Olala, een rel tussen Spanje en Vlaanderen, even leek het alsof de 16de eeuw terug tot leven kwam, de strijd tussen de Nederlanden en de Spaanse voogdij, eindigend met de afscheuring van de Noordelijke Nederlanden en de exodus van onze intellectuele elite. Behalve Pieter Paul Rubens, die lustig voort konterfeitte, diplomaat-spion werd in dienst van de Spaanse koning, en het woord collaboratie voorgoed verbond met onze Vlaamse volksaard.
Ja, de moeilijke relatie met Madrid zit diep, althans voor Vlaams parlementsvoorzitter Jan Peumans die zijn onverbloemde steun toezegde aan de Catalaanse politieke gevangenen. Dat liet de Spaanse regering niet over zich gaan: tot drie keer toe werden de Belgische ambassadeur in Madrid, Marc Calcoen, op het matje geroepen. Een incident dat zijn climax kreeg, toen André Hebbelinck, vertegenwoordiger van de Vlaamse regering in Madrid, zijn diplomatieke status werd ontnomen.
Hoezo, heeft Vlaanderen dan een eigen ambassadeur in Madrid? Neen, Hebbelinck is een lid van het Belgische diplomatieke personeel, waarbinnen er afvaardigingen voorzien zijn van het Vlaamse, Waalse, en Brusselse gewest, naast, jawel, zowaar een vertegenwoordiging van Wallonie-Bruxelles. Dat laatste moet een subtiliteit zijn die uit een of andere staatshervorming rolde, want grondwettelijk bestaat Wallonie-Bruxelles niet.
De lange mars
Carles Puigdemont
Maar het protest van Jan Peumans dus, namens de Vlaamse deelregering, en de banbliksems van Madrid. Partijgenoot en minister-president Geert Bourgeois was er als de kippen bij om de Spanjolen terecht te wijzen, en zichzelf op te werpen als ‘wettelijke vertegenwoordiger van de Vlaamse deelstaat’. Helaas, ook Flamenco Geert is geen partij voor de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken Josep Borrel, die maar al te goed weet dat de EU zich strikt houdt aan de grenzen van de natiestaten en politiek geen regio’s erkent.
Dat brengt het optreden van Peumans tot zijn reële dimensie. Vlaanderen (bij monde van Peumans en Bourgeois) doet hier alsof het een staat is, maar dat is het natuurlijk niet, en a fortiori is het ook geen lidstaat van de EU. Vlaanderen is een Belgisch gewest, met een aantal bevoegdheden maar zonder internationale diplomatieke status. Ook al wordt er voor de vorm en de show een ‘vertegenwoordiger van de Vlaamse regering’ naar Madrid en andere wereldsteden (binnen de EU, naast New-York en… Pretoria) gestuurd. Die vertegenwoordiger bezit zowaar een diplomatiek statuut, toegekend door de federale Belgische overheid, in casu het ministerie van Buitenlandse Zaken. Tot zover de institutionele puntjes op de i.
De sympathie voor de Catalaanse zaak is binnen de Vlaamse beweging -en dus vooral binnen N-VA-kringen, in mindere mate het VB- moreel verheffend, politiek juist en voor alle duidelijkheid deel ik die sympathie ook. Maar anderzijds legt ze een oud zeer bloot, namelijk ten eerste dat wij zelf verder af staan van staatkundige autonomie dan ooit, en ten tweede, dat de Benidorm-Vlaming van die Catalaanse zaak helemaal niet wakker ligt. Waarom zou hij.
Heel de reformistische lijn die de N-VA kenmerkt, de these dus dat Vlaanderen niét moet rebelleren tegen de Belgische staat maar integendeel zich moet inwerken in die staat en hem van binnenuit omvormen (een variant op de cultuurmarxistische ‘Lange Mars door de Instellingen’ zowaar), heeft de partij electoraal geen windeieren gelegd. Een brede Vlaamse middenklasse van old school flaminganten die het VB te vies vonden, donkerblauwe liberalen die zich konden vinden in het VOKA-discours, naast een hoop echte Belgen die naar ‘verandering’ snakken, draagt het N-VA-electoraat, en bepaalt de partijstrategie die zorgvuldig balanceert tussen flamingantisme, Belgisch reformisme én een duidelijke rechtsliberale economische lijn.
Die evenwichtsoefening lukt aardig, maar leverde onvermijdelijk ook een deficit op in het originele republikeinse verhaal waarvan de partij vertrok. De Vlamingen moesten beseffen dat échte onafhankelijkheid niet hoefde, en vooral niet te snel.
Streekgerechten
Peter Paul Rubens, ‘De ontvoering van Europa’ (1628-29), Madrid, Museo Nacional del Prado
De ellenlange lijst staatshervormingen die het land alleen maar ingewikkelder en minder efficiënt maken, de fameuze koelkast, of zeg maar diepvries, waarin het communautaire luik keer op keer belandt bij de vorming van een federale regering mét de N-VA, hebben een soort mentale slijtage opgeleverd, zelfs bij die stamboekflaminganten. Het doet er allemaal niet meer zo toe, het zal met België ook wel lukken als we de N-VA als staats- en systeempartij laten begaan, het republikeinse marsorder werd ineens irrealistisch, romantisch-wereldvreemd, belachelijk.
In die optiek moest de volgens de statuten nog altijd republikeinse partij dus voortdurend warm en koud blazen. Nu eens voor het Vlaams-Belgische, dan weer voor het radicaal Vlaamse verhaal. Het was aan Jan Peumans om nog eens warm te blazen richting Spanje en voor de Catalaanse rebellen. Maar wat betekent zo’n lippendienst in onze politieke context? Ook het knuffelen van de banneling Carles Puigdemont, die steeds meer de allures krijgt van een Iberische Dalai Lama, ja, we worden er als verknochte republikeinen warm van, maar het heeft ook iets theatraals en gratuits, gezien de positie van onze eigen tot schim verworden Vlaamse autonomie. Die puur een kwestie van streekgerechten, verkeersborden, een (niet betaalde) feestdag en andere symbolische fetisjen is geworden. En dus ook een soort ambassadeur in Madrid die zomaar pardoes zijn diplomatieke status verliest en euh… ook in een Spaanse gevangenis kan terecht komen als hij nog teveel zijn mond open doet.
In het licht van dat alles verbaast het me niets dat de Benidorm-Vlaming meer geïnteresseerd is in de paella die hij ginder op zijn bord krijgt, dan in de Catalaanse kwestie. Waarom zouden we er ons druk over maken? Dankzij de N-VA en de Rode Duivels voelen we ons weer meer Belg dan ooit. De migratie van onze gepensioneerden naar de Spaanse strandoorden staat anderzijds borg voor een uitstekende band met het gastvrije land dat ons ooit als een Spaanse furie teisterde. De paella wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Wist u trouwens dat het Madrileense Prado-museum de rijkste collectie Rubens-schilderijen bezit?
Op het gevaar af dat iemand denkt dat ik een echte fan van Guy D’haeseleer zou zijn, moet ik het opnieuw opnemen voor het Ninoofste stemmenkanon dat met 40% van de rode bolletjes in zijn gemeente ging lopen. Het chocomousse-Facebookbericht uit 2017 dus, waarin Guyke aankondigt dat hij het dessert gaat maken voor een Brueghelfestijn van Forza Ninove, en daar een foto van lachende negerkindjes bij plaatst. ‘Vroeg op om de chocomousse klaar te maken voor ons Breughelfestijn. En het is niet van ’t paksken zenne’.
In zijn TV-Vier-reeks 
De reden waarom Mathias zich graag zo laat noemen, kent iedereen: de grote jonge belofte van de Gentse liberalen, kandidaat-burgemeester, huidig eerste schepen én (uiteraard) Vlaams parlementslid, is de kleinzoon van burggraaf Willy De Clercq (1927-2011), een van de grote krokodillen van de Belgische politiek uit de tweede helft van de vorige eeuw. Eminent logeman en, niet onbelangrijk, dé peetvader van ene Guy Verhofstadt. De vader van Mathias is Yannick De Clercq, geen politieke hoogvlieger maar wel ooit benoemd tot regeringscommissaris bij de Universiteit Gent en het UZ Gent, kwestie van in de familie toch iedereen van een postje te voorzien.
Natuurlijk heb je in alle partijen van die familiebedrijven, zonen en dochters van, Freya van Luc om maar de bekendste te noemen. Maar de clan De Clercq is tot op vandaag werkelijk hét machtscentrum van het Gentse liberalisme met zijn nationale tentakels, en in dat opzicht is zo’n jongensachtige voornaam een beetje camouflagetechniek. Matthias is een sympathieke knul die ruikt naar oude politiek, ons-kent-ons-cultuur en, om het officiële Van Dale-woord te gebruiken, onvervalst nepotisme. Is Matthias echt uit zich zelf een groot talent? We zullen het nooit weten, zijn bedje was gespreid volgens de geijkte paden van de rechtenstudies, LVSV-voorzitter en een verkiesbare plaats in de Gentse gemeenteraad, toch allemaal dankzij die familienaam die niemand uitspreekt.
Grote virtuozen als Liszt en Chopin zouden in de 19de eeuw, de eeuw van de romantiek en het gezucht, verbluffende demonstraties weggeven van wat je op zo’n goedgestemd apparaat allemaal kan doen. Heel de relatie tussen man en machine, die in de industriële revolutie zou exploderen, ligt in het verlengde van de Bach-inventie rond het welgestemd klavier waar een deskundig technicus zich helemaal op kan uitleven. Een weinig later zou de machine geboren worden die elke man als gegoten zit en waar hij, met de pook in de hand, het heelal mee kon veroveren, volgens de reclame dan toch: de auto. In het Italiaans machina genoemd, ook bijnaam voor de vrouwelijke sekse. Til haar deksel maar eens op, kijk onder de motorkap en check of alles netjes verbonden is. Zo nodig bijsmeren. Of waarom een garagist, een pianostemmer en een gynaecoloog meer dan één punt gemeenschappelijk hebben.
Het voetbaluniversum staat op zijn kop, met dank aan een wakkere Hasseltse onderzoeksrechter. Een aantal topfiguren uit de Jupiler Pro League werd woensdagochtend uit het bed gelicht in een onderzoek naar fiscale fraude, witwassen en mogelijke matchfixing. Twee spelersmakelaars, Mogi Bayat en Dejan Veljkovic, zouden de spil van de affaire zijn, waarin o.m. ook het bestuur van Anderlecht, Club Brugge en KV Mechelen zijn betrokken, naast twee topscheidsrechters, Bart Vertenten en Sebastien Delferière. Club Brugge-coach Ivan Leko mocht een nachtje in de cel doorbrengen.
Ten gronde heb ik altijd een dubbel gevoel gehad bij het vals spel. Laakbaar, oneerlijk, maar ook intrigerend. Op een of andere manier hoort het bij het spel, als meta-spel, iets buiten de lijnen maar er toch mee verbonden. Het is uiteindelijk ook een kunst, zoals zich laten vallen in het strafschopgebied ook een kwestie is van talent. Neymar als acteur: hoeveel valse goals en dito gewonnen matchen zou zo’n theater al opgeleverd hebben, ondanks ziedende supporters van het andere kamp en de videoref? Zou men hier toch ook niet kunnen spreken van een spel-in-het-spel, een soort balletkunst (de Schwalbe) die de uitslag kan beïnvloeden? En wat doet een scheidsrechter ermee, ook maar een mens en beïnvloedbaar?
Om echt te begrijpen waar het over gaat, kunnen we niet buiten de Nederlandse filosoof die zich een heel leven met de speltheorie heeft bezig gehouden: Johan Huizinga. In zijn Homo Ludens beschrijft hij het spel als een ritueel eerbetoon aan de menselijke dwaasheid. Dat verwijst uiteraard naar Erasmus en diens ‘Lof der Zotheid’ (Laus Stultitiae), een geestig satirisch meesterwerk uit de 16de eeuw met een fameuze dubbele bodem, waarin de menselijke gekte zowel wordt geridiculiseerd als bejubeld.
En dan is er natuurlijk het moment van de betrapping. Ooit meegemaakt: een vertaling Julius Caesar De Bello Gallico op schoot tijdens het examen, en de leerkracht die tergend langzaam op me af kwam. Een nul kreeg ik, mijn verdiende loon. Niet dat het Latijn me slecht af ging, ik wou het gewoon eens proberen voor de kick. Het schijnt zelfs iets hormonaals te zijn, de neiging tot liegen en vals spelen. De mythomaan is zoals de pyromaan niet geïnteresseerd in de winst maar in de daad zelf. Hetzelfde geldt voor andere vormen van vals spelen zoals ontrouw, kunstvervalsing of plagiaat. Het moment van betrapping is het moment waarop het spel weerom het meta-spel afstoot en zich binnen zijn eigen grenzen van de normaliteit terugtrekt. Het wordt dan terug ernstig, saai en journalistiek.
