Speciaal Kerstaanbod twee Sanctorum-bestsellers

Het onvermijdelijke is gebeurd: in het kader van de koudste week daalt ook in mijn boekenshop de kerstsfeer neer, en kan u het pakket van mijn twee recente publicaties bestellen aan de Aldi-achtige prijs van 39,90 euro. Verzending inbegrepen, thuis bezorgd binnen de drie werkdagen.

‘De Langste Mars’ (over mei ’68 en de uitlopers) en ‘Na het journaal volgt het nieuws’(over de Vlaamse media) vormen een tweeluik dat in de boekenkast van geen enkele Vlaamse dwarsligger mag ontbreken.

Compleet uitverkocht op de boekenbeurs, zijn ze nog wel bij de auteur verkrijgbaar. Persoonlijk gesigneerd, op naam naar keuze.

Bestel vandaag nog het duo en verras uw wederhelft, familielid, vriend of vijand met een pakket waar zelfs uw kerstboom het koud van krijgt.
Met een speciale aanbeveling van de Minister van Samenleven.

Info en bestellen: klik hier

De sultan van Oman, het UZ Leuven en de Vlaamse belastingbetaler

Hoog bezoek valt Vlaanderen, en meer bepaald Leuven deze dagen te beurt. De Sultan van het steenrijke oliestaatje Oman, ene Qaboos bin Said al Said, komt zich in het UZ Leuven laten behandelen voor darmkanker. De man is al 79 en kinderloos. In Oman betekent dat: zonder opvolger. Dus wil hij de eeuwige vakantie met de 77 maagden nog even uitstellen en zijn keuze viel op het Leuvense Universitair Ziekenhuis, hoog gewaardeerd voor zijn medische zorgkwaliteit speciaal inzake kankertherapie.

‘Moge zijne majesteit de Sultan snel genezen, want hij is een bron van inspiratie en van trots voor het Omanische volk, dat hem trouw blijft tegenover de Almachtige’, zo luidt het officiële communiqué van het Golfstaatje zonder grondwet en zonder parlement. Om tussendoor gerieflijk gehuisvest te zijn, huurde de Sultan meteen tot eind januari het hele viersterrenhotel The Fourth op de Leuvense Grote Markt af, kwestie van wat beenruimte te hebben. Daartoe werden de gasten die al voor de eindejaarsperiode gereserveerd hadden, zonder boe of ba buiten gekieperd. Iets om op Tripadvisor te plaatsen: een hotel waar je nooit zeker bent van je reservatie. Ook in het bijbehorende restaurant Tafelrond moet u die periode niet gaan, mocht u dat van plan geweest zijn: twee maanden helemaal voorbehouden aan de Omaanse vorst en zijn gevolg. Leuven wordt twee maanden een stukje Sultanaat.

De Warmste Week

Maar terug over naar de reden van zijn bezoek aan de oude universiteitsstad: het ultramoderne Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg. Ik kan me voorstellen dat de Sultan niet moeilijk zal doen over de te betalen factuur voor de vijfsterrenbehandeling die hem wordt voorbehouden. Vermoedelijk dan ook met een complete afdeling die voor de gelegenheid ontruimd wordt, want zo’n monarch wil toch Boer Charel niet tegenkomen in de gang. Die zal nog even moeten wachten alvorens hij die endoscoop in zijn achterwerk krijgt. Er zijn trouwens nogal wat buitenlanders -Nederlanders en Fransen vooral- die onze ziekenhuizen aandoen, om tweeërlei redenen: de hoogstaande medische zorg enerzijds, en anderzijds de snelheid waarmee men geholpen wordt, die afsteekt tegen de soms lange wachtlijsten in het buitenland. Daartoe worden zelfs contracten afgesloten tussen onze ziekenhuizen en buitenlandse verzekeraars.

De vraag is, of dat medisch toerisme alle kosten compenseert die wij aan het personeel, de werking, de infrastructuur en het onderhoud betalen. Het UZ Leuven is geen privé-kliniek maar een publieke zorginstelling die mee door de gemeenschap gefinancierd wordt. Tot 2014 waren de toelages voor infrastructuur een federale én een regionale materie. Sinds de zesde staatshervorming is dat uitsluitend een Vlaamse bevoegdheid, en is er een enveloppe voor de instandhouding en eentje voor nieuwbouw (het ‘strategisch forfait’). Een nogal technische kwestie, maar samen gaat het over ongeveer een miljard per jaar, voorzien in het Zorgstrategisch Plan Vlaanderen. Alleen al dus voor gebouwen en medische apparatuur. Voor de werkingskosten (vooral personeel) draait nog altijd de federale overheid op, ten bedrage van zo’n 8 miljard per jaar.

Wie het UZ Leuven bezoekt, ziet één grote werf voor zich: er wordt enorm geïnvesteerd, en dat is prachtig. Noteer dat dit vooral met federaal overheidsgeld van voor 2014 gebeurt, een reserve die nu pas wordt aangesproken. Feit blijft dat het om enorme publieke middelen gaat, die dus op lokale noden dienen afgestemd en niet op prestigegericht medisch toerisme dat onze eigen wachtlijsten vergroot en zelfs de totaalkost niet dekt. Ik lees overigens dat Oman over uitstekende, moderne ziekenhuizen beschikt, dankzij de overvloedige olie-inkomsten. Wat drijft de Sultan dan naar hier? De ongesluierde verpleegsterkes? We spreken dan nog niet over de extra politiemensen veiligheidsdiensten die dag en nacht in de weer zullen zijn om al dat schoon volk, in twee propvolle Boeings 747 gearriveerd, gedurende twee maanden te surveilleren. Kostenplaatje?

Zou het immoreel zijn om een heel kleine beetje het principe van ‘Eigen volk eerst’ in het achterhoofd te houden?

Tot slot nog dit. Jaarlijks vindt in onze contreien de Warmste Week plaats, het goede doelenfestival van Studio Brussel waarin de Stichting tegen Kanker ruim aandacht krijgt. Deze vereniging zamelt geld in voor wetenschappelijk onderzoek, geld dat zijn weg vindt naar onderzoekscentra en universitaire instellingen. Weerman Frank Deboosere is een enthousiaste fan van dat kankerfonds.

De Vlaming sponsort zo twee keer de hoogtechnologische geneeskunde die voor hem wordt uitgebouwd, één keer als belastingbetaler, één keer als milde schenker. Zou het immoreel zijn om een heel kleine beetje het principe van ‘Eigen volk eerst’ in het achterhoofd te houden? Of toch tenminste zorgen dat Sultans en andere medische toeristen echt de volle pot betalen, en liefst met een stevige toeslag? Kan iemand daar eens een parlementaire vraag over stellen?

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

 

Onderwijsland is aan een bijltjesdag toe

Kwaliteit steunt op taligheid én gaan voor een leidcultuur

Het kot is -opnieuw- te klein in onderwijsland, nadat -weerom- een alarmerende PISA-studie is verschenen over het onderwijsniveau in Vlaanderen, meer bepaald dit keer de leesvaardigheid van 15-jarigen. Aziatische tijgers als Singapore, China en Hong Kong voeren de lijst aan. In Vlaanderen haalt 1 op 5 scholieren het minimumniveau niet voor begrijpend lezen, ook voor wiskunde is de trend dalend. Dat is niet nieuw, het Vlaams onderwijs boert al een decennium achteruit en er werd al een paar keer alarm geslagen, ook onder voormalig minister Hilde Crevits, die nooit meer deed dan beloven dat ze de gegevens ging ‘analyseren’. Ondanks alle leerplannen en eindtermen kwam het nooit tot een sluitende langetermijnvisie inzake kwaliteitszorg, men bleef maar broddelen, waarbij ook het officiële en het vrij (katholiek) onderwijs nog eens met mekaar in de clinch gingen. In januari 2018 kwam in Doorbraak het probleem al eens ter sprake, en werd gewezen op de dubieuze rol die onderwijsexpert Dirk Van Damme speelt.

Ondanks alle leerplannen en eindtermen kwam het nooit tot een sluitende langetermijnvisie inzake kwaliteitszorg

Van Damme, ondertussen zelf OESO-expert, wordt ook vandaag overal opgevoerd om de cijfers van het PISA-rapport te interpreteren.‘Er is te veel nonchalance in het onderwijs geslopen’, jammert hij, en wijst vooral de verwaarlozing van het Nederlands aan als euvel, ingegeven door de ijver om allochtone jongeren met een taalachterstand niet teveel te belasten. Dat klopt helemaal. Maar het curriculum van Dirk Van Damme leert ons dat hij al van 2003 een sleutelrol speelde in de hervorming van het onderwijs, en tussen 2004 en 2008 kabinetschef was van minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke (SP.A).

Een beetje Nederlands

Dirk Van Damme (Wikipedia/Filip Naudts)

In De Morgen van 26 januari 2018 sloeg onze expert voor het eerst een mea culpa, onder de kop ‘We zijn te naïef geweest over integratie’. Het is een verbazingwekkend interview, waarin een van de  grote architecten van de onderwijshervorming zijn eigen krakkemikkig bouwsel sloopt. We lezen zinnen als ‘Het idee dat welbevinden haaks staat op ambitie, is fundamenteel fout’  en ‘Ons taalbeleid voor migrantenleerlingen is in het algemeen te laks geweest’. We hebben te veel dit en te weinig dat, het zal ondertussen je kind maar wezen, een hele generatie naar de kloten. Tussen de regels vernemen we dat minister Frank Vandenbroucke zelf wél bekommerd was om het handhaven van niveau en het belang van excelleren, maar dat vooral zijn raadgevers uit de socialistische stal het anders zagen, en het multiculturele dogma wilden doorduwen. Raadgevers als Dirk Van Damme dus, nu diensthoofd van het Centre for Educational Research and Innovation van de OESO.

Met als absoluut fetisj de brede eerste graad, werd vooral gehamerd op culturele diversiteit en een bescheiden rol voor het Nederlands, hetgeen GO-topvrouw Raymonda Verdyck, ook van socialistische komaf, zelfs inspireerde om het klaslokaal op te delen in verschillende taalgroepen, waarbij onze taal hooguit de status van lingua Franca kon hebben, een soort laagdrempelige gebruikstaal om de klasagenda’s te vullen.

De multiculturele aanpak faalde over gans de lijn, en hielp ook de leerlingen met een migratie-achtergrond niet vooruit.

De recente cijfers spreken nu voor zich. Niet alleen boeren we globaal achteruit inzake begrijpend lezen (lezen met inzicht en zin voor context en achtergrond dus), maar de kloof tussen allochtone en autochtone leerlingen blijft even groot: de multiculturele aanpak faalde over gans de lijn, en hielp ook de leerlingen met een migratie-achtergrond niet vooruit. Edoch, zelfs nu draait Dirk Van Damme in De Afspraak en op Radio 1 zijn riedel af: ‘de slinger is te ver doorgeslagen’, te veel nonchalance’, ‘de logge tanker moet gekeerd worden’, en blabla. Het brein van onze Vlaamse OESO-expert lijkt zelf te functioneren als een logge tanker. Zeg nu toch eens gewoon, mijnheer Van Damme, dat kwaliteitsonderwijs drijft op een leidcultuur waarvan de taal de actieve motor vormt. Of is dat vloeken in de socialistische kerk?

Maïzena

Ben Weyts kan beginnen puin ruimen

Dat het Nederlands als leidtaal essentieel is in de klas, zo ver was kersvers onderwijsminister Ben Weyts ook al. Maar taal is geen lege container. Ze bevat een woordenschat, semantiek, syntax en een collectief intellectueel eigendom, gemeenzaam cultuur genoemd. Deze is dynamisch, veranderlijk, flexibel, maar tegelijk ook sturend en voedend. Een leidcultuur dus, die onze waarden koestert,- met alle sympathie, Marokkanen en Turken-, en dan heb ik het niet over de ballekens in tomatensaus maar een Vlaams-Nederlandse cultuurcanon ingebed in het Europese humanisme en zijn vertegenwoordigers, van Petrarca over Voltaire tot Beckett. De integratie zal totaal zijn, of niet zijn. Misschien is het dat wat minister Weyts bedoelde met zijn in het Vlaams Parlement gelanceerde motto: ‘Pisa moet maïzena worden’.

Dt-fouten deden er niet meer toe, een volwaardig opstel schrijven werd beschouwd als iets ouderwets

Voor welke saus die maïzena moet dienen, is vooralsnog onduidelijk. Kunnen we de negatieve spiraal van de desalfabetisering keren? – vraagt iedereen zich af. Neen, dat gaat zomaar niet. De huidige generatie jonge leerkrachten is ook gevormd in de taalrelativistische ideologie, en kan zelf amper foutloos schrijven, hoe zouden ze de liefde voor het Nederlands dan kunnen doorgeven. Spijtoptant Dirk Van Damme gewaagt daarenboven van een complete kaste van vast benoemde inspecteurs en begeleidingsdeskundigen die het eerste decennium van deze eeuw (toen hij dus kabinetschef onderwijs was) op de scholen werden losgelaten, en die nu nog steeds de plak zwaaien met alle gevolgen van dien.

Het is deze bureaucratie die waakt over de handhaving van het nivelleringsproces en de taalverloedering. Invulboeken vervingen het schrijven van complete zinnen, dt-fouten deden er niet meer toe, een volwaardig opstel schrijven werd beschouwd als iets ouderwets en te hoog gegrepen voor jongeren met een migratie-achtergrond. Dat is het echte schandaal: dat de topexperten van toen, genre Dirk Van Damme, een leger mandarijnen in het veld hebben gestuurd die goed menende leerkrachten in het gareel deden lopen en de nivelleringsdoctrine door de strot jaagden. Minister Ben Weyts heeft Dirk Van Damme aangesteld ‘om het tij te doen keren’, lezen we. Is het niet beter om dit soort gebuisde experten wandelen te sturen?

Slim internetten

Of waarom hier een bijltjesdag gepast lijkt. Niet alleen Dirk Van Damme moet dus dringend op pensioen, ook de hele inspectiestaf is aan vervanging toe, we wensen minister Weys veel geluk, ik hoor de vakbonden nu al steigeren. Helaas, het bouwsel is rot en een beetje opkalefateren helpt niet. Het is absoluut nodig dat een nieuw, ambitieus kader wordt gevormd van begeleiders die het veranderingsproces ondersteunen, in samenwerking met de leerkrachten en directie.

Een drastische koerswijziging ten voordele van een Nederlandstalige leidcultuur is één ding. Aan de andere kant is de ontlezing ook te wijten aan de audiovisuele dominantie op het internet, waar hooguit een primitief Engels de voertaal is. Uiteraard een wereldwijd fenomeen. Youtube en Instagram zijn dé favoriete kanalen van de jeugdcultuur, voor zo ongeveer elk onderwerp. Je moet er niet voor kunnen lezen, alles wordt voorgesteld met plaatjes en ondersteund door muziek of commentaar. Het resultaat is weerom een verschraling van de taligheid en -ze gaan altijd samen- van het intellectueel inzicht. Jongeren hun smartphone afpakken zal niet helpen. En in topland Singapore is het internet ook alomtegenwoordig.

Er is meer dan Youtube en Instagram, niet alles is vatbaar in een SMS-tussentaaltje

In dat opzicht is een nieuwe educatieve benadering van het web dringend aan de orde. Het internet is een gigantische wereldbibliotheek, helaas met boeken die compleet door elkaar zijn geraakt en zelfs met bladzijden die overal rond dwarrelen. Waardevolle info, rommel en fake news vormen één groot moeras. Kan een taalleerkracht hier niet fungeren als mediator en gids?

Het is eigenlijk verbazingwekkend dat sociale media en webgebruik op een gestructureerde manier nauwelijks aan bod komen in het secundair onderwijs. Webgewijs leren onderscheiden en filteren vormt dé nieuwe uitdaging: de heralfabetisering zal digitaal zijn of niet zijn. Want dit gaat wel degelijk over leescultuur. Zoekstrategieën ontwikkelen, teksten decoderen, kritische evaluatie van bronnen: daarover gaat begrijpend lezen in het Google tijdperk. Er is meer dan Youtube en Instagram, niet alles is vatbaar in een SMS-tussentaaltje. Uiteindelijk staat ook deze tekst op het web, wie zou beweren dat het internet niet deugt?

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

 

Aalst schrapt UNESCO

De enige juiste beslissing

Het is strikt genomen natuurlijk andersom: de UNESCO had de procedure ingezet om het Aalsters Carnaval te schrappen van de werelderfgoedlijst, omwille van de Joodse karikaturen die op de praalwagen van De Vismooil’n figureerden. Ondertussen bleken het gerecycleerde poppen die voorheen ook al christelijke kruisvaarders (!) hadden voorgesteld, en was de boodschap primair dat de betrokken groep om financiële reden een Sabbatjaar had ingelast, maar het mocht niet baten: de trein was vertrokken en de intrekking hing in de lucht.

Men kan het ergens vergelijken met een chef-kok die zijn ster terugstuurt: vooral vervelend voor de uitreikers van sterren.

Maar nu heeft Burgemeester D’Haese (N-VA) de enige juiste beslissing genomen: zelf de UNESCO schrappen en met aandrang vragen om van die erelijst gehaald te worden. Als ze je niet moeten hebben, hoef je ook geen deel uit te maken van het gezelschap, dan zeg je gewoon foert. Vanaf nu is Aalst ont-erfd, UNESCO-vrij, en verbannen uit de kosmopolitische cultuurcanon. Doet dat er wat toe? Van geen kanten. Uiteindelijk is de UNESCO maar een club, en is dat immaterieel werelderfgoed meer een label om toeristen te lokken. Dat hebben ze in Aalst niet nodig. Het carnaval is een volksfeest van en voor de Ajuinen, en beklemtoont zelfs zijn particulier, eigenzinnig en authentiek karakter door niet naar de pijpen van Parijs te dansen. Men kan het ergens vergelijken met een chef-kok die zijn ster terugstuurt: vooral vervelend voor de uitreikers van sterren.

Het probleem zit wel degelijk aan de andere kant: door het Aalsters Carnaval eerst te erkennen als werelderfgoed vanwege zijn ‘collectieve lach en licht subversieve atmosfeer’, en nadien omwille van dat kenmerk de titel weer te ontnemen, delegitimeert de UNESCO zichzelf en bewijst het eigenlijk dat de universaliteit maar schijn is, en dat alles de toets van de politieke correctheid moet doorstaan. Dat is een sluipend gif waar we nog het einde niet van gezien hebben. Ogenschijnlijk onschuldige monumenten die ook op de lijst prijken, kunnen eveneens in vraag gesteld worden, zoals de Belgische biercultuur (promotie voor het alcoholisme mijnheer!) en de garnaalvisserij te paard in Oostduinkerke (vinden die paarden dat eigenlijk wel leuk?). Maar wat te denken van de Kankurang, neen, dat kent u niet, ik vijf minuten geleden ook niet: een rituele dans in Senegal, ook op de werelderfgoedlijst geraakt, waar vrouwen als kwaadaardige wezens worden gedemoniseerd. MeToo??

Machtsapparaat

In Aalst hoeven ze er dus niet van wakker te liggen, en dat doen ze ook niet, ten bewijze daarvan de lintjes die er nu circuleren met opschriften als ‘Unesco – Wa ’n klucht’ en ‘Weir lachen mé iederiejn’… met nogmaals, wat dacht u, een pijpenkrullen-Jood in volle ornaat. Quod erat demonstrandum, dat is nu net wat de tegenstanders nodig hadden om hun dossier af te sluiten: het antisemitisme leeft in de Ajuinenstad en er moet krachtdadig tegen opgetreden worden.

Dat brengt ons op de manier hoe de Joodse lobby dit aanpakte, en daarmee eigenlijk alle clichés bevestigt die de voedingsbodem vormen voor antisemitisme: een georganiseerde hetze die wereldwijd wordt gecoördineerd, en die door D’Haese als een machtsapparaat wordt omschreven (DS, 1/12). Tot die lobbymachine behoort ook onze eigenste premier Sophie Wilmès, van Joodse afkomst, die werd gesommeerd om mee aan te dringen bij de VN op een schrapping. Foto’s van een onnozele carnavalswagen gingen de wereld rond en hebben een een systeem in gang gezet van haatmails en dreigbrieven, die allemaal uit dezelfde hoek komen en een extreem intimiderend karakter hebben. Gevolg: nieuwe Jodenmoppen. Niets is zo aanlokkelijk voor humor als verbod en censuur, wist Freud al.

De paradox dat het Forum der Joodse Organisaties het antisemitische spook levendig houdt, is anderzijds typerend voor de slachtoffer- en klaagcultuur die ook door allochtone opiniemakers genre Dallila Hermans wordt gehuldigd: op de duur wordt het een existentiële noodzaak van mensen die er een broodwinning aan overhouden, en een complete bevolkingsgroep opzadelen met het idee dat ze gediscrimineerd, slecht bejegend of beledigd wordt.

Foto’s van een onnozele carnavalswagen gingen de wereld rond en hebben een systeem in gang gezet van haatmails en dreigbrieven

In die zin is het Aalsters carnaval een cadeau voor de Joodse lobby, het houdt de idee in stand dat het uitverkoren volk waakzaam moet blijven, anders dreigt er een nieuwe Holocaust. Een soort averechts racisme dat ook maakt dat alleen Joden met Joden mogen lachen, anders is het antisemitisme, een exclusiviteitsattitude waar zelfs filosoof Ludo Abicht zich aan mispakt.

Het zijn deze omstandigheden die maken dat Aalst niet thuis hoort in de UNESCO-werelderfgoedlijst en daar best fier op mag zijn. Humor en satire die door een comité van weldenkers besnuffeld worden, zijn bedreigde uitingen van cultuur en moeten beschermd worden tegen de lijstjesmakers.

De paradox van het kosmopolitisch instituut dat al het particuliere wil universaliseren, eindigt in de vaststelling dat UNESCO een terminaal orgaan is dat even goed kan afgeschaft worden. Sterke tradities houden zichzelf in stand, een heel jaar door werken die carnavalisten aan hun praalwagen en steken er al hun geld en vrije tijd in. Tiens, doet me eraan denken dat de cultuursector daar nooit over repte in haar subsidie-klaagzang. Volkscultuur die zichzelf zomaar in stand houdt, stel u voor.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

‘OK boomer!’ – Waarom de jeugd een punt heeft

Een samenleving die helemaal is afgestemd op de vergrijzing, zit biologisch én mentaal niet goed in elkaar.

De medische wetenschap zorgt ervoor dat we het langer uitzingen op deze planeet. 84 jaar is de levensverwachting voor een meisje dat nu geboren wordt, voor een jongen is dat 80 jaar, een verschil dat door de toenemende gendergelijkheid toch opmerkelijk is. Diezelfde medische wetenschap zorgt er ook voor dat senioren (vroeger ‘bejaarden’ of ‘ouden-van-dagen’) meer levenskwaliteit krijgen, mobiel blijven, aan de samenleving kunnen deelnemen. Dat gaat gepaard met een hele farmaceutische onderbouw, pilletjes voor dit en dat, wat de kosten van de ziekteverzekering enorm onder druk zet, los van heel de pensioenproblematiek ingevolge een omkantelende bevolkingspiramide.

Er zijn niet alleen de materiële kosten, de veroudering is ook zichtbaar en voelbaar in de publieke ruimte, een psychologisch aspect dat echt onderschat wordt. Overal rolstoelen, extra faciliteiten, speciaal gereserveerde parkeerplaatsen, het verkeer vol suffende oma’s en bompa’s, het is niet bepaald een leutig uitzicht voor een twintiger of dertiger. Kraaminrichtingen worden omgebouwd tot bejaardenhomes, tegenwoordig eufemistisch Rust- en VerzorgingsInstellingen genoemd, de seniorenflats rijzen als paddenstoelen uit de grond. Er vindt een proces plaats dat we met Kabouter Plop -zelf een perfect symbool van de vergrijzing- een omvolking zouden kunnen noemen, een demografische evolutie waarbij de ene populatie de andere minoriseert en verdringt. Oud wordt de norm. Dat kan niet anders dan spanningen met de jonkies veroorzaken.

Benidorm bastards

Zo heet het komisch tv-programma dat oorspronkelijk werd uitgezonden op de Vlaamse zender 2BE en nadien op VTM, en waarin senioren jongeren beet nemen onder het oog van een verborgen camera. De ondertoon van het programma is opmerkelijk. We zien hier duidelijk een vrijheid-blijheid-generatie aan het werk, die de middenvinger opheft naar de jongere generaties die werken om de pensioenen van de bastards te betalen. Op scooters snorren ze door de straten om grappen uit te halen en de jeugd voor het blok te zetten, lachband aan.

Het lijkt een ludieke metafoor op de ontwikkeling die ik in ‘De Langste Mars’ beschreef: de ’68-ers die revolteerden en met het boekje van Mao zwaaiden, om dan carrière te maken en status te verwerven in de maatschappij die ze eerst bestreden. Om uiteindelijk heel die maatschappij naar hun hand te zetten en een aantal ontwikkelingen te forceren die vandaag niet alleen rechts als nefast brandmerkt: de nivellering van het onderwijs, de subsidiecultuur en de linkse verstaatsing ervan, het oikofobe discours en het dogma van de multicultuur.

De Benidorm Bastard is de karikatuur van de gepensioneerde babyboomer die de resterende welvaart met opgeheven middenvinger opsoupeert

Paul Goossens, dé Vlaamse soixante-huitard

Deze babyboomers -de generatie geboren tussen 1945 en pakweg 1960- nemen nu hun pensioen op, met zichtbare voldoening, ook al zijn het vooral hun ouders die de naoorlogse welvaartstaat op poten hebben gezet. Het afscheidsfeest van ex-68-coryfee en journalist Paul Goossens vond, of all places, plaats in Hertoginnedal, in aanwezigheid van het kruim van de Belgische politiek en journalistiek.

De babyboomgeneratie studeerde in de golden sixties en seventies, veroverde sleutelposten in de negentiger jaren waar het ook niet op kon, en gaat nu van een welverdiende rust genieten. Velen kopen een appartement aan de Spaanse Costa Blanca, daar is het warm en zijn alle Vlaamse kranten verkrijgbaar. De Benidorm Bastard is de karikatuur van de gepensioneerde babyboomer die de resterende welvaart met een opgeheven middenvinger opsoupeert, en zich met een ‘après nous le déluge’ mentaliteit toch nog aan de juiste kant van de geschiedenis schaart. Het is een karikatuur, maar soms hebben we karikaturen nodig om de realiteit in perspectief te plaatsen.

Generatie Z

Natuurlijk past niet iedereen, geboren tussen 1945 en 1960, binnen die karikatuur, en zijn het niet allemaal soixante-huitards die hun eigen generatie als de enige kritische, zelfbewuste, authentieke beschouwen. Vele bejaarden moeten het stellen met een minimumpensioentje en slijten hun laatste dagen eenzaam in kommer. Op de brede elite is het wel van toepassing.

In 1998 publiceerde Pim Fortuyn (geboren in 1948) het boek Babyboomers, waarin hij zijn generatiegenoten de lichtzinnigheid verweet waarmee ze de door hen overgenomen maatschappelijke instellingen beheerden. Merkwaardig genoeg had Fortuyn veel aanhang bij de jonge kiezers, die de zelfgenoegzaamheid van de babyboomers misplaatst vonden, gezien de oprukkende politiek-correcte dwangcultuur en het systematisch onder tafel vegen van maatschappelijke problemen die zich met migratie en multiculturaliteit stelden. Op 6 mei 2002, negen dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen, werd Fortuyn vermoord door een links-radicale milieuactivist. Daarmee was Nederland zijn grootste politiek talent kwijt, én een vitale politieke schakel tussen de babyboomgeneratie en de jongeren.

Jean-Claude Juncker

De generatiekloof is sindsdien alleen maar toegenomen. De zogenaamde millennials (geboren tussen 1981 en 2000) en de Generatie Z (geboren vanaf 2000) ervaren de vergrijzing niet alleen vanuit het materiële perspectief -de stijgende kosten van de gezondheidszorg en de pensioenen-, maar vooral ook als een toenemende gerontocratie, een ouderendictatuur, met alle gevolgen van dien: problemen die niet opgelost geraken omdat de hefbomen in de verrimpelde, bevende handen zitten van levende fossielen, genre Jean-Claude Juncker.

Vooral ter rechterzijde ontzegt men de jeugd het recht op rebellie en eigen idealen – die toch gaan over gezondheid en welzijn voor de toekomstige generaties- 

Jean-Marie Dedecker, de grijze man met het opgeheven vingertje

Vandaag krijgt die spanning ontegenzeggelijk vooral gestalte in de klimaatbeweging. Dit gaat namelijk niet alleen over het klimaat, maar vooral ook over het cynisme van de macht en het verzet daartegen. De minachting waarmee de oudere generatie naïef-idealistische pubers als Anuna De Wever verkettert, heeft alle kenmerken van de arrogantie en betweterigheid van de 68-ers.

Grijswitte sceptici genre J.M. Dedecker komen niet alleen aandraven met politieke stellingnames en wetenschappelijke argumenten, ze nemen ook elke gelegenheid te baat om jongeren die aan klimaatbetogingen deel te nemen neer te zetten als onnozel, manipuleerbaar, dom en doemdenkerig. Terwijl diezelfde Dedecker vrolijk in zijn BMW vanuit Middelkerke naar de Reyerslaan snort, telkens Phara de Aguirre of Bart Schols met hun vingers knippen, wordt de zeilvaart van Anuna en haar gemiste conferentie een standing joke.

De jeugd voelt zich eenzaam, genegeerd en geprovoceerd door het sarcasme van de ouderen. Vooral ter rechterzijde ontzegt men de jeugd het recht op rebellie en eigen idealen – die toch gaan over gezondheid en welzijn voor de toekomstige generaties- en snoert men haar bij voorbaat de mond op een manier die aan de duffe jaren ’50 van vorige eeuw herinnert (‘Zwijg manneke, gij weet niet waarover ge spreekt’).

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat jongeren zich terugtrekken in een hoofdzakelijk digitale subcultuur, een eigen taaltje ontwikkelen en memes laten circuleren, 30-plussers beschouwen als onaanspreekbaar, en het paternalistisch gezeur van de sceptici afdoen met een ‘OK, boomer’, wat zoveel wil zeggen als: lul maar wat opa, wij zitten met de shit en zullen hem ook wel opruimen. Generatie Z: niet toevallig de laatste letter van het alfabet.

Het olifantenkerkhof

Over opruimen gesproken, en alvorens het generatieconflict een generatie-oorlog wordt. Met een stokoude dementerende vader en een rebellerende tienerzoon voel ik me tamelijk goed geplaatst om een oordeel te vormen over heel de ouderdomsproblematiek. Het is evident dat, naarmate de levensverwachting stijgt, de kloof tussen jong en oud, actieven en passieven, zal toenemen. Haaks op de evolutie van de medische wetenschap moeten we een andere waarheid onder ogen zien: een samenleving die helemaal is afgestemd op de vergrijzing, zit biologisch én mentaal niet goed in elkaar. Een wereld, die eruit ziet als één grote senioreninstelling, waar jongeren in hoofdzaak karretjes voort duwen en bedpannen verversen, is misschien zelfs immoreel.

Ik heb me in het recente verleden kritisch geuit over gewezen radiomaakster Lutgart Simoens (91) die vond dat euthanasie ook moet kunnen bij een gevoel van een ‘voltooid leven’. Ik vond dat toen enigszins blasé en een kenmerk van verveling. Elisabeth Altekoester maakte daar enkele interessante kanttekeningen bij die nopen tot een herziening: men kan wel degelijk vrijwillig afstand doen van het leven, niet omwille van ziekte of lijden, maar gewoon omdat het genoeg is geweest en men plaats wil ruimen.

Het is een grote kunst om op tijd te stoppen, niet te vroeg en ook niet te laat.

Als ik nu even voor mezelf mag spreken: ik besef dat mijn tijd beperkt is, en ik wil helemaal geen deel uitmaken van de Benidorm Bastard cultuur met bijbehorende universele rolstoelinfrastructuur. Het is een grote kunst om op tijd te stoppen, niet te vroeg en ook niet te laat. Hier moeten taboes doorbroken worden, in de richting van een aanvaardingsfilosofie die wij helemaal verleerd hebben, opgejaagd door de medische wetenschap en in slaap gewiegd door de verpampering. De dag dat ik zwaar hulpbehoevend ben en/of dement, of dat ik het gewoon welletjes vind, heeft niemand de plicht om dat leven te rekken. Ver van elke melancholie, hou ik zo van het leven dat ik het wil loslaten als het mij loslaat. Ik wil niet dat men mij ziet aftakelen, ik wil het mijn naasten besparen en gun het mijn vijanden nog minder.

De Nederlandse Evangelische Omroep heeft het thema ooit behandeld op een manier die ik geen enkele pretzender zie nadoen. In het programma ‘Dood voor beginners’ heette de vijfde episode ‘Het olifantenkerkhof’, en noteerde ik volgende passage:

‘Als het zo ver is, wil ik linksaf, waar de kudde rechts gaat. Geen laatste groet, geen groot gebaar. Naar het olifantenkerkhof. De heuvel op en in het laatste licht mijn laatste adem.’

Durven leven is durven sterven, dat weet ik heel zeker. Dat dieren met zo’n intelligentie en zo’n empathisch vermogen het op die manier oplossen, kan ons, ont(h)aarde primaten, tot voorbeeld strekken. Dat ze als soort bedreigd zijn, zegt ook veel over onze intelligentie.

De islam als supermeme

Het gevaar dat de helft van de wereldbevolking de islam aanhangt, wordt misschien nog overschaduwd door het gevaar dat de andere helft er helemaal door geobsedeerd raakt.

Volgens mensenrechtenorganisaties zijn het concentratiekampen, volgens de Chinese overheid gaat het om opleidingscentra. Vermoedelijk is het iets tussen de twee, die inrichtingen waar naar schatting 2 miljoen Oeigoeren zijn geïnterneerd, een Turks-islamitisch volk dat Xinjiang bewoont, de meest westelijke provincie van China, grenzend aan o.m. Pakistan en Afghanistan. Die geografische situatie zegt al genoeg: de regio staat enorm onder druk van het moslimextremisme, wat zich ook vertaalt in concreet geweld. In 2010 vielen bij een terreuraanslag in de stad Urumqi 200 Han-Chinezen als slachtoffer. In maart 2017 dreigde IS via een videoboodschap China onder te dompelen in ‘stromen van bloed’, omwille van discriminatie van de moslimbevolking.

Ça suffit, moet het centrale partijcomité gedacht hebben. Peking houdt niet van half werk en is ook niet gehinderd door scrupules rond bescherming van minderheden of multiculturaliteit. Dus wordt het strategische gebied -ook een sleutelregio in de fameuze nieuwe zijderoute die China met het westen moet verbinden- grondig gedesinfecteerd, meer bepaald gede-islamiseerd. Chinezen die toch nog last hebben van religieuze behoeftes, wordt aangeraden zich in het boeddhisme te verdiepen, een geloof met weinig bekeringsijver, vooral gericht op persoonlijke vervolmaking. Dat Peking dit fenomeen absoluut onder controle wil houden, toont aan dat het lessen trekt uit de mislukte aanpak in Europa, waar meer moskeeën alleen maar meer fundamentalisme met zich meebrengen. Is de islam een religie zoals een ander? Het lijkt erop van niet.

De wet van Godwin

Wanneer ik een column schrijf over het klimaat, Catalonië, Bart Somers, de 3^de symfonie van Beethoven, de VRT, Kabouter Plop, Nigeriaanse hardlopers, of Sinterklaas, komen er vrijwel altijd reacties binnen van het type ‘Allemaal goed en wel, maar ondertussen infiltreert de islam verder onze beschaving’. ‘Inderdaad, maar dat was nu het onderwerp niet.’ Neen, maar toch…. en blablabla.

Dat is een bizar fenomeen, analoog aan de welbekende wet van Godwin die stelt dat vroeg of laat in een discussie de vergelijking met de nazi’s of Hitler oprijst, ook bekend als de reductio ad Hitlerum. De reductio ad islam heeft dezelfde kenmerken: alles wordt aan dat ene gelinkt en tot dat ene herleid, merkwaardig genoeg niet alleen door de aanhangers, maar vooral door de critici. Een vorm van gezichtsvernauwing dus, die als een besmetting werkt en via de sociale media een enorme versnelling krijgt. Altijd opnieuw haalt het thema de headlines. Eerst ging het over IS en de aanslagen, nu palaveren we al een jaar over de terugkeer van de jihadisten en hun kroost. Is er sprake van een overfocus? Is dat misschien ook de bedoeling?

Als dat klopt, hebben we met een ‘supermeme’ te maken: niet alleen de aanhangers zorgen voor de verspreiding, ook de tegenstanders.

Meteen zitten we in de wereld van de internetcommunicatie, de virale verspreiding van tekst en beeld, algemener: de memetica. Het woord meme werd in 1976 door bioloog Richard Dawkins geïntroduceerd in zijn boek The Selfish Gene. Hij wilde, naar analogie met het gen,- de erfelijke code die in ons lichaam aanwezig is,- ook een ‘ding’ benoemen dat voor culturele overdracht zorgt, en zich snel verspreidt omdat mensen nu eenmaal graag denkbeelden, begrippen en symbolen delen. Dat kan om een godsdienst gaan, een ideologie, maar even goed een commerciële hype of een muzikale oorworm. Memes ‘gebruiken’ alle media en alle dragers om zich voort te planten. Ze kunnen muteren, fuseren, quasi verdwijnen en dan weer opduiken. De gelijkenis met een virus is dus verregaand.

Terug kerend naar onze wet van Godwin: de islam lijkt dat viraal stadium te hebben bereikt, werkelijk iedereen blijft erover spreken. Dit planetair succes, -en dat beseffen ze in Peking maar al te goed-, toont ook aan dat een meme zich kan copiëren in zijn spiegelbeeld, zijn antithese, en net daardoor sterker wordt.  Als dat klopt, hebben we met een supermeme te maken: niet alleen de aanhangers zorgen voor de verspreiding, ook de tegenstanders. Het is alsof een virus zich zou kopiëren in de antistof en deze als transportmiddel gebruiken.

Manie en obsessie

De grote intellectuele en politieke tenoren die zich tegen het islamextremisme opstellen, naast de meest banale Twitterberichten, maken dus mee ‘reclame’ en kaderen in een grootse wervingsactie voor de Jihad, net door de ruchtbaarheid die ze eraan geven. Wilders en Dewinter zijn monothematische politici, evenals schrijvers zoals Wim Van Rooy, in zijn voetsporen gevolgd door de nog fanatiekere Sam, VB-kamerlid. Het is hun handelsmerk, het levert een publiek en een aanhang op, maar eigenlijk is hun narratief het spiegelbeeld van de Koran, even doordrammerig en belerend. Of ze ‘gelijk’ hebben doet er nu even niet toe: strategisch zitten ze in een doodlopende straat, de fatale meme reist ook mee op en doorheen hun vertoog.

Het is hun handelsmerk, het levert een publiek en een aanhang op, maar eigenlijk is hun narratief het spiegelbeeld van de Koran

Ik wil hier de psychiater niet spelen, maar het discours van sommige islamcritici heeft iets neurotisch, een ritueel dat altijd weer opnieuw moet uitgevoerd worden, woorden en ideeën die altijd weer moeten herhaald worden… waardoor de meme zich verder door kopieert. Dikwijls zijn die teksten heel gedetailleerd en grondig gedocumenteerd, zoals bij Wim van Rooy, een echte autoriteit op dat vlak, maar in feite steunen ze objectief wat ze bestrijden, omdat net die dwangmatige, repetitieve focus het fenomeen verder uitvergroot en zelfs een politiek-correcte tegenbeweging uitlokt, volgens dewelke de moslims slachtoffers zouden zijn van ons fanatisme.

Die oogverblinding is op dit moment een enorme hinderpaal voor de nuchtere ratio die we broodnodig hebben, en die ook onze sterkte uitmaakt. Het gevaar dat de helft van de wereldbevolking de islam aanhangt, wordt misschien nog overschaduwd door het gevaar dat de andere helft er helemaal door geobsedeerd raakt. Ik heb het gevoel dat de Chinese machthebbers nu net niét in die fout willen vervallen, en de meme proberen te isoleren, ook fysiek, in plaats van tekstueel uit te vergroten en er een onuitputtelijk topic van te maken. Het groot debat is natuurlijk in Peking niet aan de orde, en dat is in dit geval een voordeel, sorry voor de verstokte democraten onder u. Peking houdt het bij heropvoedingskampen, maar heeft ook onze 600-koppige handelsdelegatie vrolijk gehackt: een oefening die hun digitale superioriteit demonstreert, en ons wegzet als boeren die naar de markt gaan om een varken te verkopen.

Cyberoorlog

De slag bij Poitiers (732), door Carl von Steuben, tussen 1834 en 1837

Graag origineel denkwerk dus, out-of-the box. Het oude idee van de reconquista, de gewapende herovering van het Avondland tegen de oprukkende islam, moeten we verlaten. Laat ons ophouden met de kruisvaarder uit te hangen, we zijn 2019, niet het jaar 1236, toen Cordoba op de Moren werd heroverd. Strategisch zullen we meer in de richting van de memetica moeten gaan, de studie over hoe denkbeelden zich precies voortplanten, naast uiteraard een omslag naar het digitale strijdperk. Een nieuw soort intelligence dringt zich op, die discreet en onder de waterlijn verbindingskanalen uitschakelt en het ‘virus’ isoleert. De door 11 EU-lidstaten gecoördineerde cyberaanval op Amaq, waarbij de serverstructuur van de Islamitische Staat dodelijk werd ontwricht, is een voorbeeld van hoe het wél moet. Hen meelokken in een cyberoorlog, het kan werken. Al is ook de triomfantelijke communicatie daarrond geen bewijs van tactisch inzicht.

Laat ons ophouden met de kruisvaarder uit te hangen, we zijn 2019, niet het jaar 1236, toen Cordoba op de Moren werd heroverd.

Voor de rest is mijn devies: varieer, beoefen de pluraliteit, de breedte, laat u niet meeslepen in de kille monotonie van de Arabesken. Een goede raad voor schrijvers, columnisten, bloggers ter rechterzijde: maak de islam niet nóg belangrijker door de ganse dag over hoofddoeken en de sharia te emmeren. Creëer verwarring door eens van onderwerp te veranderen, mijd de tunnelvisie, vermenigvuldig de thema’s, schrijf ook teksten die over andere facetten van het leven gaan, zeker ook de liefde, de oudste meme van allemaal.

Ach ja, de kwestie van de Syriëgangers, handel dat nu gewoon af. Soms zou je hopen dat er hier een Chinees opduikt die gewoon puntje bij paaltje zet zonder veel gedoe: breng de kinderen naar hier en plaats ze bij een Vlaams-blank pleeggezin; moeders ook, maar dan in een heropvoedingsinstelling (wij spreken wollig van ‘deradicalisering’); de mannen tenslotte verwerken in nr. 83, zijnde varkensvlees in zoetzure saus. Zei ik al dat humor de beste remedie is tegen gezichtsvernauwing?

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.

‘Gij gelooft zeker nog in Sinterklaas?’ – Antwoord aan Maarten Boudry

Waarom de charade rond de goedheilige man net ons kritisch instinct aanscherpt

Op een van de lezingavonden rond mijn boek ‘Na het journaal volgt het nieuws’, stelde een toehoorder de vraag of ik als criticus in mijn binnenste toch niet blij was dat er een leugenpers bestaat, want hoe zou ik anders mijn dagen vullen? De man had verdorie een punt: ik kan columns en boeken schrijven, lezingen geven omdat de journalisten er een potje van maken. De dag dat ze echt hun job goed doen en de waarheid vertellen, verkommert mijn werkloos brein en droogt mijn pen genadeloos op. Dus, dank u, dames en heren van De Standaard, De Morgen, Knack. Dank u Bert Bultinck, Karel Verhoeven, Bart Eeckhout, u geeft mijn leven zin en zorgt voor mijn dagelijks brood!

Het verhaal van these en antithese dus. ‘De waarheid’ zelf wordt meteen een relatief begrip, die eerst een on-waarheid veronderstelt. Men ont-dekt haar, letterlijk vanonder de leugen, en als er geen leugenaars of fantasten zouden zijn, allerlei grote en kleine Von Münchhausens, in de politiek, de media, de wetenschap en de commerce, was er ook geen onthulling mogelijk. De beknopte antropologie van de leugen die ik in dat boek verkoop -jawel-, vertrekt van de jager aan het kampvuur die zijn wedervaren vertelt en er een stevige schep bovenop doet. Dikwijls is heel het gezelschap mee, maar altijd blijft de mogelijkheid dat iemand begint te lachen en de rest aansteekt. Humor hangt samen met ontluistering, het wegtrekken van het gordijn. Dat, beste vrienden, noem ik het Sinterklaasmoment van de cultuur.

Grand Bazar

Snoep, het aloude lokmiddel

Een paar dagen geleden beviel filosoof en titularis van de Vermeersch-leerstoel Maarten Boudry in De Morgen (20/11, sorry betaalmuur) van een stukje waarin hij, na Zwarte Piet als drager van racistische stereotypen, nu ook de figuur van Sinterklaas ter discussie stelt, als zijnde een ‘georganiseerde leugen’, die ‘de lichtgelovigheid van de kinderen schaamteloos uitbuit.’ Ik weet niet hoe Boudry achter deze waarheid is gekomen, maar de column moet een van de domste zijn die hij ooit binnen leverde op de DM-redactie. Want laat die Sintfiguur nu net een heel speciale pedagogische betekenis hebben, die precies de goedgelovigheid op losse schroeven zet.

Als ik even voor mezelf mag spreken: in mijn geestelijke ontwikkeling heeft de Sint een cruciale rol gespeeld. Als zesjarige vond ik hem al eng en op het randje van de geloofwaardigheid, die bebaarde kinderlokker met witte handschoenen die me in een hoek van de Grand Bazar iets te stevig op de schoot nam. Die schoen met de wortel, ik wilde het wel geloven, maar stond ’s nachts toch stiekem op om een en ander te verifiëren, wat uiteraard een stevige reprimande voor gevolg had. Ik had het toen al meer voor Zwarte Piet, met wiens twijfelachtig knechtschap ik sympathiseerde.

Als zesjarige vond ik hem al eng en op het randje van de geloofwaardigheid, die bebaarde kinderlokker met witte handschoenen

Dat de Sint als een bisschop was uitgedost, die de vertegenwoordiger is van God in dit tranendal, voegde aan mijn scepsis ook nog een stevige scheut blasfemische bedenkingen toe. Ik bedoel maar: het is voor een stuk dankzij het grotesk theater van de goedheilige man dat ik zo’n stoute jongen geworden/gebleven ben, en het is door de leugenachtigheid ervan, inclusief de ouderlijke enscenering, dat er op rijpere leeftijd een boek over de leugenpers uit mijn pen is gerold.

Dus helaas, Maarten: uw premissen deugen niet, en wijzen op een gebrekkige kennis van de dialectiek. De Sint is nuttig, wat zeg ik: onmisbaar. Zoals een politie-agent inbrekers nodig heeft, een dokter zieken, of een tuinder het onkruid, hebben wij leugens en leugenaars nodig, liefste goede, om ons verstand te scherpen. Het heeft bijna een evolutionaire dimensie, want hoe beter vermomd de leugen, des te vernuftiger ook de strategieën moeten zijn om hem te ontmaskeren. Een leerproces dus. De waarheid is daarbij niet iets dat eenmalig aan het licht komt, maar zich laat afpellen als een ajuin, laag per laag, masker na masker, want ook de verkondigers van de waarheid blijken soms een dubieuze agenda te hebben. Zie verder.

Eroica

Dit gaat dus ook over ontkenning, rebellie, omwenteling en vooruitgang. Ongeloof als voedingsbodem voor het kritisch instinct. Op het gevaar af van in herhaling te vallen, moet ik er Sigmund Freud nog eens bij halen, en wijzen op het feit dat het fameuze Oedipus-conflict van de knaap die zijn vader uitdaagt, alleen mogelijk is als die vaderfiguur ook uit de verf komt, met de nodige toeters en bellen.

Het is dankzij die destructieve energie van de revolte dat de maatschappij ook verandert, want zonen willen het vooral niét doen zoals de vaders.

De Goede Vader met de witte baard -een miniatuurafbeelding van het Opperwezen- doet wel zijn best om er geloofwaardig uit te zien, helaas, nog voor de puberteit hebben we hem al bij de lurven. Daarom geloof ik ook niet zo in de vaderloze maatschappij en de totale vervrouwelijking van de cultuur (misschien keert de verbannen Sint wel terug in een rokje): waartegen moeten we op de duur nog in opstand komen?

Het is dankzij die destructieve energie van de revolte dat de maatschappij ook verandert, want zonen willen het vooral niét doen zoals de vaders. Ook al doen ze dat allicht uiteindelijk wel. Fuck de Sint.

De jonge Beethoven

Beter nog, en veel aangenamer dan Freud te lezen: zet de 3de symfonie van Ludwig van Beethoven op, de Eroica. Ook de naam van een film uit 2003, waarin Beethoven zijn derde met het orkest ineen steekt, en ‘papa’ Haydn op bezoek krijgt. De arme man schrikt zich een aap bij dat nieuwe geluid, en beseft dat zijn tijdperk van het noten breien voorbij is. Consternatie bij de meeste aanwezigen, vloeken in de kerk was het, dat het pleister van het plafond viel, vanaf de eerste maten al.

Baf-baf. Ludwig geloofde niet meer in Sinterklaas, en dat moest met passend lawaai gevierd worden. Of waarom de actuele tegenstanders van artistieke provocatie, en verdedigers van de Schone Kunsten zoals Peter De Roover (N-VA), toch wat op hun woorden moeten letten. Dat de componist nadien het voorblad van de partituur verscheurde, waarop hij de symfonie had opgedragen aan de leugenaar Napoleon Bonaparte, bewijst des te sterker dat de antithese zich altijd opnieuw opdringt, en dat de waarheid nooit definitief verworven is.

Het belang van eenzaamheid

Moeiteloos maak ik dan de link met mijn vorige column over het belang van eenzaamheid, volgens diezelfde De Morgen -die ik steeds meer verdenk van systematisch fake news te brengen rond ethisch-maatschappelijke onderwerpen- ‘killer nummer één, dubbel zo dodelijk als alcohol’.

Dat is een flagrante leugen die ik bij deze aan flarden schiet. Zonder eenzaamheid zou hoger vernoemde Ludwig van Beethoven nooit zijn derde symfonie geschreven hebben, en al wat er nog volgde zeker niet. En ik ook mijn boek niet geschreven, zonder me ook maar in de verste verte met de componist van de Eroica te willen vergelijken.

De actuele jacht op eenzamen lijkt de allure te krijgen van een jacht op kritische enkelingen, kunstenaars die zich niet laten meedrijven in modieuze hypes, journalisten die niet naar de pijpen van hun hoofdredacteur dansen. De leugen is collectief, de ontmaskering meestal iets individueels, een privé-project van onvolgzame caractériels. Waarbij ik in diezelfde column ook de Sinterklaaspolitiek van Steve Stevaert niet onvermeld laat, een van de grootste leugenaars van onze naoorlogse politiek, en de manier hoe er met de eenzaat Frank Vandenbroucke werd afgerekend, net omdat die zei dat Sinterklaas niet bestaat en dat iemand de rekeningen moet betalen.

De leugen is collectief, de ontmaskering meestal iets individueels, een privé-project van onvolgzame caractériels.

Dus samengevat: het is goed dat kinderen geloven in Klaas, zodat ze nadien hun geloof ook kunnen verliezen, en dan nog liefst op eigen krachten. Kan zo’n paard op een dak lopen? Waarom is alleen het gezicht van Piet zwart? Waarom zie ik op een zeker moment overal Sinten tegelijk opduiken? Verkopen die winkels dat speelgoed aan de heilige man, of gaat hij het daar gewoon inladen en wegwezen? En vooral: waarom komt hij bij sommige kindjes, die er toch ook braaf uit zien, helemaal niet? Duizend en één vragen spelen in de jonge hoofdjes, en langzaam daagt de ontnuchterende waarheid: het is allemaal commerce.

Het inzicht dat verhalen niet kloppen en dat de braafste heilige daar een sleutelrol in speelt, is van een iconoclast niveau die in bijvoorbeeld de islamcultuur ondenkbaar zou zijn. In die zin is de mythe, zo’n 2000 jaar gedesemd in onze beschaving, vanaf de historische Nicolaas van Myra uit de 4de eeuw -nota bene een Turk- tot aan de toneelspeler in de Grand Bazar, een pure verlichtingsceremonie : een leugen die werkelijk gemaakt is om doorprikt te worden. Heel het proces van ontrafeling en ontnuchtering, met het gezag zelf als inzet, maakt dat wij als kind wel een schoen zetten maar ook dolgraag eens aan die baard zouden willen trekken. Dat, beste Maarten, zou een filosoof die zweert bij het kritisch empirisme toch als Beethovenmuziek in de oren moeten klinken.