoorlogen ontdekt om haar morele suprematie te demonstreren.

Topless Jihad

Het feminisme zal zich dus moeten heruitvinden. Als authentieke emancipatiebeweging is het helemaal leeg gegeten, via MeToo verdampt in de algemene anti-discriminatiehype waarbij onder andere moslima’ betogen voor het recht op de hoofddoek, met de volle steun van links-progressieve organisaties. Helemaal tegengesteld aan het mei ’68-feminisme van zelfbewuste vrouwen in minirok, komen we nu opnieuw in de schaamtecultuur van de roze mutsen terecht. Die het frappant niét voor Mila opnamen, het Franse tienermeisje dat begin februari 2020 weigerde in te gaan op de agressieve internetavances van een moslim en aansluitend voor raciste werd uitgescholden, tot ze zelfs moest onderduiken. Meteen schaarden de feministes zich achter de dhimmitude, hoe diep kan men zakken.

Misschien moeten er eens wat meer vrouwen op hun strepen staan in plaats van mee te blaten met het koor van de bedrogen actrices. Seksueel zelfbewustzijn, het duidelijk trekken van grenzen, eventueel zelfs het aanleren van een gevechtssport, zijn betere alternatieven dan het cultiveren van de pseudo-maagdelijkheid en het eeuwige slachtofferschap. Dit soort veerkracht wordt wél gedemonstreerd door activistes als Femen, maar evengoed door hoerensyndicaten (de gewone vakbonden zijn er vies van) en jawel, alle Mila’s ter wereld die zich in hun vrouw-zijn de wet niet laten dicteren door het pseudomoderne seutendom.

Misschien moeten er eens wat meer vrouwen op hun strepen staan in plaats van mee te blaten met het koor van de bedrogen actrices.

Femen heeft het trouwens bij het klassieke feminisme helemaal verkorven sinds ze met hun Topless Jihad-actie de ondergeschikte positie van de vrouw binnen de islam viseerden. Een levensbelangrijk tegengewicht voor de politiek correcte verkramping die MeToo met zich meebracht.

De tweeheid van het harde en het zachte, ernst en ironie, het rebelse en het tedere, het radicale en het sensuele: vrouwen hebben in feite de sleutels in handen om onze afbladderende cultuur en verziekte samenleving diepgaand te remediëren. Maar van Hollywood vertrekt er niets, behalve clichés, drama, leugens en sensatie.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

Van politieke correctheid tot dhimmitude

Helaas is de stap klein

Als filosoof en vrijdenker ben ik meer dan middelmatig geïnteresseerd in een godsdienst die letterlijk ‘onderwerping’ betekent. Een belangstelling die ook cineast Theo van Gogh vertoonde, we kennen het gevolg. Godsdiensten beschouw ik als hobby’s, iets wat het leven zou moeten veraangenamen en de verveling kan tegengaan, vrijwillig en liefst onder volwassen mensen. Vergelijk het met een SM-club. Vóór alles is het iets dat zich discreet moet afspelen, binnenskamers, en zo min mogelijk overlast mag berokkenen aan niet-gelovigen, andersdenkenden of de globale gemeenschap Het is niet aan de overheid om godsdiensten te subsidiëren en ook niet aan het onderwijs om ze in leerplannen te gieten. Leven en laten leven moet het devies zijn, onder het motto van Frederik II van Pruisen: ‘Jeder soll nach seiner Façon selig werden’

Micro-oorlogen

Hannah Arendt

Maar met de islam hebben we ten gronde een probleem, en hoe meer de aanhangers van die religie gesust en gepamperd worden, des te langer worden de tenen.

Natuurlijk zijn er de aanslagen, het gekrakeel rond Mohammed-cartoons, Charlie. Maar tegelijk, en misschien nog verontrustender, is er de sluipende ‘Umwertung’ in het publiek domein, wat men de ‘micro-oorlogen’ noemt: de manier hoe de islam zijn grenzen verlegt, de ogenschijnlijk futiele wrijvingen die in naam van de godsdienstvrijheid worden glad gestreken.

Dit proces is fascinerend, want het grijpt effectief plaats met de complete goedkeuring en zelfs actieve medewerking van diegenen die de rechtstaat, de democratie en de vrije meningsuiting beweren te verdedigen, niet in het minst het politieke establishment, de reguliere opiniemakers en de zogenaamde mainstream media. Een paradox die de Nederlandse jurist/filosoof Paul Cliteur deed concluderen dat men ‘de intolerantie niet mag tolereren’. Ze moet een voorwerp zijn van permanente waakzaamheid en strijdvaardigheid, waarin mensen moeten durven ingaan tegen de heersende pensée unique. We moeten een grens durven trekken. Wat onze vrijheid bedreigt, mag nooit opgenomen worden in het multicultureel amalgaam.

In Vlaanderen is het vooral Wim Van Rooy (o.m. ‘De islam. Kritische essays over een politieke religie’, 2010) die aan de islamkritiek een volle dagtaak heeft. Zeer minutieus en goed gedocumenteerd wijst hij op het gevaar van een lakse rechtsstaat en een stuurloze samenleving die niet meer in staat zijn om zich te verzetten tegen wat hen bedreigt. Net dat marginaliseert hem en houdt hem uit de media, zo werkt het mechanisme nu eenmaal. Maar zo blijft de man ook alert en immuun voor recuperatie.

Wat onze vrijheid bedreigt, mag nooit opgenomen worden in het multicultureel amalgaam.

Het werk van de schrijfster-filosofe Hannah Arendt (1906-1975) is interessant om dit fenomeen van het laksisme verder te begrijpen. Ze was vooral gefascineerd door de manier hoe totalitaire systemen, in casu het nazisme, (‘The Origins of Totalitarianism’, 1951) een soort totale consensus en afwezigheid van alarmbellen creëren in het collectief bewustzijn, zelfs als het een genocide betreft, door de verambtelijking en bureaucratisering van het staatsapparaat, waarin elk individu ook permanent door de angst wordt gedreven om buiten de groep, de gemeenschap te vallen. Als toeschouwer van het Eichmann-proces in Jeruzalem (1961) viel het haar op wat voor een ‘normale’ man en huisvader de architect van de Endlösung wel was. En hoe ‘gewoon’ iedereen onder Hitler zijn plicht deed, met of zonder de schrik om van zijn bed gelicht te worden door de Gestapo.

Collaborerend links

Toen ging het nog tegen de Kerk en de klerikale betutteling

Ondertussen neemt vandaag zowat iedereen de met Hannah Arendt verbonden zinsnede ‘de banaliteit van het kwaad’ in de mond, zonder te beseffen dat dit eigenlijk een andere omschrijving voor politieke correctheid betekent: een algemeen aanvaarde code van gedragingen en visies, die in feite als een kruipend gif de samenleving en haar morele waarden van binnenuit vernietigen, zonder dat dit zelfs maar mag gezegd worden. Sterker nog: de code monopoliseert zelf de ‘goede’ moraal en verbant critici naar uithoeken van het opinie-universum.

De manier hoe de islam geaccepteerd wordt en haar normen, niet compatibel met het verlichtingsdenken, geruisloos inburgering vinden, is daar een frappant aspect van. In de limiet lijkt er een onrustwekkende convergentie tot stand te komen tussen politieke correctheid en de zgn. dhimmitude, het onderwerpingsgedrag van de niet-moslim teneinde gespaard te blijven van vervolging. Paul Cliteur ontmaskert overigens het postmodernisme, de idee dat je alles met alles kan combineren en niets er echt toe doet, als pseudo-esthetica van de dhimmitude.

De erfgenamen van de ’68-beweging leveren ons probleemloos uit aan het moslimfanatisme

Het theoterrorisme heeft diepe sociologische wortels én uitlopers, ook daar is de analyse van Cliteur correct. Het gaat niet zomaar om een godsdienst, maar om een alomvattend totalitair systeem met de religie als fundament, dat het individu helemaal opeist en beschikbaar maakt voor de totaaloorlog, die volgens de Franse schrijver Michel Houellebecq onvermijdelijk zal eindigen in een Europees sharia-regime (‘Soumission’, 2015, ironisch genoeg precies verschenen op de dag van de liquidatie van een aantal Charlie Hebdo-redacteurs, begin januari 2015).

Het blijft een tamelijk verbijsterende vaststelling: de erfgenamen van de ’68-beweging leveren ons probleemloos uit aan het moslimfanatisme, nadat ze in tempore non suspecto te keer waren gegaan tegen de tirannie van de katholieke Kerk. Toen luidde het nog: ‘Il est interdit d’interdire’, vandaag  is het taboe overal. Deze paradox is voor links nog altijd onbespreekbaar. Wie hen er toch mee confronteert, wordt als manisch en/of fobisch gerangschikt, of als een ongeneeslijke complotdenker weggezet. Het woord islamofoob drukt veel uit: een kritische houding tegenover de islam zou gelijk staan met een angstneurose zoals agorafobie, hoogtevrees of een irrationele schrik van spinnen.

Racismomanie

Helaas, was het maar een fobie waarvoor je een pilletje kunt nemen: we evolueren richting sharia-samenleving en we zullen alle intellectuele power nodig hebben om dat proces te keren. Ik benadruk die intellectuele creativiteit: zich niet houden aan de politiek-correcte clichés van links noch rechts, maar diep durven gaan en taboes doorbreken. Er is nog veel denkwerk te doen.

De brave borsten die mee roepen met BlackLivesMatter, beseffen niet dat ze meelopers zijn in een soort culturele revolutie à la Mao en Pol Pot

Ook de tot taboe verklaarde stelling dat er een correlatie is tussen de misogyne mannenmoraal, de criminele netwerken (vooral de drugshandel), de zwijgcultuur en tenslotte de salafistische Jihad, de heilige oorlog tegen alle ongelovigen, verdient nadere uitwerking. Criminologe Marion van San probeerde dit taboe open te breken en werd aansluitend verketterd tot handpop van extreem-rechts.

Het politiek-correcte flirten met dat wat onze samenleving bedreigt, heeft verschillende gezichten. In mijn antwoord op Tom Lanoye, die in Humo frontaal in de aanval ging tegen Doorbraak, zijn medewerkers én lezers, benoem ik de huidige racismomanie en de daarmee gepaard gaande heksenjacht eveneens als een opstap naar een nieuw totalitair denken.

Het doorgeslagen anti-discriminatiediscours jaagt hysterici op, die elke vorm van ‘witheid’ zien als verdorven, waardoor schrijvers ineens op de index belanden, Zwarte Piet (uiteraard) nog eens wordt verbanvloekt, en cosmeticaproducenten ijlings bleekmakende producten uit de rekken halen. De brave borsten die mee roepen met BlackLivesMatter beseffen niet dat ze meelopers zijn in een soort culturele revolutie à la Mao en Pol Pot. Deze transitie, waar links volop toe bijdraagt, zal er uiteraard voor zorgen dat ook ‘opiniemakers’ zoals Lanoye de mond zal gesnoerd worden, alleen weten ze dat nog niet. Noem het de ultieme ironie van de geschiedenis en, jawel, ook een beetje het loon van de domheid.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

Antwoord aan Tom Lanoye: over linkse weldenkendheid en frustraties binnen de cultuurbubbel

Geachte heer Lanoye

Ik wil even repliceren op een Humo-column van uw hand, dd. 23 juni, getiteld, ‘Mensaap Lukaku twee keer gesjareld – over kaakslagen en krokodillentranen’. (Lanoye_Humo)

Daarin haalt u de Vlaamsgezinde opiniewebstek Doorbraak door de mangel, een partijtje scheldproza waarin ik als columnist een ereplaats bekleed. Dat mag. Dat moet kunnen, en zeker wie de polemiek beoefent moet tegen de weerbots bestand zijn. Al is het zes keer verhaspelen van mijn naam tot Krankjorum nu niet direct een bewijs van hoogstaand polemisch talent. Het moet geleden zijn van mijn lagere schooltijd dat me dit nog overkwam.

Sektarisch links

Ooit een kultblad, nu zonder de l

Waarom ik daar een week later mee af kom? Om eerlijk te zijn: ik moet mijn leesvoer beperken tot interessante titels en daar hoort Humo niet bij, ik kreeg het dus via-via. In mijn scholierentijd -ik spreek over de verre jaren ’70- was Humo een cultblad voor jong geweld, we verslonden het en genoten van de stoute humor. Nu is het een laatste rustplaats voor sektarisch links geworden, om in uw beeldspraak te vervallen: een olifantenkerkhof voor schrijvers en columnisten die hun morele superioriteit zodanig weten te etaleren dat het blad zijn oplage tot de helft zag inkrimpen, en het constant in de uitverkoop ligt, met om de haverklap een nieuwe hoofdredacteur.

Ik maak me daar niet vrolijk over, er is in Vlaanderen ook een progressieve pers nodig van enig niveau, helaas: De Morgen, Humo en Knack verkennen steilere diepten dan de Marianentrog. En als ik uw stukje lees is de kentering nog niet voor morgen: flauwe pissigheid, weinig subtiele naamsverbasteringen, schelden op de Vlaming die alsmaar op de foute partijen stemt en zich van de Goede Pers heeft afgekeerd. En natuurlijk op de webstek waarin die horde ranzige Flamouches samen troept.

Lang geleden dat de malaise in linksdraaiende milieus nog zo uit de verf kwam.

Mijn aanwezigheid in dat magazine schijnt u speciaal te intrigeren. Ik voel me vereerd, maar tegelijk proef ik de frustratie -zie verder- en zuurtegraad die gaatjes brandt in mijn pc-scherm. Lang geleden dat de malaise in linksdraaiende milieus nog zo uit de verf kwam. Onvermijdelijk mispakt u zich aan mijn levensbeschouwelijk profiel, of erger: u vervormt het opzettelijk, wist nuances uit, weerom in een schrale poging om iemand die met u politiek van mening verschilt, belachelijk te maken.

Want neen, ik heb de dood van George Floyd niet ‘spijtig’ genoemd, ik heb duidelijk mijn mening gegeven over het politiegeweld en de toegepaste methodes in de VS. En helaas voor u, ik verdedig Leopold II helemaal niet, integendeel, ik heb benadrukt dat de Vlaamse beweging zich met dat personage niet moet inlaten en al zeker het Belgisch-koloniale verleden niet hoeft te verheerlijken. En neen, het zeur- en kaakslagflamingantisme hebben wij al lang achter ons gelaten, de diversiteit van opinies -waaronder ook uitgesproken linkse- die Doorbraak etaleert is het beste bewijs. Wij gaan voor een project van Vlaamse natievorming, u mag daar tegen zijn, maar liefst met betere argumenten dan wat u er in Humo van bakt.

Lukaku revisited

Ach ja, die klassieke framingmethodes van de riooljournalistiek. Ik ben al acht jaar geen politiek speechschrijver meer en ben bij het VB met slaande deuren vertrokken. Dat heeft het voordeel dat ik geen lippendienst hoef te bewijzen, aan geen enkele partij trouwens. Ik heb voor Pallieterke geschreven onder een paar schuilnamen, dat was nu eenmaal de huisstijl, so what?

De helft van uw schrijfsel gaat over het fameuze Lukaku-incident, nog een inmiddels steendode oude koe die bij links steeds maar weer wordt opgegraven om te bewijzen hoe het stinkt in Vlaamsgezinde middens. Dit satirisch artikel, waarin ik onder meer bevestig dat we allemaal zonder onderscheid mensapen zijn, werd door middens uit de mainstream pers bewust aangegrepen om Doorbraak te diffameren. Ik haalde er zowaar de voorpagina’s van De Morgen mee, hoeveel gratis publiciteit kan een ’schedelmeter’ (sic) hebben.

Dat leidde tot een discussie binnen de redactie, verwijdering van de column en publieke excuses van de hoofdredacteur, naar mijn mening niet de meest geslaagde démarche in zijn carrière maar men is nooit te oud om te leren. De zaak werd bijgelegd en het incident via een gemeenschappelijke tekst afgesloten. De lezers hebben er uitgebreid hun mening over gegeven, ik zie het in de gesettelde media nog niet zo snel gebeuren. Terwijl het voetbalmiljonair Romelo Lukaku vermoedelijk allemaal geen fluit kon schelen. De rest is gespin en ressentiment. Dat brengt ons tot kern van de zaak en de achtergrond van uw scheldproza.

Zuiveringsideologie

Plunderingen tijdens de BlackLivesMatter-betogingen in Brussel

Laten we het eens over racismomanie hebben, een term die ik een maand geleden introduceerde op het door u geviseerde ‘woonzorgcentrum voor seriële ratés’. Ja, ik maak me ongerust over de anti-racistische heksenjacht die, ironisch genoeg, een nieuw identitair racisme uitdraagt en alle gevoel voor proporties heeft verloren.

Na het moslimfanatisme dat probeert te morrelen aan onze vrijheden, onze verlichtingswaarden, het recht op humor en satire, krijgen we nu een hysterische golf over ons heen die Leopold II uit het straatbeeld wil (applaus hier, daar had ik als Vlaams republikein BlackLivesMatter niet voor nodig), uw stielgenoot Jef Geeraerts van de canon naar de index verwijst, en ons verbiedt van nog met John Cleese of Urbanus te lachen. Make-up fabrikanten halen ijlings afbleekproducten voor de huid uit de rekken en wasmiddelen mogen niet meer ‘witter dan wit’ wassen. Dat, beste mijnheer Lanoye, is totalitair en ridicuul tegelijk. Wat we vandaag meemaken doet denken aan de culturele revolutie in de Mao-tijd of de zuiveringsacties van Pol Pot, toen een bril dragen gelijk stond met intellectuele decadentie, daar moet een komiek eens iets mee doen. Quod non, want dat staat gelijk met artistieke zelfmoord.

Wat we vandaag meemaken doet denken aan de culturele revolutie in de Mao-tijd

De clou is echter dat die met een beeldenstorm gepaard gaande zuiveringsideologie (de term is van mijn achtbare collega-filosofe Tinneke Beeckman), die ook snel in fysiek geweld en straatterreur kan overslaan, helemaal in uw straatje van wereldverbeteraar past. Rood is de gewone man/vrouw al lang kwijt. Die zijn, horresco referens, in hoge mate naar het Vlaams Belang overgelopen, met veel awoert achterna geschreeuwd door groene bobo’s. Maar geen nood, ondanks een democratische minorisering en de irrelevantie van het zich daartegenaan schurkende Vlaamse cultuurwereldje, kunnen de herauten van weldenkend links zich nu helemaal opwarmen aan het idee dat ze aan de juiste kant van de geschiedenis staan. En de ‘witte’ Vlaming uit Ninove uiteraard aan de foute kant.

Reductio ad Hitlerum

John Cleese in Fawlty Towers (‘The Germans’)

De stigmatiserende teneur van uw Humo-stukje beantwoordt daar helemaal aan: het is schelden op Doorbraak en zijn medewerkers, maar vooral op de lezers van dit magazine en de racistische autochtoon tout-court, die volgens Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck met een erfzonde geboren is en dus voortdurend moet bemeesterd worden. Via een reductio ad Hitlerum wordt deze alom discriminerende Vlaming vervolgens als een neo-nazi geïdentificeerd,- dat oorlogsverleden nietwaar,- en tenslotte moreel gediskwalificeerd. Hoeveel gelijk kan je hebben.

De ironie is, dat deze deugprofeten zich daardoor nog meer vervreemden van de basis en de grondstroom. De bubbel van weldenkendheid en morele zelfverheffing waarin u en uw soortgenoten zich ophouden, de eindeloze racisme-riedel die deze contreien wil uitzuiveren van foute ideeën, het benadrukken van elk recht op identiteitsbeleving behalve de Vlaamse, het dwepen met de familie van Leopold II, de Belgische monarchie en het hengelen naar tricolore erelintjes en titels van baron of barones,… dat alles samen maakt dat ‘culturo’ in brede kringen een scheldwoord is geworden. Weinigen hebben uw immer om subsidies blatende sector gemist tijdens de lockdown, het was zelfs aangenaam stil. Dat de boekenbeurs, waarop u parmantig staat te signeren, dit jaar niet doorgaat, geen kat die het erg vindt. De vermaledijde witte Vlaming heeft u, met of zonder mondmasker, uitgespuwd, u bestaat gewoon niet in het collectief bewustzijn, ook al doet de openbare omroep nog zo zijn best om te doen alsof.

Weinigen hebben uw immer om subsidies blatende sector gemist tijdens de lockdown

En weet u, dat is niet om vrolijk van te worden, ik vind het triest dat wij geen bovenlaag hebben die enige cultuurfierheid uitstraalt waarop -godbetert- zich een republikeins-emancipatorisch project zou kunnen enten. U veracht uw eigen volk en vindt dat vooruitstrevend. U valt van de ene prijs in de andere, omdat het cultuuruniversum nu eenmaal zichzelf constant fêteert. Vanuit dat Grote Gelijk schrijft u als breeddenkende progressief haatcolumns waarin u in echte Pallieterke-stijl namen vervormt en andersdenkenden wegzet als ‘voortijdig uitgeblusten en structureel ongetalenteerden’. Ik aanzie het als een geuzentitel.

De Vlamingen zullen het zonder de nv L.A.N.O.Y.E, Fabre/Troubleyn en andere culturele middenstanders moeten rooien, en iets zegt me dat dat na een paar lockdowns moet lukken, onder het welbekende scheermes-motto van Ockham: ‘aan wat overbodig is, gaat niets verloren’. Nog een positief boekjaar gewenst.

Hominide groeten

JS

PS. Johan Sanctorum is niet mijn nom de plume, ik heet eenvoudigweg zo, dat was toch mits enig googelen te achterhalen. Hoe ver is uw research eigenlijk gegaan buiten het roddelcircuit?

 

De koning fietst: waarom Vlaams-republikeinen met een vergrootglas te zoeken zijn

Bokrijk, dat was afgelopen weekend echt de gepaste bestemming voor de koninklijke familie… alleen jammer dat ze er niet gebleven zijn en men hen niet in zo’n omheind perk heeft gezet met een passend onderschrift: ‘Saksen-Coburgs, levende fossielen, in 2019 nog onderhouden met 40 miljoen euro belastinggeld’.

‘Uiteraard hield Zijne Majesteit zich aan alle veiligheidsmaatregelen’ lees ik in Het Laatste Nieuws. Het zou er nog moeten aan mankeren. Noteer de uitdrukking ‘Zijne Majesteit’, iets waarvan ik dacht dat alleen lakeien ze nog gebruikten, maar het staat dus in een Vlaamse krant die ooit door de Vlaamse liberaal en republikein Julius Hoste is gesticht.

Dat was in 1888, lang geleden, sindsdien heeft zich de ontzuiling voltrokken en is HLN marktleider in de verpulping geworden. Sindsdien ook is het Vlaamse royalisme nauwelijks afgenomen: voor vorst, (kerk) en vaderland. Daardoor is het Belgische vorstenhuis verzekerd van een eeuwigdurende Vlaamse getrouwheidsbonus, zie ook de koningskwestie. Dat heeft een simpele politieke reden: links zweert bij het multicultureel unitarisme met de monarchie als symbool, rechts ‘gedoogt’ diezelfde monarchie en is zelfs vriendelijk voor Leopold II, omdat het nu eenmaal houdt van pluche en antiquiteiten.

Bokrijkmonarchie

De koninklijke familie komt thuis (VRT NWS)

Het aantal Vlaamse republikeinen is dus op één hand te tellen, J.M. Dedecker en ondergetekende meegerekend. Voor de rest komen wij in niets overeen, maar daarin dus wel. In mijn nieuw boek ‘Politiek incorrect’ ga ik daar verder op in: een samenspel van intellectuele luiheid en conservatisme, noem het de Vlaamse Lamme Goedzak-factor, maakt dat de monarchie buiten schot blijft en het Belgische status-quo gehandhaafd, met hier en daar wat vertimmeringen waar we achteraf ook wel de rekening voor krijgen.

Zelfs het Vlaams Belang aarzelt om al te zeer de republikeinse snaar te betokkelen. Hooguit wordt er eens wat gemopperd over de dotaties en gelachen met de Jan Klaassen-allures van Filip, maar de instelling zelf wordt nauwelijks in vraag gesteld. En dus blijft het Belgische sterfhuis bewoond. En blijft de Bokrijkmonarchie, beter bekend als het ‘constitutioneel koningschap’, van kracht. Ook met steun van de partij die het volgens statuut nr.1 in theorie anders ziet.

De Vlaamse Lamme Goedzak-factor maakt dat de monarchie buiten schot blijft en het Belgische status-quo gehandhaafd

Vreselijk is het, hoe de Vlaam uit gedweeheid en schrik voor veranderingen de monarchie blijft koesteren als een zekerheid in bange dagen, ook al omdat Filip en zijn gevolg toch hard werken voor hun leefloon. Twintig kilometer op (elektrische?) fietsen! Het geheel kaderde overigens in een fotoshoot en als persmoment, om te tonen hoe hard de vorst wel begaan is met de door corona getroffen neringdoenden, meteen ook met de boodschap om op vakantie te gaan in eigen land. Ook al verkiezen Zijne Majesteit en gevolg zelf om ’s zomers exotischere oorden op te zoeken, met speciaal daartoe opgevorderde legervliegtuigen.

De fietstocht is dus pure promo voor het vorstenhuis, een inspanning van de koning om zijn nutteloze job in coronatijden een schijn van essentie te geven, met heel de verzamelde pers in het zog. Nu ja, het waren natuurlijk wel Limburgers die hem toejuichten, de braafsten der Vlamingen, dat was goed bekeken van de koninklijke entourage, zeker nu er wel eens een Leopold Tweetje uit de lucht kon vallen. Want zoals geweten zwijgt Filip als vermoord wanneer het gaat over de strapatsen van zijn illustere voorvader, wiens inkomsten uit rood rubber nog altijd een aardig spaarpotje uitmaken voor de huidige fietsfamilie.

Neen, Marc en Els van Camping Holsteenbron waren laaiend enthousiast over het koninklijke verrassingsbezoek. Tussen het bronsgroen eikenhout is de tijd blijven stil staan en fluiten de leeuweriken de Brabançonne. Zondag waren ze in de Ardennen en doken opeens de dood gewaande Albert en Paola op, we moeten voorzichtig zijn. Ik moet het dringend eens terug goed maken met Jean-Marie. Onze klimaatdiscussie vechten we later wel uit, eerst Filip naar Bokrijk en België een Plopsa-attractie. Vive la république.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

Doodslag door schuldig verzuim

Waarom een derde van de Belgische coronaslachtoffers in Vlaamse rusthuizen viel

6 op de 10 Belgen wil de gezondheidszorg herfederaliseren. Dat blijkt uit de Grote Peiling van Het Laatste Nieuws, VTM, RTL en Le Soir. Zelfs een meerderheid van de kiezers van N-VA en Vlaams Belang zou daar voorstander van zijn.

Als dat klopt is het voor Vlaams-nationalisten een teleurstellend gegeven. En ook wel enigszins bizar, gelet op het grote corona-blunderboek van Sophie Wilmès en haar superkern, met de mondmaskersoap als absolute uitschieter, waarbij ook manifeste leugens-om-bestwil niet mochten ontbreken.

Van begin februari schitterde de Wilmès-ploeg, met minister van volksgezondheid Maggie De Block in de glansrol van haar leven, door onkunde, schuldig verzuim en ontkenningsgedrag. Wie rond de krokusvakantie aan de alarmbel trok was een drama queen. De drastische maandenlange lockdown is grotendeels het gevolg van te weinig daadkracht en al te traag voortschrijdend inzicht: een panische vlucht-vooruit van amateurpiloten in de cockpit, met een economische en sociale fall-out die amper te becijferen valt.

België eerst

In mijn nieuw boek ‘Politiek incorrect’ (Doorbraak, herfst 2020) ga ik uitvoerig in op de coronacrisis, de lockdown en het politiek-institutionele verhaal erachter. Vlaanderen is sinds de uitvoering van de zesde staatshervorming volledig bevoegd voor de woonzorgcentra. Het is daar dat we het verschil konden maken. Maar het is net daar dat het compleet fout liep. Terwijl de focus federaal volledig werd gelegd op de snelle ombouw van de ziekenhuizen tot echte oorlogshospitalen -een operatie die vooral dankzij de inzet op het veld ook een succes was-, werden de rusthuizen aan hun lot overgelaten, ontbrak daar het medisch materiaal, de know-how en de coördinatie Het resultaat was een echte ravage, vooral in Vlaanderen: maar liefst één derde van de Belgische corona-slachtoffers is afkomstig uit Vlaamse rusthuizen.

Ik verdenk de minderheidsregering en de MR-achterban van Wilmès er ronduit van, dit met enig leedvermaak te hebben gevolgd. Heel haar lakonieke attitude wijst erop. In deze crisis kwam het er voor premier Wilmès en de (bij uitstek Belgicistische) MR-achterban op aan, te bewijzen dat het federaal niveau werkt, en alles wat regionaal geregeld is, slechts in tweede orde aan bod komt. Daarom kwam voor Wilmès en C° de malaise in de woonzorgcentra best wel goed uit, en was elke rusthuisdode een argument voor de terugkeer naar het federaal niveau.

Wat we zelf doen, doen we beter? Helaas. De sluipende oudermoord -want dat was het- kon alleen voltrokken worden dankzij incompetente treuzelaars zoals Vlaams zorgminister Wouter Beke die de federale logica onderging. De ramp die Beke over de woonzorgcentra uitriep, door het testen van personeel en bewoners alsmaar uit te stellen, de onbestaande mondmaskerbevoorrading, gebrekkige en/of foute instructies (in het begin werd het gebruik van mondmaskers afgeraden in de woonzorgcentra!), een verwarde interne en externe communicatie,… het wijst op een gebrek aan daadkracht en ambitie die de globale Vlaamse politieke klasse affecteert. Vlaams minister-president Jan Jambon schitterde door onzichtbaarheid in heel deze crisis.

‘Daarom kwam voor Wilmès en C° de malaise in de woonzorgcentra best wel goed uit’

In de marge van heel de coronasoap is dat een onthutsende vaststelling voor wie vindt dat we ons uit de Belgische constructie moeten loswrikken, in plaats van alsmaar om kruimels te bedelen die van de bevoegdheidstafel vallen. Op geen enkel moment zag men in deze crisis iets dat op radicaal Vlaams voluntarisme wees, de wil en het lef om het zelf te doen, het zwaartepunt te verleggen naar de eigen regio. Terwijl de virologen hun dagelijkse show opvoerden, werden de bewoners en het personeel van de rusthuizen zo twee keer in de steek gelaten. Eenmaal door de federale overheid, omdat die de regionaal bestuurde materies bewust negeerde en liet ‘verrotten’. En een tweede keer door de Vlaamse bestuurders, die besluiteloos ronddrentelden en niet konden of wilden het heft echt in hand nemen. Belgisch malgoverno en Vlaams nongoverno, zo zal de coronacrisis van het voorjaar 2020 de geschiedenis ingaan.

Underdogcomplex

België werkt niet, maar Vlaanderen straalt besluiteloosheid uit. De coronacrisis had dé kans geweest om het Belgische niveau opzij te zetten en te overstijgen, breder dan de bevoegdheden het toelaten.

Men had bijvoorbeeld van meet af aan zelf een crisiscomité en een task force kunnen installeren, materiaal aankopen (of beter nog: zelf een strategische stock van mondmaskers en testmateriaal aanleggen, ook voor de woonzorgcentra), tests organiseren, uitgebreid contactonderzoek in een vroeg stadium, een Scandinavische aanpak dus. Erika Vlieghe adviseerde al in februari om mobiele teams op te richten om rusthuizen te testen. Wilmès reageerde niet: rusthuizen, dat was quantité negligable.

‘Dit had ons bye bye Belgium kunnen worden’

Nood breekt wet. Men had in zo’n uitzonderlijke crisissituatie een stuk van het federaal bestuursniveau eenzijdig  kunnen terzijde schuiven en in het parlement een Vlaamse crisiswet uitroepen, vanuit een Vlaamse regering met een échte meerderheid en met volle bevoegdheid. Dit had ons bye bye Belgium kunnen worden, zoals de RTBf het ooit in een karikaturale nepreportage noemde. In de plaats daarvan bleef men kakelen over bevoegdheden en wachten op Godot.

We zijn er niet klaar voor, in de eerste plaats omdat het politiek-intellectueel kapitaal ontbreekt. Boekhouders en gewezen scoutsleiders, maar geen staatslieden. Vandaag is Vlaanderen economisch welvarend en hebben we een soort halve autonomie, maar het beruchte underdogcomplex is gebleven. Daardoor houden we niet van het woord revolutie en trekken we op een cruciaal moment onze staart in.

In het licht van deze drievoudige dynamiek -de staatsgreep van Wilmès, het falen van de Vlaamse bestuursklasse, en het Lamme Goedzakcomplex- is het perfect logisch dat de Vlaming een herfederalisering van de complete zorg overweegt: je had als bejaarde de afgelopen maanden gewoon meer overlevingskans thuis – en vandaar naar ziekenhuis- dan in een woonzorgcentrum.

Het ontbrekende ‘draagvlak’

Een gebrek aan grandeur en ambitie dus, het is een oud zeer. In essentie maakten de staatshervormingen pijnlijk duidelijk wat voor een knullige onderhandelaars we zijn en hoe we onze meerderheidspositie verkwanselen, met de beruchte grendelgrondwet van 1970 als uitsmijter. Tot op vandaag zijn het de Bekes die wikken en de Wilmèssen die beslissen. Met alle gevolgen van dien. De fameuze Belgische ziekte blijft besmettelijk, en leidt in Vlaanderen vooral tot een kleinburgerlijke dagjespolitiek, gekenmerkt door profileringsdrang, kibbelzucht, en op het cruciale moment toch weer proberen onder het maaiveld te duiken. Of de Zwarte Piet naar het federale niveau doorschuiven.

Democratie is ook en vooral: denkbeelden aanreiken, het publiek debat op gang brengen, mensen goesting doen krijgen

Geen meerderheid voor onafhankelijkheid in de Vlaamse publieke opinie? Ook dat zal statistisch wel kloppen. Het draagvlakflamingantisme, waarvan de N-VA grote gangmaker is, berust op een vicieuze redenering: men acht Vlaamse natievorming onhaalbaar ‘omdat er geen draagvlak is’, maar er is geen draagvlak omdat men het als onhaalbaar beschouwt en er dus ook niet voor wil gaan. Democratie bestaat nochtans niet alleen uit peilingcijfers en verkiezingen, en partijen zijn er niet alleen om mensen aan een job in de politiek te helpen. Democratie is ook en vooral: denkbeelden aanreiken, het publiek debat op gang brengen, mensen goesting doen krijgen, een visie onderbouwen en naar buiten brengen.

Niet de zorgverleners zijn verantwoordelijk voor de drieduizend doden in de Vlaamse woonzorgcentra: deze mensen hebben zich dubbel geplooid en gedaan wat ze konden. Het is het cynisme van de Belgische machtslogica en de Vlaamse laksheid die van onze rusthuizen sterfhuizen gemaakt hebben. Een echte onderzoekscommissie komt er niet, noch federaal, noch Vlaams: die arme politici hebben het de laatste maanden al lastig genoeg gehad. Dat zowat alle partijen, behalve VB en PVDA, verlamd van schrik zijn voor nieuwe verkiezingen, mag dan ook niet verbazen.

Johan Sanctorum: ‘Politiek incorrect’, een zwartboek over wat niet gezegd en geschreven mag worden (Uitgeverij Doorbraak, oktober 2020). Geen boekenbeurs dit jaar… Nu reeds bestellen en gesigneerd thuis ontvangen? Klik hier

 

 

‘Adviseren’ in tijden van pandemie: de soap gaat verder

Het mondmasker had verplicht moeten zijn in winkels en warenhuizen, punt. Al maanden voorheen.

De Veiligheidsraad -het politieke coronacomité dus- voert per 1 juli een verdere versoepeling door, vooral in de pret- en ontspanningssfeer (zwembaden, pretparken, bioscopen, trouwerijen en andere feesten) waar veel mensen dicht bij elkaar komen en het infectierisico groter is. Je zou denken dat men dan toch het mondmasker verplicht voor winkels en warenhuizen, dat is een kleine moeite, en de Groep van Experts belast met de Exit-Strategie (GEES) drong daar ook sterk op aan. Iets waar ook het winkelpersoneel zelf vragende partij voor is. Winkels zijn in deze omstandigheden geen speelplaatsen of bestemmingen voor een gezinstrip, dus neem daar geen risico.

Aprilvis

Experten… behalve Johnny Thijs (foto) dan, de CEO van Electrabel die bij BPost vertrok omdat hij 650.000 Euro per jaar te weinig vond, nadat hij de posttarieven had verhoogd, de dienstverlening had afgebouwd, en de postbodes had getransformeerd tot streng gechronometreerde, GPS-gestuurde robotten die ongeveer voor een leefloon hun botten afdraaien. Johnny scharrelt momenteel nog wat bij door te zetelen in de raden van bestuur van o.m. Recticel, Corealis, Golazo en Hospital Logistics en H. Essers.

Dat mag allemaal hé, alleen: wat is de meerwaarde van mandatenkoning Thijs binnen de GEES? Op een of andere manier is heel de expertenclub gezwicht voor zijn standpunt dat je mensen de vrije keuze moet laten, en dat het gebruik van het mondmasker in winkels enkel mag geadviseerd worden.

Wel ik zeg u: Johnny Thijs is een gevaar voor de samenleving. Virussen zijn geen postzegels, Johnny, en vrijblijvendheid is in deze dodelijk. Ofwel hebben die maskers hun nut tegen dat beest en leg je ze op, ofwel laat je ze in de kast. Wat is dan eigenlijk adviseren, in deze context van de pandemie? Men kan mensen adviseren om niet te lang in de zon te gaan staan en voldoende water te drinken, of om ’s avonds niet eindeloos naar dat schermpje te staren want wit licht verhindert het inslapen. Maar een mondmasker adviseren in de winkels, een maand na de lockdown, en wanneer elke viroloog ons waarschuwt voor een tweede golf?

Virussen zijn geen postzegels, Johnny, en vrijblijvendheid is in deze dodelijk.

Gisteren naar de Aldi en de Colruyt geweest: bijna niemand droeg er nog één, en de sukkels die er toch mee rondlopen zullen het ook snel voor bekeken houden want niemand wil als een alien met zijn kar langs de rekken fietsen. Misschien mankeert die GEES toch een psycholoog of gewoon iemand met wat mensenkennis: als de helft niet meedoet gaat de andere helft snel overstag, onder het motto ‘het steekt allemaal niet zo nauw’. Dat is ook het standpunt van onze minister van volksgezondheid Maggie De Block: ook zij zag de verplichting van de mondmaskers in winkels en warenhuizen helemaal niet zitten en liet dat via de pers duidelijk weten.

Wacht, dus als ik het goed begrijp, Maggie: eerst likwideer je de bestaande mondmaskervoorraad zonder hem terug aan te vullen. Begin maart spreek je over een ‘griepje’ en scheld je wetenschappers, die waarschuwen dat het de verkeerde kant opgaat, uit voor drama queens. Heel het voorjaar door werden de mondmaskers als nutteloos en zelfs contraproductief weggezet, simpel, omdat we ze niet hadden. Ook op 1 april, in volle lockdown, kregen we die leugenboodschap mee, ondersteund door o.m. Marc Van Ranst en Steven Van Gucht (‘ik draag geen mondmasker in het warenhuis’): ik veronderstel dat het niet om een aprilvis ging. Tussendoor sloegen huisvrouwen zelf aan het naaien en werd de huisfabricage van de ‘nutteloze’ maskers gepromoot als bezigheidstherapie.

Geen vertrouwen

Nu we eindelijk uit ons kot mogen komen, en hogervernoemde experten gegeneerd toegeven dat ze ernaast zaten, zo niet ons gewoon bedot hebben, maakt de politiek er zich vanaf door die dingen gewoon te ‘adviseren’. Volgt men dat advies niet, dan is het niet de schuld van het beleid. Vlaams minister-president Jan Jambon, lid van de Veiligheidsraad, was zo cynisch om de echte reden mee te geven: ‘eerst zeggen dat ze nutteloos zijn en ze dan verplichten, dat kan je niet maken.’ Ga even goed zitten en analyseer voorgaande volzin. Een fout kan alleen goed gemaakt worden door een tweede fout, een leugen hersteld door een nog straffere.

Heel het Belgische coronabeleid kwakkelt over en weer als de kwabben van de minister van volksongezondheid

We hebben dus Johnny en Maggie aan de kant van de vrijheidsstrijders, de lobby die ons recht naar de tweede golf voert. Niemand is meer tegen regels-om-de-regels dan ondergetekende, maar af en toe en in bijzondere omstandigheden is het gewoon van moetes. Heel het Belgische coronabeleid kwakkelt over en weer als de kwabben van de minister van volksongezondheid: eerst onderschat men het virus en treedt men veel te laat in actie, daarna gaat men ijlings over tot een lockdown met een catastrofale impact op de economie en het sociale leven, en vervolgens viert men de teugels met halve maatregelen en tot laksheid uitnodigende ‘adviezen’.

Een compleet gebrek aan consistentie dus, en in elk van deze stadia is de leugen aanwezig, of minstens het verdoezelen van de waarheid. Dat is misschien nog de belangrijkste reden waarom zoveel mensen er hun laars aan lappen: een overheid die men niet vertrouwt, die liegt, met alle winden meedraait, dwingt ook geen respect voor regels af, en dat is het grote verschil met landen als Denemarken en Oostenrijk. Het verbroken pact met de burger, ooit sociaal contract genoemd, is in België verder weg dan ooit. Ondertussen bakkeleien de draagvlakpolitici rustig verder.

 

Gratis treintickets en groene rekenkunde

Uit een onderzoek van ‘The Economist’, die 21 OESO-landen vergeleek, pakte België globaal de coronacrisis het slechtste aan, en laat het rampgebieden als Spanje en Italië, maar ook de VS en het Verenigd Koninkrijk, achter zich.

Het succesverhaal houdt maar niet op: na het malgoverno tijdens de crisis en de lockdown belooft ook het economisch relanceplan één knullige improvisatie te worden, zonder visie en met veel ad hoc-ideetjes waarin politici om de beurt kunnen scoren.

Recent beviel de superkern (alle partijen, zonder het Vlaams Belang en PVDA/PTB, die de verkiezingen wonnen) van het idee om elke Belg tien gratis treintickets cadeau te doen. Kwestie van het treinreizen te promoten, in coronatijd dus.

Dat bomvolle treinen superverspreiders van het virus zijn, dat vonden Meyrem Almaci en Jean-Marc Nollet, de twee groene voorzitters en trotse bedenkers van het idee, geen punt. Evenmin dat recent onderzoek aangeeft dat mensen helemaal de trein niet willen nemen zolang hun veiligheid niet gegarandeerd is. Dus neen, niemand zat daarop te wachten.

Spoorbaas Sophie Dutordoir, wiens mening niet was gevraagd, was not amused toen ze het goede nieuws via de media vernam, waarna er toch enig overleg plaats greep, met als resultaat: geen tien maar twaalf gratis ritten. Twee per maand per persoon.

Sophisme

Een win/win-verhaal: de rekenkunde achter het voorstel is onovertroffen, ik citeer even kamerlid Kim Buyst (Groen) in De Tijd:

‘Na jaren besparen is er eindelijk een positieve maatregel voor het openbaar vervoer. De NMBS leed 400 miljoen euro verlies vanwege de coronacrisis. De steun in de vorm van een twaalfrittenkaart geeft de spoormaatschappij financiële ademruimte en ook reizigers hebben er een rechtstreeks voordeel aan. De financiering past in de globale covidcompensatie voor de NMBS en vraagt geen bijkomend bedrag’.

Dus ik vat samen, en corrigeer me als ik fout ben: mensen mogen gratis de trein nemen, en dat geeft de NMBS ‘financiële ademruimte’, kuchkuch, zeker als er bij groot succes extra treinstellen moeten worden ingezet. Hoe meer reizigers niet betalen, hoe beter voor de spoorwegen, rekent Groen voor.

Zelf schat de NMBS de extra verliezen door deze railpass op zo’n 100 miljoen euro, want nergens staat of en hoe de maatschappij hiervoor zal gecompenseerd worden. Soit, het is op het einde toch de belastingbetaler die het tekort aanzuivert.

Beeld u de genialiteit van het voorstel in, en waarom het ook in andere sectoren kan toegepast worden om de economie de broodnodige boost te geven: de overheid verstrekt een bierkaart waarmee men tien pintjes kan drinken in het café naar keuze, wat voor de horeca een aanzienlijke steun betekent, bier gratis tappen; idem voor tien beurten bij de coiffeur, tien bezoeken aan de autowerkplaats, tien gratis loodgieterinterventies, zonder dat iemand er ook maar een eurocent voor betaalt of eraan verdient. Het BNP zal steil de hoogte ingaan.

Jamaar, die gratis treintickets gaan toch het binnenlands toerisme stimuleren, hoor ik u zeggen, zo gezellig met de kroost naar de kust of de Ardennen. Ja sorry, de kaart is niet in de zomerweekends geldig en gaat pas in vanaf 17 augustus als de vakantie grotendeels voorbij is. Daarbij is er nog de administratieve rompslomp om die tickets aan te vragen, de extra werklast voor dat toch al hardwerkend spoorpersoneel, de overheidscomputers daterend uit de tijd toen de dieren nog spraken, die dat allemaal moeten verwerken…

Mijn voorspelling: die rittenkaart wordt een gigantische flop, en dat is ook de bedoeling van het compromis tussen de twee Sophies in dit verhaal, Wilmès en Dutordoir. Zo schaft een slecht idee, dankzij de juiste implementatie, zichzelf weer af, en zo komt alles toch nog goed in dit land en blijven we hopelijk gezond

Discriminatie is een grondrecht

Een maatschappij die vrije keuzes belet, verliest alle veerkracht.

Een zwarte Amerikaan sterft door disproportioneel politiegeweld, het publiek protest slaat over naar Europa en doet Leopold II van zijn sokkel vallen. Opeens allemaal zwarte gezichten in talkshows en politieke debatten over discriminatie en praktijktests, alsof er nooit corona of een mondmaskerschandaal is geweest. Hoe handig kan de waan van de dag zijn voor politici in nauwe schoentjes.

Niettemin moet een filosoof zich af en toe eens over het wezen van discriminatie buigen, en gezien juni de Maand van de Filosofie is, wil ik die taak graag op mij nemen. Ook al is de uitkomst misschien niet wat ze op RadioKlara zouden verwachten.

Een kwestie van geur

Tristan en Isolde: primair begint elk contact met gesnuffel

Laten we met de privésfeer beginnen. Kiezen, insluiten en uitsluiten, doen we heel de tijd. De erotiek is hier het absolute paradigma. Een man die een vrouw kiest en erop verliefd wordt, kiest tegen alle andere vrouwen, waarvan er sommigen zich afgewezen zullen voelen. Zij maakt op dat moment het absolute verschil. Niet haat maar liefde is de oervorm van discriminatie, positieve én negatieve. Sympathie en antipathie houden elkaar in evenwicht. Dat geldt voor individuen en voor groepen. Het hoort bij de menselijke existentie,- naar het schijnt heeft het met feromonen, geurstoffen te maken, aanwezig in menig parfum. Primair begint elk contact met gesnuffel.  “Ik kan hem niet ruiken”, het is in onze taal een gezegde voor iemand niet lusten. Het zit echt in de neus.

Niet haat maar liefde is de oervorm van discriminatie

Liefde en afkeer houden elkaar in evenwicht, en bepalen de menselijke uitwisselingsprocessen. Deze chemie is het onderwerp van Goethe’s roman Die Wahlverwandtschaften (1809), waarin keuze effectief als iets fysieks en biologisch wordt geduid, en geen kwestie van politiek-correcte ideologie. Misschien heeft het discriminatiegegeven wel meer te maken met een filosofie van de eros, zoals mijn voormalige filosofische mentor Leopold Flam (1912-1995) ze omschreef, of een filosofie van de smaak zoals Kant die al formuleerde, dan met abstracte mensenrechtenkwesties.

Smaken en (voor)oordelen dus. Zo heb ik het enorm voor bakkersvrouwen, donkerhuidige koeriers en herdershonden. Ik mag homo’s en moslims niet, en dat is heel persoonlijk, het is ook wederzijds. Toen ik me in een vorig leven nog een dienstencheque-poetshulp kon permitteren, is hier een hele parade rassen, ethnieën en nationaliteiten gepasseerd, de VN in ’t klein, soms elke week een andere. Geen betere manier denkbaar om je een beeld van diversiteit te vormen en rangordes op te stellen. Gevoelige lezers gelieven volgende paragraaf over te slaan.

Lange kunstnagels

Dalilla Hermans

De verschillen komen overeen met afkomst, sorry voor wie dat lastig vindt. De dames uit de zogenaamde poetsvrouwenrepublieken (Kazachstan, Azerbeidjan) zijn met voorsprong de beste. Vlijtig, betrouwbaar, sociaal en toch discreet. Daarna komen de Roemeense en de Poolse, ook redelijk, maar wat trager en vaker ziek. Eén waggelende Roma-zigeunerin met een onmogelijk grote kont en diepe zakken heb ik na een paar sessies de deur moeten wijzen. De Marokkaanse/Arabische poetsdames zijn vinnig maar bot, en tonen subtiel dat racisme ook in de omgekeerde richting bestaat. De Russische zijn een geval apart: feeksen die op het einde zelf uw huis herinrichten, nieuwe regels opstellen en de vrouw des huizes resoluut naar het tweede plan verwijzen. Misschien interessant voor vrijgezellen op leeftijd.

Er bestaat nog zoiets als keuzevrijheid, zeker als het de persoonlijke levenssfeer betreft

Echter één categorie raad ik u resoluut af: zwarte poetsvrouwen, speciaal deze van Congolese komaf. Vrijwel altijd te dik, met juwelen behangen en uitgerust met gelakte kunstnagels die geen water met kuisproduct verdragen. Deze Nubische koninginnen stralen dédain uit, bekijken je alsof je een makaak bent die uit de brousse kruipt, en rijden met een auto die je in de sector van de zwarte zeep niet direct zou verwachten. Poetsen doen ze niet, alleen rondsleffen tot het tijd is, en af en toe een sigaret opsteken. Te mijden dus.

Sommigen zullen dat onversneden racisme noemen, ik verkies te spreken over ranking naar etniciteit, gebaseerd op persoonlijke expertise. Afgezien daarvan lijkt het me logisch dat je iemand die je in huis binnenhaalt, alles weet staan, op de duur alle routines en geplogenheden kent, een beetje vertrouwt en dus kiest volgens persoonlijke maatstaven. Of dat alleenstaande oudjes misschien een Vlaamse poetshulp verkiezen om eens een praatje te kunnen slaan. Of er zich gewoon veiliger bij voelen. Of dat ik als kinderoppas liever een meisje van achter de hoek heb dan een bruine medemens uit Borgerhout. Is dat discriminatie? Allicht. Maar er bestaat nog zoiets als keuzevrijheid, zeker als het de persoonlijke levenssfeer betreft. Voor de rest alle sympathie voor #BlackLivesMatter.

De vrije markt

Marylin Monroe

Over naar de werkvloer. Praktijktests of monitoring, Vlaanderenbreed nog wel: de essentie is dat men via telefoons of mails een bedrijf bij een aanwerving probeert te ‘betrappen’ op het hanteren van normen naar de persoon toe. Dat idee berust op grondwettelijk drijfzand. De overheid en de rechtstaat hebben de absolute plicht om elke burger op voet van gelijkheid te behandelen. Maar daarbuiten is profiling en casting een recht. Zie de poetshulp of de kinderoppas. Of moet een operahuis zich verantwoorden omdat er voor de rol van Salome een jonge, blanke, lenige en vooral vlekkeloos zingende sopraan wordt gezocht? En moeten ‘witte’ voetballers zich gepasseerd voelen omdat onze velden vollopen met Afrikaanse renpaarden? En als een cafébaas een rondborstig blondje voor zijn klanten verkiest, eerder dan een rosse bonenstaak, wie gaat hem dat recht ontzeggen?

We leven in een geglobaliseerde wereld met vele nadelen, maar ook met enkele voordelen: namelijk dat er een open markt is van producten, diensten, en personen. Ik wil best opteren voor een communistisch systeem, waarin de staat me een poetshulp aanwijst, én mijn kost en inwoon waarborgt, een gewaarborgd inkomen betaalt, gratis medische hulp en onderwijs aanbiedt, alles regelt van de wieg tot aan het graf. Maar niets ertussen. Als we zelf onze boontjes moeten doppen, hebben we ook het recht om uit te maken met wie, wat, waar, hoe.

De VRT discrimineert dus, en werft aan volgens racistische maatstaven

Of zoals jurist Matthias Storme het benoemde: het recht om te discrimineren. Storme lanceerde dat begrip naar aanleiding van de Prijs voor de Vrijheid die hij in 2005 van Nova Civitas uitgereikt kreeg. Ik heb hem daarin altijd gesteund, lang vóór hij als N-VA-er bestuurder werd van het Interfederaal Gelijkekansencentrum, de officiële waakhond tegen alle discriminatie (België blijft met voorsprong politiek het grappigste land ter wereld).

Komt daarbij dat tal van grote bedrijven en instituten een zogenaamde diversiteitspolitiek voeren en positief discrimineren ten opzichte van personen met een migratie-achtergrond. De openbare omroep bijvoorbeeld hanteert de 4% norm op het vlak van het personeelsbeleid, dat staat zelfs in de beheersovereenkomst. De VRT discrimineert dus, en werft aan volgens racistische maatstaven, want het betekent onvermijdelijk dat men voor ‘gekleurde’ kandidaten de lat lager zal leggen, anders haalt men dat quotum gewoon niet. Voor mij allemaal niet gelaten, maar het werpt wel een ander licht op het zogenaamde racisme- en discriminatieprobleem

Net in de mediawereld is discriminatie schering en inslag: zo zit het opinielandschap gewoon in mekaar, men sluit in en sluit uit. De Standaard negeerde jarenlang opiniestukken van ondergetekende, tot ik het opgaf. Vermoedelijk niet omdat ze slecht geschreven of impertinent zijn, maar gewoon, nu ja, omdat het Sanctorum is. Moet ik me daarom slachtoffer voelen? Bij Unia aankloppen? Helaas, ik ben een witte man uit Oostende. Voor de rest bepaalt zo’n krant natuurlijk zelf haar bandbreedte, en is het niet-publiceren van een tekst of het doodzwijgen van een persoon een statement waar de lezer maar zijn/haar conclusies moet uit trekken.

Een kwestie van integriteit

Mila

Conclusie: mensen moeten kunnen kiezen, dat is een grondrecht. Een maatschappij die vrije keuzes belet, verliest alle veerkracht. Een liberaal als Bart Somers moet zich daar maar eens over bezinnen. Respecteert men dat niet, dan belanden we in de heksenjacht en de paranoia. We herinneren ons de zaak Mila, in februari van dit jaar: een zestienjarige lesbienne uit Grenoble die niet op de macho-avances van een moslim wenste in te gaan, en aansluitend voor raciste werd uitgescholden, een discussie die via Twitter escaleerde en waar vele geloofsbroeders van de afgewezene zich mee moeiden. Het werd een staatszaak, en ongelooflijk maar waar: de linkse feministen hielden zich gedeisd.

Een liberaal als Bart Somers moet zich daar maar eens over bezinnen

Zo’n gevallen van doorgeslagen politieke correctheid bewijzen dat de (anti-) discriminatielogica mensen in hun integriteit kan bedreigen. Soms creëert het verbod op discriminatie regelrechte censuur en onvrijheid. Komt daarbij dat beschermde minderheden zelf blijken uit te sluiten vanuit hun culturele waarden. Een vrouw die een Marokkaans theesalon niet binnen mag, bijvoorbeeld. Mijn buikgevoel zegt: dat ze die mannenbastions dan links laat liggen, en misschien zelf een ‘alternatief’ theesalon begint. Poets wederom poets, succes verzekerd. Hetzelfde denk ik zo bij de vrijmetselaarsloges die nog altijd vrouwen weigeren: mancaves moeten kunnen, respecteer het protocol.

Dus ja: discriminatie is het zout op onze culturele aardappelen. Negatieve en positieve, beide impliceren elkaar. Het is zelfs de grondslag van identiteit én diversiteit, in de openbare en privé sfeer. Persoonlijke smaak scherpt onze goesting en gevoel voor kwaliteit aan. Het feit dat u deze tekst tot op het einde gelezen hebt, is het beste bewijs.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

 

De smeltbare monarch

Wat overblijft is een plas water

Van alle Latijnse schrijvers die ik in het middelbaar op mijn bord kreeg -van de verfijnde hofdichter Horatius tot de brutale machtspoliticus Julius Caesar-, was er eentje mijn absolute favoriet: Ovidius, dichter van de Metamorfosen. Een aaneenrijging van mythologische verhalen waarin de verandering centraal staat. Zoals de nimf Daphne die, achtervolgd door Apollo, in een laurierboom verandert.

In het laatste deel van zijn bundel geeft Ovidius een filosofische toelichting, waar hij een gedachte van de Griekse filosoof en wiskundige Pythagoras parafraseert: omnia mutantur, alles verandert, niets blijft wat het is. Een gedachte die we ook kennen van diens illustere tijdgenoot Herakleitos (Panta rei, ‘alles vloeit’).

Meteen stelt dat identiteit in een bijzonder perspectief: bent u dezelfde persoon als deze van gisteren, vorige maand, vorig jaar, tien jaar geleden? Hoe kijken we naar ons verleden, naar die Andere waaruit we gegroeid zijn maar ook afstand van hebben genomen? De kracht van het leven zit wellicht vooral in de mogelijkheid om met verandering om te gaan en niet te blijven wie men is. Vloeibare identiteit dus, de oude Grieken waren al postmodern.

Hoe gaan we dan met de geschiedenis om? Als een stabiele, statische kroniek van feiten en gebeurtenissen, waarin alles en iedereen een plaats heeft? Of als een veeldimensionele wervel waarvan we maar een fractie kunnen vatten, en waarvan dus elk beeld ook maar onvolkomen en subjectief is? En welk statuut heeft dan een standbeeld, een monument?

Rood rubber

Meteen zitten we bij Leopold II, wiens postuur nu met rode verf wordt beklad omdat er in Amerika een zwarte man stierf onder politiegeweld. Zie de absurde humor ervan in, Ovidius had ervan gesmuld. Even absurd is de oplossing die historicus-journalist Marc Reynebeau in een DS-podcast suggereert: laten we het beeld staan, mits het afhakken van een hand. Hoe triest is dat.

Het beeld dan toch maar neerhalen onder luid gejoel? Bedroevend dat designers, kunstenaars en patissiers niet wat meer verbeelding aan de dag leggen om het huidige debat wat lucht te geven, de beeldenstorm wat subtieler te maken. De figuur van Leopold II is wat ze is, maar wat we ermee doen is het resultaat van flexibiliteit, en neem dat woord letterlijk. Ik doe een paar suggesties.

Deze vrouwvriendelijke oplossing is misschien niet politiek correct maar wel historisch te verdedigen.

Rubber was het spul waar het om draaide in Congo en dat Leopold II fortuinen heeft opgebracht. Van de vorst is ook bekend dat hij een onverzadigbare honger had naar vrouwelijk vlees, hoe jeugdiger hoe liever. Waarom niet van twee één maken en meteen een vorm van Wiedergutmachung industrieel produceren? Ik stel u voor: de rubberen Leopold van vorstelijk formaat, roterende kop, met tien versnellingen en bijgeleverde batterijen. Deze vrouwvriendelijke oplossing is misschien niet politiek correct maar wel historisch te verdedigen. En bovendien de beste tegenhanger van de al bestaande Prins Albert-penisring.

Andere mogelijkheden tot deconstructie: de eetbare Leopold van chocolade( zwarte en witte), eventueel een replica op ware grootte van het Oostendse reuzenstandbeeld; de onzichtbare Leopold, waarbij het monument wordt ingepakt à la Christo; de ecologische Leopold, in feite een tuinkabouter bestaande uit samengeperste organische mest die langzaam oplost; en niet te vergeten: de smeltbare Leopold.

Dat idee van een ijssculptuur (foto bovenaan) is een zeldzame artistieke poging om het Leopoldbeeld te doen verdwijnen zonder het zelf te hoeven vernietigen. Het idee is uitgewerkt door een kunstenares van Rwandese komaf, Laura Nsengiyumva. Door het monument traag te laten afsmelten symboliseert ze het vergeten als een positieve daad, met de tijd als omgekeerde beeldhouwer. Wat overblijft van de monarch is een plas water, waarna de poetsvrouw de plek kan droog dweilen. Daar kunnen de beeldenstormers en racismebestrijders nog wat van leren. Ze stelde het Africa­Museum in Tervuren haar project voor: helaas, de directie was niet geïnteresseerd in deze vloeibare visie op de geschiedenis.

Oorden van verschrikking

We kunnen standbeelden neerhalen en de geschiedenisboeken herschrijven, maar dat blijven verdringingsfenomenen, door massahysterie gevoed of door nieuwe machthebbers opgelegd. Metamorfosen anderzijds wijzen op een speelse, ironische omgang met het verleden waardoor demonen oplossen en trauma’s helen, zonder dat amputatie vereist is.

Er zijn de monumenten, verbonden aan een personencultus in een patriottistische context. Maar er zijn ook verschrikkelijke plekken, relicten van een collectieve nachtmerrie. Wat ons toch weer bij de afgehakte handjes brengt. En ook hier zou men kunnen pleiten voor vloeibaarheid en een ironische benadering, een vorm van speelsheid die de plek gelaagd maakt en de nachtmerrie oplost.

Het huis van Marc Dutroux in Marcinelle is zo’n plek waarvan de bestemming al jaren een voorwerp van debat is. Het is helemaal beschilderd, men gaat het nu afbreken, maar dat is een zwaktebod. Ik had er een jeugdhuis of een kinderdagverblijf van gemaakt, of desnoods een hulp- en zorgcentrum. Vooral géén museum, want dat houdt de depressie in stand.

Soms is het beter om te vergeten, of aan het tragische verhaal een speelse epiloog toe te voegen,

Auschwitz is nog van een andere orde, en nu weet ik dat alle Joden gaan steigeren, maar zelfs hier zou conceptuele creativiteit het obsessionele spookbeeld van het verleden kunnen doen wegdeemsteren. Van het concentratiekamp zou ik een attractiepark of een sportcomplex maken, van het geboortehuis van Hitler, -ook een plek waar niemand raad mee weet-, misschien zelfs een seksshop of een bordeel. Herinneringsplaketten, OK, maar maak er geen tot de eeuwigheid veroordeelde bedevaartsoorden van.

De depressieve sfeer die nog jaren, zelfs decennia over plekken van de nachtmerrie hangt, maakt het geheugen tot permanente bron van lijden. Iedere keer herdenken, iedere keer opnieuw beleven. Bij individuen leidt die blijvende herinnering soms tot waanzin of zelfmoord, bij groepen of volken kan het de basis worden van martelaarsretoriek of zelfs een met alle middelen gevoerde perceptie-oorlog (de ‘Holocaustindustrie’). Het slachtofferdom wordt geïnstitutionaliseerd, de taboes tieren welig, zie ook de soap rond de Mechelse Dossinkazerne.

Op een zeker moment wordt de herdenking drukkend en obsessioneel. Soms is het beter om te vergeten, of aan het tragische verhaal een speelse epiloog toe te voegen, anders blijven we in de ban van het tragische en dat is biologisch onverantwoord maar ook cultureel verlammend.

Tenslotte zijn monumenten niet meer van deze tijd. De 19de eeuw was er dol op, maar voor ons zijn het bizarre ijssculpturen die niet eens kunnen smelten. We zien ze, maar we staan er niet bij stil, het zijn groteske obstakels in de publieke ruimte. In de 21ste eeuw wordt alles (weer) vloeibaar. Dankzij het internet en de digitale communicatie leren we mentaal snel schakelen en is de overgang interessanter dan het ding of de figuur op zich. Dat heeft ook gevolgen voor onze beleving van existentie en identiteit, én onze visie op het verleden. Dat een 2000 jaar oude Romeinse dichter al met dat idee speelde, bewijst dan toch weer de duurzaamheid van waardevolle inzichten.