‘De wokes zijn een grotere ramp voor de mensheid dan alle pandemieën samen’

In oktober verschijnt het nieuwe boek van Johan Sanctorum ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’. Fabienne Torfs kon het al inkijken en had een babbel met de auteur op een symbolische plek, het Reinaert-monument in Hulst.

Het weze duidelijk: Sanctorum is hier weer helemaal zijn eigen zelve als ongenadige criticus van de politiek correcte mainstream. Ook dit boek stelt de zaken op scherp en richt zich vooral tot de dwarsliggende Vlaming die geen genoegen neemt met de opinies zoals ze dagelijks in de krant en op de VRT worden verkocht.

Het begon met een cartoon

– Een boek over humor en satire, Johan? Ik dacht eens goed te kunnen lachen maar een moppentrommel is dit bepaald niet geworden.

Neen, het zijn elf opstellen geworden, met een proloog en een epiloog, waarin ik betoog hoe belangrijk satire is voor een gezonde democratie. En hoezeer de huidige politieke correctheid, omgeslagen in de uit Amerika overgewaaide woke-ideologie, paal en perk probeert te stellen aan spot en zelfspot. Consequent en radicaal verzet daartegen is aangewezen.

– Elf, het getal van de zotten en de narren…  Hoe ernstig is de toestand?

Zeer. We zijn in de twintig jaar na 9/11 steeds meer in een situatie terecht gekomen waarin humor en politieke satire gezien worden als ‘toxisch’, polariserend, iets dat de maatschappelijke zekerheden onderuit haalt. Dat is natuurlijk zo, dat is de functie van satire, maar de Europese islam heeft de linkerzijde zover gekregen dat de vrijheid van mening ondergeschikt wordt aan een soort multiculturele godsdienstvrede. Noem het een soort Stockholmsyndroom.

“De helden van de vrije meningsuiting mogen hun hobby enkel nog beoefenen in een soort bunker. Ondertussen is iedereen wel Charlie.”

– Ondertussen krijgen cartoonisten zoals Ruben L. Oppenheimer doodbedreigingen en moeten onderduiken. Gereputeerde kranten als The New York Times zijn zelfs helemaal gestopt met spotprenten, uit vrees voor represailles. Er lijkt echt een jacht aan de gang op al wie het waagt politieke satire te bedrijven.

Het begon al met Kurt Westergaard die in 2006 de fameuze Mohammed cartoons tekende voor de Deense krant. Hij leefde tot aan zijn dood op een geheim adres, je moet je voorstellen wat dat doet met iemand en zijn gezin, jaren aan een stuk. Dat is nog wat anders dan Marc Van Ranst in zijn safe house. In 2015 kregen we de dodelijke raid op de Charlie-redactie omdat ze die cartoons hadden overgenomen. Ook zij leven sindsdien in een bewaakte schuilplaats die in feite een gevangenis is. Dat is de wrange grap: de helden van de vrije meningsuiting mogen hun hobby enkel nog beoefenen in een soort bunker. Ondertussen is iedereen wel Charlie.

Wokeness als cultus van de domheid

– Het verbod op ‘haattaal’ is zelf van haat doordrenkt , schrijf je ergens. John Cleese zegt dat ook, in zijn reactie op een tijdelijke ban die de iconische serie Fawlty Towers trof: wie niet met humor en satire om kan, haat zichzelf en de maatschappij.

Dat is een van de rare paradoxen in heel het verhaal ja. Het taboe om mensen of groepen te beledigen, in naam van de verbondenheid en het respect, sluit zelf voortdurend mensen uit en hanteert een uitgesproken haatdiscours. Dat merk ik elke dag. Op het einde worden mensen gebroodroofd voor twee keer niks, omdat ze iets ‘fouts’ gezegd hebben, of een grap hebben gemaakt die verkeerd aankwam. Zie het geval Demarez en de Belgian Cats, in dat geval was het dan nog niet bedoeld voor de openbaarheid. Het is de aanloop naar een totalitaire samenleving die door ons politiek bestel zelf wordt gefaciliteerd.

“De domheid wordt er op school in geramd, het aantal leerkrachten dat tegen de stroom ingaat wordt steeds kleiner.”

– Je ziet de wokeness als een cultus van de domheid, in de zin die domheidsexpert of ‘morosoof’ Matthijs van Boxsel, eraan geeft: een oefening in zelfdestructie, maar dan een collectieve, die een hele beschaving treft, inclusief het verlichtingsdenken. Typerend is ook dat hun lectuur van de geschiedenis primitief en eenzijdig is. Heeft dat ook te maken met de belabberde toestand van ons onderwijs?

Uiteraard, het hangt met elkaar samen. Kritisch denken en reageren wordt ten stelligste afgeraden. De domheid wordt er op school in geramd, het aantal leerkrachten dat tegen de stroom ingaat wordt steeds kleiner. Het is ongelooflijk hoe snel en pandemisch die beweging om zich heen slaat. De wokes zijn een grotere ramp voor de mensheid dan alle pandemieën samen. Het is een viraal, zelfvoedend fanatisme dat heel de geschiedenis wil verklaren vanuit een blanke schuld, en het heden ensceneert als een afrekening daarmee. Op die manier geraak je sociologisch in een bipolaire maatschappij én in een intellectueel moeras. Debat is dan eigenlijk niet meer mogelijk, je wordt gewoon ‘gecancelled’ als je er een afwijkende mening op nahoudt.

Satire als contra-terreur

Alexander de Grote bezoekt de Griekse straatfilosoof Diogenes

– Zo te zien is de woke-beweging helemaal geen spontane protestcultuur maar een georganiseerde hysterie die de machthebbers goed uitkomt. Met de media en zelfs de reclamewereld als hefbomen.

– Het wordt van bovenuit gedirigeerd, inderdaad. De slachtoffermaatschappij, die allerlei groepen en minderheden zogezegd wil beschermen tegen discriminatie en haattaal, oefent op de duur terreur uit door de taal te bewaken en humor te reguleren. De lange tenen moeten zorgen voor schrikachtige pennen. De overheid, de ondersteunende instellingen genre UNIA én het gerecht treden steeds meer op als schaduwagenten van de censuur. Maar net daarom moeten cartoonisten en columnisten voluit hun vrijheid claimen en tegen de stroom ingaan.

“Aan brave humor hebben we niks, integendeel, TV-komieken en stand-up comedians houden mee de censuur in stand.”

– Satire moet ‘vuil’ zijn, op lange tenen trappen?

Aan brave humor hebben we niks, integendeel, TV-komieken en stand-up comedians houden mee de censuur in stand. Ze weten perfect hoever ze mogen gaan om de politiek correcte codes te volgen. Humor, en a fortiori satire, moet deze codes doorbreken. Dat leidt tot een berisping, een conflict, misschien zelfs een vervolging, maar dan weet je tenminste dat je op een teen getrapt hebt. Mocht ik een hekelkrantje uitgeven, en ik kreeg nooit politie over de vloer, of minstens een klacht van UNIA aan mijn been, een doodsbedreiging of een bomalarm, ik zou me serieus zorgen maken. We zitten in een oorlogssituatie hé, dit is niet voor doetjes.

En dan is er nog Reynaert

Dat brengt ons naadloos bij de cover en de titel van je boek. ‘Terug naar Malpertus’: je vat het op als een symbolische zoektocht naar het verborgen hol van de vos Reynaert.  Vanwaar die fascinatie voor de middeleeuwse legende?

Om te beginnen beschouw ik satire als onvervalst Europees erfgoed, het is ‘van ons’. Alle volkeren kennen humor, lachen is des Menschen. Maar satire, als ironiserende hekelkunst, is in het oude Griekenland ontstaan, met Socrates en Diogenes -de man die in een ton leefde en Alexander de Grote vroeg om uit zijn zon te gaan-  als stichtende leden. Geen schrijvers dus, het waren eigenlijk straatlopers die werkelijk met alles de spot dreven. Zij zijn de absolute voorlopers van Charlie Hebdo en de Mohammedcartoons.

De lach bevrijdt, verleidt en opent de kooi. Een mop is soms sterker dan duizend rebelse pamfletten.

– Maar dan zitten we nog niet bij de middeleeuwse Reynaert-figuur…

Wacht. Dezelfde satirische geest vinden we in het Vlaamse literaire meesterwerk Van den vos Reynaerde, en bij zijn onbekend gebleven auteur Willem. Het is eigenlijk geen middeleeuws geschrift maar het ademt de renaissance uit, en kan moeiteloos de vergelijking doorstaan met Divina Comedia en Decamerone, in dezelfde tijd geschreven. Met dat verschil dat het nog veel stouter is. Een hekelschrift dat niemand spaart en the powers that be uitdaagt: adel en clerus. Deze dierenfabel gebruikt de humor als ‘glijmiddel’ om aan radicale systeemkritiek te doen. De kracht van satire is nu net dat je mensen aan het lachen krijgt, en uit de bestaande conventies losweekt. De lach bevrijdt, verleidt en opent de kooi. Een mop is soms sterker dan duizend rebelse pamfletten.

– Het is nog maar de vraag of je die verzuurde wokes ooit nog aan het lachen krijgt. Geraken we er ooit nog van af, of zal de hysterie finaal helemaal de norm worden?

Ik geef het antwoord van de weerman: het wordt eerst nog erger voor het beter wordt. Net daarom is satire zo belangrijk, als uiting van verwondering en tegencultuur. De slinger zal ooit terugslaan, dat verzeker ik u. Ooit zullen mensen zich afvragen hoe zo’n verdwazing in Godsnaam mogelijk was, dat je bijvoorbeeld het woord ‘zwartwerk’ niet meer mocht uitspreken, of dat de wereld op zijn kop stond wanneer een ‘witte’ schrijfster een gekleurde dichteres wou vertalen. De grap zien in dit alles blijft essentieel. Zo lang iemand lacht is er hoop.

Het boek van Johan Sanctorum ‘Terug maar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ is vanaf nu verkrijgbaar in de boekenshop. Nu bestellen, u krijgt het persoonlijk gesigneerd thuis geleverd!

U kan voor uw vereniging ook een lezing programmeren rond dit onderwerp. Neem hiervoor contact op met johan.sanctorum@telenet.be

De N-VA en de Vlaamse regering blijven steken in een 20ste eeuwse mobiliteitsvisie

De Antwerpse ring geldt Europees als hét topknelpunt (VRT/Belga)

Het fatale dodelijk ongeval in augustus met tweede kinderen uit de Antwerpse Joods-orthodoxe gemeenschap veroorzaakte een dagje weinig fraai gerommel binnen de N-VA. Michaël Freilich, nu kamerlid en voorheen hoofdredacteur Van Joods Actueel, uitte dadelijk na het tragische nieuws zijn ongenoegen over het feit dat het bewuste kruispunt niet conflictvrij was, waardoor het voor de afslaande vrachtwagen én de overstekende kinderen groen was.

Freilich is nu eenmaal door de partij van Bart De Wever aangetrokken als vertegenwoordiger van de Joodse gemeenschap en stemmenmagneet. Had het om niet-Joodse slachtoffers gegaan, dan was het weinig waarschijnlijk dat hij zich in die discussie zou gemengd hebben. Feit is dat het kruispunt voorheen conflictvrij was, maar dat de verantwoordelijke mobiliteitsschepen Koen Kennis die beslissing had terug gedraaid. De wachttijden voor de auto’s zouden te lang geweest zijn.

Feit is ook dat Freilich na zijn kritiek snel tot de orde werd geroepen, en een dag later zijn standpunt bijstelde: ‘Ik ben niet actief op lokaal niveau’, luidde het laconiek. Lees: ik heb voor mijn beurt gesproken en hou hierover verder mijn mond. Bij de N-VA zijn ze namelijk niet gediend met interne kritiek, iedereen moet zijn plaats kennen.

Koen Kennis kwam door het dramatische ongeval even in nauwe schoentjes en bij Groen eisten ze zelfs zijn ontslag, maar in een persconferentie kon de schepen de vis verdrinken met een hoop cijfers en technische blabla. Waarbij hij toch weer een uitschuiver maakte door te stellen dat het terugdraaien van de conflictvrije situatie gebeurde op verzoek van het nabijgelegen Sint-Vincentiusziekenhuis, wat het ziekenhuis formeel ontkende.

Auto boven

Antwerps mobiliteitsschepen Koen Kennis: ‘Wie niet tegen vervuiling kan moet niet in de stad wonen’. (VRT NWS)

Los van de vraag of schepen Koen Kennis politiek verantwoordelijk is voor het dodelijke ongeval, is het eigenlijke probleem dat de N-VA nog altijd een autopartij is, die slechts met mondjesmaat de transitie naar een autoluwe stad wil maken. In DS schetst expert Kris Peeters (niet te verwarren met zijn CD&V naamgenoot) een weinig fraai beeld van de Antwerpse bestuurscultuur als het over mobiliteit gaat: alles wat ruikt naar het veranderen van prioriteiten richting openbaar vervoer of voetgangers/fietsers is taboe op het Schoon Verdiep.

Dat de Vlaamse werkgevers een meer progressieve visie hebben op mobiliteit dan de Vlaamse regering, en meer oog hebben voor een evenwicht tussen economie en milieu, is toch opmerkelijk.

Na 20 jaar dienst op de Antwerpse mobiliteitsadministratie houdt Peeters het ontgoocheld voor bekeken. Zijn baas Koen Kennis wilde het woord ‘tram’ in presentaties niet zien opduiken, hield vol dat ‘het fijn stof van het buitenland komt’, of besloot simpelweg ‘als je niet tegen vervuiling kunt, moet je niet in de stad gaan wonen’. Niet direct uitspraken die wijzen op een ambitieus mobiliteitsbeleid dat zich ook in een verhaal van milieu en leefbaarheid vertaalt

Dat de N-VA sterk leunt op een neoliberale ideologie die het absolute primaat van de economie verdedigt, is geen geheim. De partij heeft op die manier een flink stuk van het Open VLD-electoraat kunnen binnenrijven. ‘VOKA is mijn baas’, placht Bart De Wever te zeggen. Maar met de PFOS-affaire worden we er weer aan herinnerd dat het aanbidden van de economische heilige koe ook een keerzijde heeft. Merkwaardig genoeg neemt datzelfde VOKA nu veel groenere standpunten in dan de N-VA en de Vlaamse regering, is gewonnen voor een slimme kilometerheffing en stelt dat de Vlaming ‘uit zijn autoverslaving moet geraken’. Zo lees ik een mobiliteitsenquête van 2018.

Dat de Vlaamse werkgevers een meer progressieve visie hebben op mobiliteit dan de Vlaamse regering, en meer oog hebben voor een evenwicht tussen economie en milieu, is toch opmerkelijk. Of niet: de dagelijkse monsterfiles op de Antwerpse ring kosten, los van het fijnstofprobleem, ook handen vol geld, maar zelfs dat argument maakt op de autopartij die de N-VA is, weinig indruk.

‘Hanzesteden’

Kopenhagen: brede lanen waarin de fiets de norm is en de auto enkel een ondersteunende functie heeft (foto fietsersbond)

Recent heeft de Vlaamse regering nog eens beklemtoond dat ze de ‘Scandinavische weg op wil’, zowel economisch als maatschappelijk.  Het Vlaamse regeerakkoord verwijst tien keer naar Scandinavië of Noord-Europa. ‘Zowel economisch als maatschappelijk richten we onze blik naar het noorden en meten we ons met samenlevingen als Nederland en Scandinavië’, klinkt het. ‘Het is onze ambitie om ons te meten met de Scandinavische toplanden.’ In zijn speech voor VOKA begin september bracht Jan Jambon dezelfde boodschap.

In realiteit staat de mobiliteitsfilosofie van de N-VA en de Vlaamse regering lichtjaren af van deze in de Scandinavische landen. 

De liefde voor het noorderse model en dito leefwijze wordt door Bart De Wever ondersteund via romantische vergelijkingen met de middeleeuwse Hanze, een economisch samenwerkingsverband tussen de havensteden aan de Noord- en Oostzee. Dat klinkt misschien goed op Plopsaland en in de columns van Joren Vermeersch, maar in realiteit staat de mobiliteitsfilosofie van de N-VA en de Vlaamse regering lichtjaren af van deze in de Scandinavische landen.

In de Noorse hoofdstad Oslo is de binnenstad volledig autovrij en heeft men in een paar jaar tijd 60 km fietspaden aangelegd. De Deense metropool Kopenhagen heeft dezelfde omslag gemaakt, nog radicaler. Wereldwijd geldt deze stad als model van leefbaarheid, waarbij de fiets de norm is, een efficiënt openbaar vervoersnet iedereen snel op de juiste plaats brengt, en de auto enkel het noodzakelijk transport verzorgt, liefst elektrisch. Netto is dit een win/win situatie voor leefbaarheid én economie, toerisme inbegrepen, maar ik zie het in Antwerpen nog niet direct gebeuren. Daar wordt dat namelijk als het bloemetjes-en-bijtjes verhaal van Groen beschouwd.

Zo zijn we weer bij de 20^ste eeuwse beleidsvisie van schepen Koen Kennis, waarin de auto de dominante factor is, het openbaar vervoer alleen maar geld kost, en voetgangers en fietsers obstakels zijn op de openbare weg. De Vlaamse rechterzijde huldigt vooralsnog veel meer de Latijns-Zuiderse tuftufmentaliteit dan de 21^ste eeuwse Scandinavische visie op stedelijke mobiliteit. Van het Vlaams Belang moet men evenmin revolutionaire ideeën op dat vlak verwachten. Een Vlaams nationalisme dat altijd een eeuw ten achter is, daar creëer je geen ambitieuze natiestaat mee, hooguit een Belgisch deelstaatje. 

 

Fabres wolken zijn allemaal opgemeten (in Antwerpen toch)

Jan Fabre, De man die de wolken meet (1998) – SMAK Gent (Wiki commons/foto Paul Hermans)

In 2018 kwam Jan Fabre, hét monstre sacré van de Vlaamse podium- en beeldende kunst, onder vuur te liggen na een open brief die in het tijdschrift Rektoverso verscheen. De artiest zou zich te buiten hebben gegaan aan machtsmisbruik, pesterijen en seksuele intimidatie, wat alles samen tot een ‘toxische werkomgeving’ heeft geleid. Het resulteerde in een dagvaarding voor de correctionele rechtbank, een zaak die nog moet voorkomen.

De socialistische vakbond ACOD was een drijvende kracht achter deze actie. Wat enigszins de wenkbrauwen doet fronsen: het rode syndicalisme staat niet echt bekend voor zijn affiniteit met cultuur en artistieke scheppingsdrang. De achtergrond van de actie is uiteraard het MeToo gebeuren en de invraagstelling van ‘toxisch mannelijke’ fenomenen in het algemeen. Penisbezitters zijn voor MeToo wat ‘witte mensen’ voor BLM zijn: schuldig aan zowat alle leed van deze wereld. De flamboyante filmregisseur/producer Harvey Weinstein, veroordeeld tot 23 jaar brommen in het gezelschap van verkrachters en seriemoordenaars, kan ervan meespreken.

Zover zal het met Fabre wel niet komen. Toch is de kortsluiting tussen artistieke maatstaven en morele oordelen een interessant tijdsfenomeen, waarbij de blanke, mannelijke hetero het gelag lijkt te betalen. Helaas bulkt de kunst- en cultuurgeschiedenis van blanke, mannelijke hetero’s: de MeToo beweging zal nog werk hebben. Of zoals SMAK-directeur Philippe Van Cauteren het stelde: ‘Als we alle foute mannen uit de musea zouden halen, dan zouden er veel kale plekken zijn’.

Cancel culture

De Singel, vóór de ‘renovatie’

 

Ondertussen zit de Vlaamse kunstwereld wel degelijk verveeld met de zaak. Een algemene boycot van de kunstenaar zou niet echt getuigen van een open geest en een zin voor controverse waar hedendaagse cultuur toch voor staat. Helaas besliste directeur Hendrik Storme van de Antwerpse kunsthogeschool De Singel om het Fabre-beeld dat zijn dak sierde, ‘De man die de wolken meet’, af te voeren. Hij deed dat maanden geleden al, een beetje stiekem, naar aanleiding van renovatiewerken in de hoop dat niemand er erg in zou hebben.

Voor Singeldirecteur Storme is Fabre schuldig nog voor zijn proces, en moét dat beeld van zijn voetstuk tuimelen.

Philippe Van Cauteren, die ook een exemplaar op het SMAK-dak heeft staan, ging hier niet in mee, en vond het beter om het beeld in een speciale ruimte aandacht te geven, ten einde het debat over de relatie tussen kunst en leven aan te zwengelen. Daarna moet het terug het dak op. ‘Er zijn in de geschiedenis al veel beelden weggehaald, maar dat heeft weinig veranderd aan wat die beelden vertegenwoordigden. Het lost niets op’, aldus Van Cauteren. 

Dat vind ik een interessante visie die tegen de wokeness-trend en de cancel culture ingaat. Dat zou zijn voorganger Jan Hoet ook gedaan hebben. Voor Singeldirecteur Storme echter is Fabre schuldig nog voor zijn proces, en moét dat beeld van zijn voetstuk tuimelen. Of beter: geruisloos verwijderd. Het kan tellen als bewijs van openheid van geest. Op de wiki-pagina over deze Hendrik Storme lezen we een citaat rond ‘open debat’, het ‘uitwisselen van gedachten’ en het ‘overstijgen van binaire tegenstellingen’. Daar is hij perfect in geslaagd: niets zo goed voor het overstijgen van binaire tegenstellingen als een controversieel kunstwerk stiekem in de kelder dumpen. 

Controverse en schandaal

Jan Fabre, het 24u durende theaterstuk Mount Olympus (2016) 

De waarheid over Jan Fabre is sowieso grijs en niet zwart/wit: een boeiend kunstenaar, een provocateur, die in zijn omgang met medewerkers en ondergeschikten de grenzen opzocht. Wie bij Fabre belandde, wist dat hij tot het uiterste ging en zich als een tiran gedroeg: ‘alles voor de kunst’. 

De Open Brief van de dansers en acteurs heeft wel iets van mensen die in een vleesfabriek werken en zich tot het vegetarisme hebben bekeerd. 

En dan heb ik het nog niet zozeer over seksuele intimidatie, maar gewoon over de voor dansers en acteurs uitputtende werkrelatie met een narcistische perfectionist. De gewoonte om na een opvoering (die soms 24 uur duurde) nog een lange nabespreking te houden, het permanent uitdagen van performers waarbij krachttermen niet werden geschuwd, naast uiteraard de bloed-en-kots scènes zelf, de voorkeur voor naar het sadisme neigende choreografieën met naakte lijven die zweet en urine moesten afscheiden,… het werd ook allemaal geaccepteerd als deel van de artistieke essentie. Ook door de ondertekenaars van de open brief.

Die dubbelheid van het beest Fabre en de verheven kunstenaar werd door de overheid en de cultuuradministratie zelf decennia lang gecultiveerd via een vaste subsidiepijplijn naar het cashvehikel de vzw Troubleyn. Jan Fabre kreeg dankzij zijn sacrosancte positie op de Vlaamse kunstenscène een internationale uitstraling, altijd in een sfeer van controverse, schandaal en bestudeerde wansmaak: het was en is gewoon zijn handelsmerk. De Open Brief van de dansers en acteurs heeft wel iets van mensen die in een vleesfabriek werken en zich tot het vegetarisme hebben bekeerd. En het neerhalen van sculpturen van een kunstenaar die eerst bovenaan de hedendaagse canon stond, lijkt sterk op een afrekening. 

Borsten en billen te koop

Peter Paul Rubens, De drie gratiën (1639)

Niet dat we blind moeten zijn voor de industrie erachter, maar dat is van alle tijden. Fabres beeldend werk wordt via een aparte vennootschap, Angelos bvba, op de markt gebracht. Van de fameuze ‘Man die de wolken meet’ zijn er al zo’n 40 exemplaren in omloop, u hebt er al eentje voor 600.000 euro, reken maar uit wat deze serieproductie opbrengt. Zijn grote voorganger en stadsgenoot P.P. Rubens had uiteindelijk ook een schilderijenfabriek waarin talent het vak leerde, maar evenzeer bemand met penseelslaven die alleen de ogen mochten inkleuren. En waar de naaktmodellen voor een aangename werksfeer zorgden om kunstwerken op te leveren die vandaag de Facebookcensuur niet doorstaan.

Misschien is heel de actuele hetze, inclusief het proces, wel een opgezette stunt om de verkoop van wolkenmeters en tutti quanti een boost te geven.

Wat ons weer op de MeToo-kritiek brengt en het beeldenstormpje aan de Antwerpse Singel. Een kunstenaar zo’n erepositie geven dat hij op het dak van een kunsthogeschool mag prijken, bijna als het Christusbeeld dat boven Rio de Janeiro uitsteekt, en hem dan neerhalen omdat er een klacht wegens seksuele intimidatie tegen hem loopt, dat klopt gewoon niet. Ofwel was het maar een (dure) hype die vandaag overgewaaid is, ofwel is de schrapping een bedenkelijk geval van politiek correcte censuur.

In beide gevallen maakt directeur Hendrik Storme zich belachelijk. Alle Antwerpse wolken zijn opgemeten en de brave kinderen mogen vooral niet verontrust worden. Ook al ben ik niet de grootste fan van Jan Fabre, dat zijn danseressen een roze muts opzetten en zich tegen hem keren uit een nieuw soort puritanisme, vind ik zelf een weergaloze grap. Misschien is heel de actuele hetze, inclusief het proces, wel een opgezette stunt om de verkoop van wolkenmeters en tutti quanti een boost te geven. Pas in dat geval zou hij de titel ‘moderne Rubens’ verdienen.

Amerika, de grootmacht van gisteren, de dino van vandaag

Bedenkingen the day after

Januari 1991: generaal Colin Powell geeft een woordje uitleg bij operatie Desert Storm, de inval in Irak.

De klanken van de herdenkingsceremonieën 20 jaar 9/11 zijn weggeëbd, de TV-journaals hebben ons geheugen opgefrist (waarbij VRT 1 opmerkelijk genoeg aan de vooravond meer interesse had voor ‘gestigmatiseerde moslims’ dan voor de slachtoffers van de aanslag), tijd voor een nabeschouwing. 

De algemene vaststelling -ook in Amerikaanse militaire kringen- dat de Afghanistan-strategie gefaald heeft, moet ons aan het nadenken zetten over heel het concept van de war on terror, zoals president Bush jr. die daags na 9/11 aankondigde. In dat concept zou het moslimterrorisme vooral met grootschalige militaire middelen bedwongen worden, en wel in het thuisland van Al Qaeda. De NAVO werd mee in het bad genomen, ook Belgische militairen (waaronder ene Jürgen Conings). We zouden die terroristen eens een poepje laten ruiken.

Dat pakte anders uit: het Afghaanse terrein leent zich niet tot een invasie -dat leerden de Russen ook al tot hun scha en schande-, de Taliban hield de terreurbeweging de hand boven het hoofd, en we waren vertrokken voor twintig jaar blind vechten tegen een onzichtbare vijand, tot aan de chaotische aftocht deze zomer. In Irak was het resultaat na de inval in 2003 (onder valse voorwendsels dat dictator Saddam Hoessein massavernietigingswapens bezat) nog desastreuzer. De ‘bevrijding van Irak’ (Operation Iraqi Freedom) leverde 100.000 burgerdoden en miljoenen vluchtelingen op. 4000 Amerikaanse soldaten keerden tussen vier planken terug. Het land werd in puin geschoten, een chaos waaruit IS verrees. De rest van dat verhaal kennen we: een enorme vluchtelingenstroom richting Europa.

Het D-Day syndroom

Deze fiasco’s vloeien voort uit een Amerikaans zelfbeeld dat in de 21^ste eeuw onherroepelijk achterhaald is: dat van een militaire en economische supergrootmacht die wereldwijd de lakens uitdeelt en orde op zaken stelt. De huidige NAVO is er een residu van. Dit militaire bondgenootschap van Europa met de VS werd in 1949 opgericht en consolideerde de opdeling van Europa in een Russische en een Westerse invloedssfeer. Deze laatste zou zich opwerpen als een economische groeipool van de vrije markt én -dat gaat altijd samen- de behoeder van morele waarden rond vrijheid, democratie en mensenrechten.

In de euforie werden tanks met bloemboeketten bekogeld en vielen talloze meisjes in de armen van hun bevrijders, dat doet iets met een leger

Dat brengt ons bij de bevrijding in 1945 en de succesrijke militaire operatie die daaraan voorafging, de landing op 6 juni 1944 in Normandië. In de euforie werden tanks met bloemboeketten bekogeld en vielen talloze meisjes in de armen van hun bevrijders, dat doet iets met een leger. Negen maanden later zouden de eerste tekenen zichtbaar worden van de fameuze babyboom.

De Amerikanen brachten corned beef en vrijheid mee, keken erop toe dat de communisten snel uit de West-Europese parlementen verdwenen -wat niet overal lukte-, waren gul met middelen om de verwoeste gewesten herop te bouwen zodat ze een nieuwe afzetmarkt vormden voor Amerikaanse producten (het Marshall plan), en forceerden een culturele omslag met Coca-Cola, Disney, Elvis Presley en 3M-plakband als smaakmakers.

Dat laatste is ironisch bedoeld, mocht u het niet snappen: de fabriek in Zwijndrecht bleek pas recent een enorme gifbelt gecreëerd te hebben waar we nog tientallen jaren zoet mee zullen zijn. De arrogantie waarmee de bedrijfsleiding de vragen over de vervuiling van het Vlaams Parlement afwimpelde, is in feite een uitloper van het D-day syndroom: ‘Amerika is de baas, we hebben jullie bevrijd, dus geniet vooral van de voordelen en zwijg’.

Kabul-elite

Belgische militair bij de evacuatiemissie in Kabul

Het is moeilijk te geloven dat deze Amerikanisering van Europa na 1945 de haviken in het Witte Huis inspireerde om aan het begin van de 21^ste eeuw Afghanistan en Irak binnen te vallen. Toch ziet het ernaar uit: we hebben ons heel de tijd laten leiden door een grootmacht die er geen meer is, die in het verleden leeft en die strategisch zware blunders maakt. In plaats van de zogenaamde ‘nation-building’ (een belachelijk concept dat alleen nog kan bestaan in een megalomaan veroveraarsbrein) was het alleen de Kabul-elite die Coca-Cola dronk en naar westerse muziek luisterde. Ondertussen wachtten de Taliban hun moment af om uit de grotten te komen en met een onvervalste Blitzkrieg naar de hoofdstad op te rukken, in het zog gevolgd door Al Qaeda en hun aartsvijand IS. 

Het westen heeft 20 jaar zijn tijd verknoeid in Afghanistan, met dank aan een foute Amerikaanse mind set.

Expert Jonathan Holslag zal het met me eens zijn dat de Pax Americana na 9/11 vooral méér onveiligheid heeft opgeleverd. Zelf maakt hij de vergelijking met de nadagen van het Romeinse Rijk, met China als nieuwe uitdager (in de Romeinse periode was dat de Germaanse wereld) . De les die wij eruit moeten trekken is hard maar duidelijk: het voorbijgestreefde paradigma van Washington volgen kan ons alleen maar verder in het moeras duwen. Het westen heeft 20 jaar zijn tijd verknoeid in Afghanistan, met dank aan een foute Amerikaanse mind set.

Het probleem van de moslimterreur kan je namelijk niet met een klassieke militaire logica te lijf gaan. Legers -in de zin van grote troepenmachten- zijn dinosaurussen die de vorige eeuw hun relevantie al verloren. Er is geen D-Day meer mogelijk, geen dag van de grote bevrijding met boem en paukenslag. Het gaat integendeel om een 21^ste eeuwse schaduwoorlog tegen een fanatieke, meedogenloze sekte die evenmin als een conventioneel leger opereert, maar speculeert op het onverwachtse en onvoorzienbare. En op het verslappen van onze alertheid.

Ogen en oren

Salah Abdeslam: na de aanslag in Brussel/Zaventem nog drie maanden knus ondergedoken in Molenbeek

Tijd voor wat out-of-the-box denken dus. Het alternatief voor een bombastische militaire operatie is de kleinschalige inzet van een elite-eenheid met een welbepaald doel. Het uitschakelen van Osama Bin Laden in Pakistan was het voorbeeld van een geslaagde operatie, al was dat in de globale war on terror hooguit een symbolisch succes. Ondertussen moeten we beseffen dat er een veel te slechte kennis van de vijand is. Het blijft bij gissen en speculeren, nattevingerwerk. Wie zijn ze, wat doen ze, wat zijn ze van plan, waar, wanneer en hoe?

In de limiet zou elke aanslag moeten kunnen verijdeld worden, maar dat kan alleen als we echt in het hoofd van de tegenstrever kunnen kijken. Zo winnen grootmeesters het schaakspel. De klassieke spionage- en infiltratietechnieken moeten aangevuld worden met een gesofisticeerd ‘intelligence’-netwerk waarin communicatie, informatie en psychologie primordiaal zijn, naast uiteraard IT-technologie en webcontrole. Niet te vergeten een grondige kennis van de Koran zelf om te snappen wat er in die zieke breinen omgaat.

In de limiet zou elke aanslag moeten kunnen verijdeld worden, maar dat kan alleen als we echt in het hoofd van de tegenstrever kunnen kijken

Dat klinkt allemaal nogal James Bond-achtig, maar het is op dat punt dat wij als Europeanen een strategisch alternatief kunnen bieden: de vijand overwinnen begint met hem te leren kennen. Daartoe heb je insiders nodig en moet je antennes uitzetten, tot diep in vijandig gebied. Helaas berust het Belgische Molenbeek-syndroom evenzeer op een frappant gebrek aan kennis over wat zich in dat biotoop afspeelt. Dat leverde de aanslagen in Parijs 2015 en in Brussel/Zaventem 2016 op. Salah Abdeslam, de man die nu in Parijs terecht staat, kon zich drie maanden verstoppen in het wormgat Molenbeek, niet bepaald een verrassende locatie. Bestaan er scrupules bij de veiligheidsdiensten om te infiltreren? Ontbreekt er de politieke aansturing voor? Of is men echt teveel bezig met de ‘gestigmatiseerde moslim’?

Interessant is daarbij dat de CIA in 2001 wel degelijk signalen had opgevangen dat Osama Bin Laden iets ‘groots’ van plan was, en dat de Twin Towers schietschijf nr 1 waren, maar die informatie is nooit in de inner circles van het Pentagon en het Witte Huis geraakt. De stukken die nu worden vrijgegeven over de Saoedische betrokkenheid zijn hallucinant, maar maken ook duidelijk dat men toen niet bij de les was. Dat is eigenlijk onvoorstelbaar. Op die manier blijven we de feiten achterna lopen en puin ruimen, begeleid door het geleuter van Rudi Vranckx. 

We hebben ogen en oren nodig, en natuurlijk hersenen die dat aansturen én verwerken. Tegen de barbarij kan men alleen met list en sluwheid winnen, niet met emoties of politiek correcte koudwatervrees. Vergeet het Europees leger, de natte droom van pathetische paljassen als Guy Verhofstadt. We hebben vooral behoefte aan scherp intellect. Al Qaeda en IS moeten in een situatie komen dat ze hun eigen schaduw niet meer kunnen vertrouwen. We moeten de islam niet pamperen, maar integendeel infiltreren en zelf terroriseren, in de paranoia drijven. Dat ze elkaars bloed kunnen drinken, die twee, is dan altijd mooi meegenomen. Dat de Taliban -een nationalistische vereniging met weinig ambities om de wereld te veroveren- in dit stratego een bondgenoot kan zijn, is een waarheid die we ook beter onder ogen zien. 

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee. 

Van de Boerinnenbond tot Etopia: mogen vrouwen onder elkaar een wandeling organiseren?

Niet als het van Georges-Louis Bouchez afhangt

Femma (voorheen Kristelijke Arbeiders Vrouwen) op wandel in het land van Aalst 

Het is me er toch wel eentje, die Sarah Schlitz (Ecolo). Op vrijdag 3 september nam de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit deel aan een geïnspireerde wandeling, enkel bedoeld voor vrouwen. Dit in het kader van het ecologische festival VertPop, door de denktank Etopia georganiseerd die bij Ecolo aanleunt.

Reden voor MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez om furieus uit te halen: een staatssecretaris voor gelijke kansen aanwezig op een activiteit waar mannen niet gewenst zijn? Ongehoord. Hij werd o.m. bijgevallen door de N-VA’ers Valerie Van Peel en Theo Francken, terwijl het Vlaams Belang meteen haar ontslag eiste.

Schlitz heeft al een behoorlijk brokkenparcours achter zich, herinner u de zaak Ihsane Haouach. Het klopt dat ze een activistische agenda heeft. Het klopt ook dat  Georges-Louis Bouchez doodongelukkig is als hij twee dagen achtereen het nieuws niet haalt. De tomeloze profileringsdrang van de man maakt dat hij dus permanent de horizon afspeurt naar mogelijke stenen des aanstoots, speciaal als die een groene kleur hebben. Zijn strategie is duidelijk: het rechtse vacuüm in Wallonië opvullen, en hij krijgt daarvoor veel Vlaams applaus.

Tupperware avonden

Ik wil daarbij, geheel los van de aversie die Schlitz oproept, een puntje maken over exclusieve vrouwenactiviteiten, en trouwens ook de mannelijke tegenhangers ervan. Die zijn namelijk de meest normale zaak van de wereld, ze komen in alle culturen voor, de extreem patriarchale maar ook de moderne westerse cultuur.

Klassiek is het naaikransje of de afwas na het kerstdiner: vrouwen hebben blijkbaar een hardnekkige behoefte om af en toe onder elkaar te zijn en te kwetteren of te fezelen over weet-ik-veel wat, want als je quasi onnozel erbij gaat staan verstomt het gesprek. Een verdere losse greep uit women-only spaces: de Amerikaanse beleggingsclub Beardstown Ladies, de jaarlijkse stage van de Belgian Cats op het eiland Lesbos, de Tupperware-avonden en hun meer pikante variant de Upperdare-bijneenkomsten waar seksspeeltjes worden bestudeerd, en, jawel, de herfstwandeling van de Boerinnenbond (nu Ferm). Allemaal voorbeelden van discriminerende bezigheden waarop wel geen bordje hangt ‘verboden voor mannen’, maar geen enkele man zal het in zijn hoofd halen deze conclaven te verstoren.

Ze vormen namelijk voor de heren de ideale gelegenheid om hetzelfde te doen, namelijk vluchten in de mancave, de kelder met een hoog Eddy Demarez-gehalte, veel drank en schuine moppen, weg van de lieven of echtgenotes. Of het klassieke tooghangen, de wielerclub, de vrijmetselaarsloge. Is dat discriminatie? Natuurlijk, et alors. Fijntjes merkte iemand op dat Georges-Louis Bouchez ook wel eens gaat spreken voor serviceclubs met een uitsluitend mannelijk publiek.

Het weze duidelijk: de minister van gelijke kansen mag niet meer naar een vrouwenkapper, noch zich laten zien op een Upperdare avond. 

Wat ons weer op de ‘geïnspireerde wandeling’ van Sarah Schlitz brengt. Het weze duidelijk: de minister van gelijke kansen mag niet meer naar een vrouwenkapper, noch zich laten zien op een Upperdare avond. Edoch, dat vrouwen dingen doen onder elkaar is perfect normaal en zelfs een psycho-sociale evidentie. Noteer dat het feminisme in de 18^de eeuw ontstaan is vanuit semi-clandestiene vrouwenclubs die, bizar genoeg, door de Franse Revolutie werden verboden. Ook in onze moderne samenleving moet af en toe de seksuele spanning geheel wegvallen en is er een behoefte aan (tijdelijke) apartheid, die zie je overal in alle domeinen, bij vrouwen én mannen.

Vrijheidsbeginsel

In bepaalde vrijmetselaarsloges is men er nog altijd niet uit of ze wel vrouwen zouden toelaten. 

Net door de verplichte seksuele mix in het onderwijs, op de werkvloer, het openbare leven, wordt die behoefte ook groter en stel je bijvoorbeeld vast dat een gemengde klas van tieners op de speelplaats spontaan uiteenvalt in meisjes- en jongensgroepen. Op vrolijke supermix-events als babyborrels idem, let er eens op: in een eerste fase zijn de conversaties gemengd, maar hooguit na een halfuur zonderen de moeders zich af in een gesloten conferentie over borstvoeding, kinderkak en wie weet ook gehechte vagina’s en de gevolgen voor het vrijplezier. 

De verplichte seksuele apartheid in islamitische staten als Saudi-Arabië, Iran, en het feit dat de Taliban nu letterlijk tussenschotten opricht tussen mannelijke en vrouwelijke studenten, is een ander verhaal, en dat is dan ook de ruis die ligt op de aanvaring Bouchez-Schlitz. Als de activiteit van VertPop bewust vertrok van een segregatiegedachte om de moslims ter wille te zijn, dan heeft Bouchez een punt. Mogen we het catalogeren als een groene Boerinnenbond activiteit,- wat Schlitz zelf aangaf,- dan zie ik geen probleem.

Als ik een uitstap wil organiseren naar Villa Tinto in Antwerpen, exclusief voor blanke mannelijke hetero’s 40+, dan is dat helemaal mijn zaak.

Finaal moet, denk ik, de vrijheid van vergaderen als essentiële waarde gekoesterd worden, en mag een politicus/a, zelfs als staatssecretaris, zich daar tonen zonder de banbliksems van ideologische tegenstanders te moeten ondergaan. Denk aan het onzalige moment toen Johan Sauwens (toen VU-ID, nu CD&V) als Vlaams minister moest opstappen omdat hij een bijeenkomst van oud-Oostfronters had bijgewoond.

De overheid dient zich in alle opzichten neutraal en niet-discriminerend op te stellen. Privé is een andere zaak, dan moet het vrijheidsbeginsel primeren. Als ik een uitstap wil organiseren naar Villa Tinto in Antwerpen, exclusief voor blanke mannelijke hetero’s 40+, dan is dat helemaal mijn zaak. Alle politici die aan die criteria beantwoorden welkom.

Om die reden beschouw ik de Bouchez-interventie in deze als: onliberaal en doordrammerig.

Emma Meesseman en de dubbele bodem van haar Nike-clipje

 

Toch wat plakkerige klei onder de gesponsorde sportschoenen van Emma?

Baskettopper Emma Meesseman heeft een lucratief contract beet bij sportmerk Nike, het weze haar gegund. Zonet nam ze een reclamefilmpje op, dat ondertussen in alle media aan bod kwam, en waarin ze binnen een halve minuut een aantal waarden meegeeft die tot de verkoop van meer sportschoenen moet leiden. Een beetje woke-achtige waarden, dat is nu eenmaal de trend. Ik deconstrueer even voor u.

Het spotje gaat -uiteraard- in het Engels, en opent op een basketball court waar Emma balletjes tikt. Haar openingszin is meteen een driepunter:‘You don’t have to act like a certain person or come from a certain place to reach your dreams.’ Duidelijke boodschap met een kosmopolitische inslag rond diversiteit: het doet er niet toe waar je vandaan komt om het te maken. Daarna beklemtoont ze hoe ‘gewoon’ en bereikbaar ze wel is, dat haar moeder haar trouwste supporter is (van wie ze de trouwens de basketgenen mee kreeg), maar dan volgt er een heel eigenaardig zinnetje: ‘My roots, where I come from, that’s really important to me’. Men ziet ondertussen een met klimop omgroeide basketring. 

Identitaire schizofrenie

De Rode Duivels brengen de BLM-groet

Meeseman is namelijk geboren en getogen in de Westhoek, het Ieperse, en dat hoor je nog altijd aan haar tongval. De West-Vlaamse klei met zijn taaie, ietwat stugge boeren, no nonsense mentaliteit en het ‘ni trunten’ motto (‘niet kleinzerig doen’). De roots dus, die je voor niemand hoeft te verstoppen en die really important zijn voor een mens.

Merk evenwel de inconsistentie met de openingszin. Want als men zich beroept op afkomst en wortels, doet het er wél toe waar men vandaan komt. Namelijk een land, een streek, een omgeving, een familie, en, jawel, de genen. Straffer nog: Meesseman out zich hier als autochtoon individu, iemand die is wie ze is omdat ze op dié plek, tussen dié mensen, geboren en opgegroeid is. Niet dat ik daar iets op tegen heb, verre van, maar het botst wel met de globalistische intro van de clip. 

In het woke-perspectief mogen alle aspecten van je identiteit aan bod komen, behalve zeggen dat je je Vlaming voelt, want dan ben je een fascist. 

Nike voert hier met andere woorden de identitaire paradox op, of probeert deze paradox net glad te strijken: links splitst, in naam van de diversiteit, de maatschappij op in allerlei groepen die het recht claimen op een eigen identiteit (met de lgbtqia+ gendermenukaart als nieuwste variant), maar finaal kom je dan uit op een discours van eigenheid, authenticiteit en wortels. De roots dus, waar je trots op mag zijn.

Dat laatste is evenwel een rechts verhaal,- fierheid, veerkracht en zelfbewustzijn-,  terwijl links vooral de slachtoffermythe hoog houdt. Roots leiden naar aarde en naar volksverbondenheid, maar dat is een levensgroot taboe: in het woke-perspectief mogen alle aspecten van je identiteit aan bod komen, behalve zeggen dat je je Vlaming voelt, want dan ben je een fascist. Het gevolg is dat men blijft steken in het gekende victimisme: de identiteit dient vooral om zich op de slachtoffermarkt aan te bieden van mensen die op een of andere manier onderdrukt of ‘gekoloniseerd’ zijn.

Die schizofrenie beheerst ook de anti-racistische mantra’s en de BlackLivesMatter-beweging (waar Meeseman hoog mee oploopt): aan de ene kant het zwart-zijn beklemtonen als identitaire waarde, maar daar ook altijd een ‘witte’ onderdrukker aan verbinden die de Sklavenmoral van de zwarte bevestigt. Voetbalmiljonair Romelu Lukaku etaleert dezelfde dubbelheid: aan de ene kant verklaart hij in interviews trots dat hij zich géén Belg voelt, thuis Congolees eet, Congolese muziek opzet en Lingala spreekt, maar anderzijds mag niemand hem een zwarte voetballer noemen, want dat is racisme. 

Het verdriet van de Cats

Ann Wauters, ploegkapitein van de Belgian Cats, eist het ontslag van journalist Eddy Demarez (8 aug.)

Wat ons weer op Meesseman en haar Nike-spotje brengt. Toen het over Eddy Demarez en zijn seksistische off-the-record praat ging, kropen alle Belgian Cats in een slachtofferrol en begonnen de mislukte kampioenen zichzelf zowaar als fysiek misdeelden te profileren. Het verdriet van tweemetervrouwen en zo, nergens door een deur kunnen zonder je te moeten bukken. Er zweemde zelfs enige haattaal doorheen de interviews die ze toen weggaven, in de teleurstelling van de gemiste Olympische medaille. Eddy was de toxisch-mannelijke boosdoener en moest hangen. Hadden ze die medaille gehaald, dan was er van slachtofferlogica nooit sprake geweest en was Demarez wellicht ook de schandpaal bespaard gebleven.

Men kan geen gevoel van eigenwaarde hebben én een beroep doen op het eeuwig slachtofferstatuut om die eigenwaarde bevestigd te zien.

En laat die tegenstelling tussen slachtofferrol en fierheid, zelfbeklag en veerkracht, nu net het verschil zijn tussen het discours van de linkerzijde en dat van rechts. Je hoeft je niet in zelfmedelijden te wentelen, je mag fier zijn op jezelf, je lichaam, je geaardheid, je afkomst, je gender en, jawel, ook je huidskleur, ras, volksaard, nationaliteit, maar dan houdt ook het discriminatierefrein op. Men kan geen gevoel van eigenwaarde hebben én een beroep doen op de het eeuwig slachtofferstatuut om die eigenwaarde bevestigd te zien.

In laatste instantie gaat dit weerom over humor en humorloosheid. Gevoel van eigenwaarde gaat samen met gevoel voor relativering. De lange-tenen-mentaliteit daarentegen verdraagt geen enkele relativering of satirische insteek. De wokeness is fundamenteel tegen elke vorm van van ironie of hekelspraak, die als hate speech gezien wordt. Dat is een nieuwe vorm van totalitarisme die vooral net met satire moet worden bestreden. Veel meer daarover in mijn nieuw boek ‘Terug naar Malpertus’ (*). Tot na de reclame.

(*) Mijn boek ‘Terug naar Malpertus – Over humor en satire in woketijden’ wordt op 19 oktober e.k. voorgesteld in het C.C. De Zandloper/Wemmel

 

Een hele legislatuur ruziën: leve de democratie

De Duinkerkentransgressie voor dummies

Zoals bekend heeft de Vlaamse regering, onder impuls van minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD), via een decreet het veranderen van gemeentelijke coalities tijdens de legislatuur aanzienlijk vergemakkelijkt. Een ‘constructieve motie van wantrouwen’ erdoor krijgen, en hop, de burgemeester mag beschikken wanneer een nieuwe meerderheid gevormd wordt met andere partijen.

Het zou de lokale democratie moeten versterken en de macht van de partijen naar de burger verschuiven, luidt het. Dat laatste lijkt me twijfelachtig. Tot hiertoe zagen we vooral een poppenkast van partijen en partijtjes die de aanblik van Rome geven in zijn laatste dagen: dolksteken in de rug vaste kost en elke week een andere keizer die weer even snel het loodje liet.

Opvallend is evenwel ook dat de drie gemeenten waarin zich zoiets afspeelde alle in West-Vlaanderen zijn gelegen, te weten De Panne, Blankenberge en Langemark-Poelkapelle. ‘Is er iets aan de hand in West-Vlaanderen?’ vroeg het Nieuwsblad zich luidop af. De vraag stellen is ze beantwoorden, en dat poneerde ik al eerder in een boek dat ondertussen over die provincie is geschreven: het is de volksaard zelve. 

Kust ze

De West-Vlaming is namelijk, nog meer dan de Vlaming tout court, een verzuurde kankeraar en wantrouwige botterik zijn, het zit in zijn genen. Ik mag dat zeggen want ik ben er zelf een. Geen greintje samenhorigheid of, godbetert, burgerzin. Het is pompen of verzuipen, maar elk voor zich. Lang heeft mijnheer pastoor dat kunnen beheren, maar nu is het hek letterlijk van de dam, en kunnen de echte identitaire krachtlijnen opspelen: we zitten hier in een regio die het langst onder water is blijven staan en pas in de 10^de eeuw, toen het Graafschap Vlaanderen vorm kreeg, enigszins opdroogde.

Het woord Vlaming komt overigens van het Germaanse flauma, hetgeen ‘overstroomd gebied’ betekent: we zijn allemaal een beetje amfibieën. 

Voorheen was onze kust het thuisgebied van de Morinen en de Menapiërs, en dat woord ‘kust’ mag u breed nemen: tussen de 3e en de 8e eeuw werd het gebied van Brugge tot Diksmuide tweemaal per dag overstroomd door de Noordzee. Geologen noemen dat de Duinkerkentransgressie, waarvan er zo’n drie bekend zijn doorheen de geschiedenis. Het woord Vlaming komt overigens van het Germaanse flauma, hetgeen ‘overstroomd gebied’ betekent: we zijn allemaal een beetje amfibieën. 

Twee keer per dag water in uw kelder, jaar in jaar uit, stel het u maar voor. Pepinster verbleekt erbij. Het riviertje de IJzer is een kleine restant van de brede inham links op de kaart van de transities. Vandaag zit het vol rotte palingen en zware metalen. De Panne, Blankenberge, maar ook Langemark vallen binnen dat middeleeuwse overstromingsgebied. Historisch zijn het dus in feite droog gelopen zeemoerassen waarvan de fauna een minimum aan sociale cohesie vertoont en een maximum aan overlevingsdrang voor het individu of de clan (familie, sippe). Dat heeft geleid tot de West-Vlaamse ondernemerscultuur maar dus ook tot de mentale verkaveling en de ruziecultuur om een morzel grond. Chaotische coalitiewissels inbegrepen. Een kibbelcultuur die de Nederlanders, ook amfibieën, tot poldermodel hebben veredeld, het is maar hoe je het noemt.

Langemark mon amour

Iemand riep nog: ‘pas op, ze zijn achter je gat bezig’

Op geen enkele volksstam zijn dan ook méér deze verzen van toepassing (met bevende stem te zingen): ‘Heer laat het prinsenvolk der oude Nederlanden, niet ondergaan in haat, in broedertwist en schande’, na de oorlog in gevangenschap geschreven door de gitzwarte Remi Piryns (1920-2004), vader van de linkse columnist Piet Piryns en grootvader van de grasgroene Freya Piryns. Kinderen die de zonden van hun voorvaders overcompenseren, ook dat is een bekend verhaal. Maar we wijken af.

Het prinsenvolk dus. We begrijpen nu iets beter hoe de verkavelingsvlaming in elkaar zit, waarom we het over niets eens geraken behalve dat we het oneens zijn, en hoe de West-Vlaming daarvan het prototype vormt. Historisch evident, want het Graafschap Vlaanderen was vooral een West-Vlaamse aangelegenheid.

We begrijpen nu iets beter hoe de verkavelingsvlaming in elkaar zit, waarom we het over niets eens geraken behalve dat we het oneens zijn,

De strijd om de IJzertoren in Diksmuide -zie ‘Van IJzerbedevaart tot IJzerwake’– is de perfecte illustratie van dit Menapische bitterzuur. Toen Fabienne en ik na de IJzerwake en voor onze stop in Diksmuide Langemark passeerden voor een glas en een plas, wisten we het zeker: deze plek wordt een dezer het toneel van een nieuwe Nacht der Lange Messen. En jawel, twee dagen later viste de N-VA twee oppositiepartijen op en wurgde de vorige burgemeester met zijn eigen sjerp, enfin, symbolisch dan. Iemand riep nog: ‘pas op, ze zijn achter je gat bezig.’ Te laat.

Ach, zult u zeggen, dat systeem van de mogelijkheid tot coalitiewissel bestaat in Wallonië ook. Klopt, maar de Walen maken er spaarzaam gebruik van, zo’n vijf wissels per legislatuur lees ik. In Vlaanderen wordt dat andere koek, bereid u voor op een tsunami van machtsgrepen, broeder- en zustermoorden en moordcomplotten, waarbij de burger, om wie het zogezegd allemaal te doen was, tureluut wordt en nu al vastbesloten is om de volgende verkiezing van zijn recht op thuisblijven te genieten.

Ik vermoed dan ook een andere agenda achter de démarche van Somers: mensen van het stemhokje weghouden wat de Open VLD misschien goed zou uitkomen. En natuurlijk het lokale gekrakeel bevorderen zodat het federale gekibbel en de Vivaldi-onkunde niet opvallen. Een hele legislatuur ruziën: leve de democratie, het is toch vooral theater. Dat er ondertussen ook nog moet bestuurd worden, who cares.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee. 

Met de bus naar school: het beestenvervoer is beter geregeld

Vlaanderen koestert zijn toekomst

Doordat een paar ouders de pers contacteerden, kwamen op 1 september weer oude mistoestanden aan het licht: kinderen die tot tien (!) uur per dag op een schoolbus zitten, om 5 uur worden opgepikt en in de voormiddag worden uitgeladen als de lessen al ruim een uur aan de gang zijn. Een dagelijkse martelgang, waarbij ze zelfs een luier moeten aandoen wegens geen mogelijkheid tot sanitaire stop. Probeer u voor te stellen met wat voor een kop zo’n kind de dag begint.

Zoals klassiek in België én Vlaanderen zit de bevoegdheid bij verschillende departementen, namelijk mobiliteit (Lydia Peeters, Open VLD) en onderwijs (Ben Weyts, N-VA), waardoor de hete aardappel over en weer gaat. Corona zou onder meer de boosdoener zijn, waardoor lagere school en middelbaar moeten worden opgesplitst. Dat zal wel. Het is helaas geen nieuw probleem, het sleept al jaren aan, van ver voor corona. Telkens is het euvel rond 1 september goed voor wat consternatie, waarna alles bij het oude blijft.

Gewoon vergeten

Lydia Peeters (Open VLD): altijd beter in het ontwijken van vragen dan het oplossen van problemen, laat staan ze voorkomen

Onder meer de situatie bij een school voor buitengewoon secundair onderwijs in Buggenhout zou schrijnend zijn. Leerlingen die maar tien km ver van de school wonen, en het mentaal sowieso al moeilijk hebben, zijn uren onderweg. Het zijn bussen van de Vlaamse openbaar vervoermaatschappij De Lijn die hiervoor worden ingezet. Nu ja, soms. Het kan ook zijn dat ze helemaal niet opdagen, waarbij de woordvoerder van De Lijn laconiek uitlegt dat ze die bussen zijn ‘vergeten’ te reserveren bij de onderaannemer waarmee de maatschappij werkt.

Kijk, dat ‘vergeten’ kan iedereen overkomen, maar het heeft ook veel weg van bureaucratische onverschilligheid, om niet te zeggen minachting voor de reiziger, de dagdagelijkse pineut die om een of andere reden de auto niet gebruikt om in de file te gaan staan. Snapt Karen Van der Sype zelf wel hoe lullig dat klinkt, zo’n vergeetachtigheid?

De Lijn is het ‘school’voorbeeld van een slecht beheerd overheidsbedrijf zonder de minste feeling voor klantvriendelijkheid. 

De Lijn, die aan Lydia Peeters rapporteert, ligt al langer onder vuur bij de trein-, bus- en tramgebruikers. Een lamentabel slechte stiptheidsscore, dagelijks geschrapte ritten, hetzij omdat er geen chauffeur beschikbaar is of geen bus voorhanden, gammele bussen met allerlei defecten, maar ook een bureaucratisch georganiseerd, absoluut onflexibel top-down bedrijfsmodel,.. het geeft allemaal het beeld van een slecht functionerende instelling die mensen vooral van het openbaar vervoer wegjaagt.

De Lijn is het ‘school’voorbeeld van een slecht beheerd overheidsbedrijf zonder de minste feeling voor klantvriendelijkheid. Intern draait alles vierkant. Experts spreken over een ‘verkokerde organisatie waar een mentaliteit heerst van intransparantie en wantrouwen’. De directie houdt het bij een gebrek aan middelen. Dat zal wel zijn. Toch zitten er aan de knoppen altijd mensen, en kan men alleen gissen wat voor een zieke geest deze Kafkaïaanse routeplanning aflevert.

Tegelijk gaat het ook om een cultuur, een mentaliteit die gebruikers van het openbaar vervoer als vracht beschouwt, niet als reizigers. Vlaanderen heeft altijd de kaart van de auto en het privé-vervoer getrokken, waardoor we lichtjaren achter staan tegenover bijvoorbeeld de Scandinavische landen.

Deportatiesystemen

Ben Weyts: een excellent minister dierenwelzijn

Die cultuur is helemaal conform de Belgische filosofie van het openbaar vervoer, daterend uit de 19^de eeuw waarin de arbeiders in de 3^de klasse (!) naar de fabrieken en terug naar huis moesten vervoerd worden. Deportatiesystemen dus. Onderwijsminister Ben Weyts is een notoire voorvechter van dierenwelzijn. Ik vermoed dat het dierentransport vandaag beter gereglementeerd is dan dat van schoolkinderen.

Het beste wat de ouders kunnen doen, is onderling een privé-taxisysteem op poten zetten, eventueel met beurtrol en zelf gefinancierd.

Peeters kondigt nu trots aan dat de betrokken kinderen ‘maar’ drie uur per dag op een schoolbus mogen zitten. Anderhalf uur heen, anderhalf uur terug, tijden waarin je per auto op je dooie gemak vanuit Antwerpen of Brussel heen en terug naar de kust rijdt. Ik wil het haar eens dagelijks zien doen, met of zonder luier. Van twee een: Vlaanderen mismeestert zijn openbaar vervoer, jaagt mensen de auto in (nog de beste manier om je kind tot aan de school te krijgen, wel met nog flink meer files als gevolg), én doet aan georganiseerde kindermishandeling. Een palmares dat kan tellen.

Het beste wat de ouders kunnen doen, is onderling zelf een privé-taxisysteem op poten zetten, eventueel met beurtrol en met eigen bijdragen gefinancierd. Wat we zelf doen, doen we beter, de overheid doet niet wat hij moet doen, dus we trekken ons plan wel.

Maar dan, beste mensen, wil ik een stevige korting op mijn belastingfactuur, om te beletten dat het geld alleen nog gaat naar partijfinanciering, de repatriëring van Afghaanse toeristen en verder alle mogelijke klimaatmaatregelen. Plus est en vous, Weyts en Peeters, maak er u toch niet té gemakkelijk van af. Ik wil zien hoe dat binnen de maand geregeld is, dat leerlingenvervoer in Vlaanderen, ook en vooral voor kinderen met een beperking, en hou de Europese reglementering van het dierentransport binnen handbereik.

Tom Van Grieken schiet met losse flodders

Of was het toch een Talibanneke?

Om de komkommertijd af te sluiten en het begin van het schooljaar met brio in te zetten, had Vlaams Belang voorzitter Tom Van Grieken het idee opgevat om op het tienermedium Tiktok de Vlaamse scholieren toe te spreken, hen succes toe te wensen, maar vooral ook te schamperen op hun ‘linkse leerkrachten en proffen die hun multiculturele onzin te pas en te onpas in hun lessen proberen te verwerken’. Met daaraan gekoppeld de dreigende afsluiter ‘in 2024 zullen we de rekening presenteren’.

Dat viel vanzelfsprekend niet in goede aarde bij het onderwijzend personeel en de academische wereld. De rectoren van de Vlaamse universiteiten namen uitdrukkelijk afstand van deze 1 september boodschap van het VB, terwijl politici van alle andere partijen de bal dankbaar binnenkopten: meer iets voor Poetin en de Taliban, luidde het.

‘Wat een hoop linkse traantjes naar aanleiding van mijn vorig TikTok-Filmpje!’ reageert Van Grieken op zijn beurt. Wel, beste Tom, ik zal er geen traan om laten en al zeker geen linkse, maar wil u toch graag wijzen op de kans die uw filmpje maakt om tot politieke blooper van het jaar te worden uitgeroepen.

Hervormingsmanie

Er is om te beginnen veel inzet en toewijding in een job die ikzelf nooit zou willen doen en in een tijd dat discipline niets meer betekent. Mijn zoon heeft er nu zes jaar middelbaar op zitten. Hij heeft goede, slechte en middelmatige leerkrachten gehad, maar met de ‘multiculturele onzin’ viel het nogal mee. 1+1 is gelijk aan 2 in alle ideologieën en bij mijn weten bestaat water uit een atoom zuurstof en twee atomen waterstof ook bij de meest ‘linkse’ leraar scheikunde. Dat ideologisch aspect zou dus hooguit aan bod kunnen komen in de lessen godsdienst/moraal en geschiedenis. Vakken bij uitstek waar discussie mogelijk is en jongeren voor hun mening moeten opkomen, zie verder.

Leer jongeren een grote bek opzetten, kritisch de lessen te volgen, hun mening te geven en lastige vragen te stellen. 

Uit gesprekken heb ik opgemaakt dat het gros van de leerkrachten middelbaar onderwijs echt wel les willen geven en kennis willen overbrengen. Het waren en zijn vooral de onderwijsbureaucraten aan de ministeries met hun hervormingsmanie die hen dat beletten, tot en met de quasi-verplichte idiote invulboeken waar vooral een uitgeverij rijk aan wordt. Leraar Michel Berger, zowat mijn ijkpunt op Facebook in onderwijsmateries, is daar zeer duidelijk over. 

Ach, ik ga niet ontkennen dat er hier en daar, meestal piepjonge, linkiewinkies/wereldverbeteraars voor de klas staan die onderwijs verwarren met indoctrinatie. De remedie daartegen is simpel: leer jongeren een grote bek opzetten, kritisch de lessen te volgen, hun mening te geven en lastige vragen te stellen. Maar dat is nu net de boodschap die Van Grieken nergens gaf. In de plaats daarvan werd met losse flodders naar een beroepsklasse geschoten, met een te raden effect: leerkrachten, linkse, rechtse en deze zonder uitgesproken mening, verenigen zich tegen iemand die zich als de onderwijspolitie aanstelt. Logische reflex, ik hoor het tot hier gonzen in de leraarskamer: ‘als het VB ooit aan de macht komt, vliegen we aan de dop of erger.’

Kliklijn

De dreigende afsluiter ‘in 2024 zullen we de rekening presenteren’ zit er helemaal naast. De rekening aan wie en waarvoor? ‘Aan al die ‘linkse leerkrachten’ dus. Weer een foute boodschap: bij een verkiezing worden politieke rekeningen vereffend, geen zuiveringsoperaties voorbereid. Dat het VB een electorale slag wil slaan en het politieke establishment een poepje wil laten ruiken, vind ik een eerbare doelstelling. Maar de zinsnede over de ‘rekening’ leest als iets uit de cancel culture van de wokes, om niet steeds maar te moeten verwijzen naar totalitaire regimes die alle domeinen van het maatschappelijk bestel, van justitie tot onderwijs, willen uitzuiveren van ‘ongewenste’ elementen.

De degoutante kliklijn die de VB-jongeren willen lanceren om ‘foute’ leerkrachten aan te geven, vormt de kers op de onsmakelijke taart. In plaats van de jeugd aan te zetten om haar recht op vrije meningsuiting te beoefenen, wordt ze ingewijd in de praktijken van een censuur- en klikmaatschappij. Fout, fout, driemaal fout. Wie bedenkt zoiets? Noteer dat Tom Van Grieken een diploma communicatiemanagement boven zijn bureau heeft hangen.

In plaats van de jeugd aan te zetten om haar recht op vrije meningsuiting te beoefenen, wordt ze ingewijd in de praktijken van een censuur- en klikmaatschappij.

Dat de VB-voorzitter met zijn ratelende stijl niet beseft dat hij via dat filmpje zijn tegenstanders een uitstekend wapen in de hand speelt, én heel de onderwijssector tegen zich in het harnas jaagt, valt te verklaren door zijn jeugdige onbezonnenheid maar helaas ook door een gebrek aan Fingerspitzengefühl, ouderwets woord voor emotionele intelligentie én tactische feeling. Maar het verraadt uiteindelijk ook een gebrek aan cultuur, meer bepaald de Europese verlichtingscultuur waar het VB zo graag mee uitpakt. En misschien zelfs aan kennis van de geschiedenis. Op het Antwerps Schoon Verdiep hoor ik iemand gniffelen.

Prijzen verdeel je onder vrienden (en die moet je verdienen)

Philip Roth (1933-2018)

Er is enige beroering ontstaan in de Amerikaanse literatuurwereld. De veel gelauwerde Joodse schrijver Philip Roth blijkt volgens zijn biograaf Jacques Berlinerblau allerminst een doetje, als het erop aan kwam van te lobbyen en te netwerken om opgesmukte recensies te krijgen en literaire prijzen binnen te rijven.

Dat lezen we in een artikel in The Guardian, kort overgenomen door NRC. Schaamteloze zelfpromotie, intriges, ellebogenwerk, het manoeuvreren van pionnen in de juiste posities die hem goed uitkwamen…: de grote letterkundige stak er minstens de helft van zijn tijd in. Uit de briefwisseling die Berlinerblau kon inkijken dampt een incestueus wereldje op van uitgevers, recensenten, juryleden van literaire prijzen, die het allemaal met elkaar deden en waarin Roth als een perfecte ritselaar een Machiavellistische agenda afwerkte.

Ons-kent-ons

Chris De Stoop, model van een marktconform auteur

Eerlijk gezegd verrast dit verhaal me helemaal niet. Schrijvers zijn geen heiligen, wat Jacques Berlinerblau, zoals hij zelf toegeeft, teveel veronderstelde. De cultuurindustrie, waartoe de literatuur behoort, levert producten af die aan een vraag beantwoorden. Deze moeten gepromoot worden via de juiste kanalen en met voldoende glijmiddel.

Wezenlijk verschilt het boekwezen dan ook niet van de muziekindustrie of de frisdrankensector. De promotie voor een boek of een schrijver draait rond een geoliede machine die een hype en op de duur een mainstream creëert. Dat uitgevers lobbyen bij recensenten is algemeen geweten, en dat de cultuurredacties van kranten beste maatjes zijn met het schrijversgild -waarvan er sommigen ook de krantenkolommen regelmatig vullen, zoals Tom Naegels en Dalilla Hermans- is ook geen geheim.

In de driehoek media-uitgevers-prijzenjury kom je altijd dezelfde mensen tegen die aan onderling dienstbetoon doen.

Dat leidt tot een specifiek ecosysteem. In de driehoek media-uitgevers-prijzenjury kom je altijd dezelfde mensen tegen die aan onderling dienstbetoon doen. De auteur is daarbij iemand die vooral gekneed wordt en moet passen in een stramien. Het geval Roth, die zijn eigen PR organiseerde, is een uitzondering. Je moet sowieso aan literaire maar ook menselijke criteria beantwoorden om de driehoek rond te maken: bij een grote, bekende uitgeverij aan de slag kunnen, paginagrote krantenrecensies krijgen, en dan volgen die prijzen wel vanzelf.

In het Vlaamse literaire universum is Chris De Stoop het prototype van de goed in de markt liggende auteur: als ex-Knackjournalist kent hij het perswereldje door en door, wat hem veel goodwill oplevert bij recensenten. Dat maakt hem dan weer tot vaste waarde bij een grote uitgeverij -in zijn geval De Bezige Bij-, en ja hoor: de man rijgt de literaire prijzen aan elkaar. De Stoop is geen onverdienstelijk schrijver, maar is vooral iemand die geen vijanden heeft, perfect binnen de politiek correcte mainstream blijft, en met semi-autobiografische emothema’s de lieveling is van alle bibliothecarissen en lezingorganisatoren.

Elegantie

Martine Tange, juryvoorzitter van de nieuwe Boon-prijs afdeling jeugdboeken

De prijsuitreikingen vormen op die manier de climax van een incestueuze cohabitatie. Er wordt iemand gelauwerd, maar in feite fêteert het milieu daarmee vooral zichzelf. Om u een idee te geven: in de jury van de gloednieuwe Vlaamse Boon-literatuurprijs, zetelen recensenten, uitgevers, de Vlaamse Auteursvereniging en zowat alle literaire organisaties. Heel het kleine wereldje van de Vlaamse letterkunde komt er gezellig samen om iemand te bekronen waar niemand een probleem mee heeft. In wezen is dit een onderscheiding voor elegantie.

De Vlaamse overheid financiert de prijs (eigenlijk drie: fictie, non-fictie en jeugd) en stelde een zekere Jos Geysels tot voorzitter aan, boegbeeld van groenlinks en de man die besliste welke uitgeverijen ongewenst waren op de nu ter ziele gegane Antwerpse boekenbeurs. Martine Tanghe zit de jury van de jeugdboeken voor. Een terechte keuze, want Martine heeft school gemaakt als nieuwslezeres met de dictie van een kleuterjuf. De voorzitter van de Raad van Bestuur van het overkoepelende Literatuur Vlaanderen is dan weer schrijfster en DS-columniste barones Mia Doornaert. Kwestie van de kerk wat in het midden te houden.

Op die manier versterkt dit netwerk zichzelf en verhindert het de instroom van controversiële elementen of disruptieve spelers. 

Het is ondenkbaar dat in dit cenakel iemand zou gelauwerd worden die buiten de mainstream valt en niet tot de ons-kent-ons-club behoort. Of die zelfs maar bij een kleine uitgeverij aan bod zou komen. Op die manier versterkt dit netwerk zichzelf en verhindert het de instroom van controversiële elementen of disruptieve spelers. Breder bekeken blijkt heel het (gesubsidieerde) cultuurgebeuren in handen van dezelfde nomenklatura: media, journalisten, artiesten, instellingen en overheidsadministraties die allemaal hoofdzakelijk hun eigen voortbestaan tot doel hebben en elkaar daartoe ondersteunen.

Terwijl cultuur nu net buiten de Chambre d’Amis en de netwerkjes zou moeten staan. Wat ons tot de slotbedenking brengt: als je in de prijzen valt, moet je je ernstig zorgen beginnen maken. Tenzij je dus Philip Roth heet en heel het circus zelf manipuleert om aan de politiek correcte tabulatuur onderuit te komen. De Nobelprijs heeft hij nooit gekregen, daarvoor waren zijn boeken naar het schijnt niet vrouwvriendelijk genoeg. Om diezelfde reden is Herman Brusselmans zelfs nooit verder dan een nominatie geraakt voor een Vlaams/Nederlandse literatuurprijs. Met het woke-tijdperk voor de deur mag hij dat verder wel vergeten, voor zover hij ervan wakker zou liggen.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.