Gemaakt met Natuurlijke Intelligentie

Nieuwjaarsbrief

In de laatste dagen van 2023 doe ik voor één keer wat van me verwacht wordt: een nieuwjaarsbrief schrijven met wensen en intenties. Voor wie gehaast is met de bubbels en niet verder wil lezen, ziehier meteen de slotsom: zo verwisselbaar mainstreamjournalistiek is, zo onverwisselbaar en eigenzinnig moet ActaSanctorum blijven. De uitzondering op de regel. Een korte trip door medialand.

Een lichtbaken van waarheid

Op de VRT-site las ik een essay van journalist Jan Balliauw, getiteld ‘Journalistiek in een wereld van wantrouwen’. Balliauw is als Oost-Europa expert een van de betere VRT-journalisten, die niet aan het Vranckx-complex lijdt om naast verslaggever ook nog voor moralist-met-het-eeuwige-sjaaltje en wereldverbeteraar te willen spelen. Zijn commentaren en analyses zijn sec, zoals het van een waarnemer hoort te zijn. Zijn aanwezigheid op het terrein is vrij van show -weeral vergeleken met het narcisme van Vranckx- en eerder bijna undercover.

Inzake framing, eufemistisch ‘constructieve journalistiek’ genoemd, heeft de VRT een lange staat van dienst, en zou ik de kijker vooral een gezonde dosis wantrouwen aanbevelen.

Helaas is heel dat essay zó doordrenkt van het idee dat de VRT een soort lichtbaken van waarheid is, in een zee van fake news, dat al mijn vooroordelen over de publieke omroep bevestigd worden. Het klinkt dat de Vlaming vooral niet teveel zelf moet nadenken, maar de waarheid voorgekauwd moet krijgen. Dat resulteert in proposities als: ‘We moeten de bredere context van het nieuws blijven uitleggen, zodat de kijker, luisteraar, lezer niet zelf op zoek moet gaan naar verbanden’.

Stel u maar eens voor: een kijker die zelf op zoek zou gaan naar verbanden! Edoch, inzake framing, eufemistisch ‘constructieve journalistiek’ genoemd, heeft de VRT een lange staat van dienst, en zou ik de kijker vooral een gezonde dosis wantrouwen aanbevelen. Ik denk bijvoorbeeld aan heel het covid- en vaccinatieverhaal, dat toch in hoge mate een dagelijkse Van Ranst-show was, en een enge stempel meedroeg van de regimewaarheid die men eerder in Moskou en Peking wil uitdragen. Af en toe worden we verrast door opflakkeringen van betere onderzoeksjournalistiek, zie ‘Godvergeten’ over de misbruiken in de Kerk, of bepaalde Pano-reportages. Maar als ik Phara of Bart Schols zie en hoor leuteren, in wat een opinieprogramma moet voorstellen, waar vooral de kabbelende consensus tussen altijd dezelfde mensen de norm is, zakt het zweet in mijn schoenen.

Cynisme van marketeers

Misschien moeten kijkers en lezers net leren om niét afhankelijk te zijn van één bron, en zelf op zoek te gaan naar informatie en duiding, het kaf van het koren te scheiden. Ook wat betreft de papieren, door de staat gesubsidieerde pers: lees ze, voor uw mentale gezondheid, met het nodige wantrouwen. Mainstream media, zoals De Standaard, De Morgen en Knack, zijn nu eenmaal gedoemd om entertainment/lifestyle te mixen met behapbare journalistiek, overgoten met een saus van deugmoraal. Ze informeren én indoctrineren, omdat ze lezers willen kneden op maat van hun commerciële strategie. In de limiet willen ze lezers die denken, spreken en handelen zoals het de doorsnee-Vlaming betaamt.

Mainstream media, zoals De Standaard, De Morgen en Knack, zijn nu eenmaal gedoemd om entertainment/lifestyle te mixen met behapbare journalistiek, overgoten met een saus van deugmoraal.

De Standaard is een woke-krant geworden vol hip infotainment, die ijzeren regels van politieke correctheid hanteert in een sfeer van morele zelfverheffing. Knack heeft de groen-betuttelende pastoorsstijl (her)ontdekt, en wil ons bijvoorbeeld afleren om in mei het gras te maaien. Foei. DS presenteert zichzelf als een krant ‘voor de kritische massa’. Reclameslogan van Knack: ‘durf te twijfelen’. Hallo? Het cynisme van de marketeers is quasi onbegrensd.

Actualiteit en lifestyle zijn compleet verwisselbaar geworden in deze verpulping. In De Morgen las ik zopas een heel serieus artikel, getiteld ‘We willen dat anderen zeggen: wauw, wat een goeie lijst’. Het gaat dan over muzieklijstjes die mensen tegen het jaareinde op Spotify plaatsen, er wordt zelfs een psycholoog bij gesleurd om dat te verklaren. Maar altijd dat woordje ‘we’. Wie is dat? Ik heb nog nooit een muzieklijstje op de sociale media gezet. U wel? Wij zijn wellicht geen Morgen-lezers, maar neen, ook geen normale Vlamingen die normale dingen doen. Welkom bij de club.

Schrijvende robotten

Wouter Verschelden met zijn geldschieter Paul Gheysens

Bestaat journalistieke onafhankelijkheid? De vraag stellen is ze beantwoorden: neen, alleen in Utopia en op Twitter (nu X). Een blad of magazine uitgeven, papier of digitaal, kost geld, en dat moet ergens gevonden worden. Doorbraak, dat mijn artikels opneemt, kan ervan mee spreken. Een waardevol niet-mainstream medium, en hopelijk blijft dat zo. Maar de ene mecenas is de andere niet.

Zopas las ik dat Wouter Verschelden, een journalist waar ik altijd wel respect voor kon opbrengen, in vieze papieren zit. Zijn geesteskind Newsmonkey was in 2019 opgekocht door MediaNation, eigendom van vastgoedmagnaat Paul Gheysens. Via het webmagazine BusinessAM zou een adverteerdersmarkt aangesproken worden, maar het project flopte, en de medewerkers hebben al maanden geen cent salaris meer gezien. Niettemin ziet Gheysens de toekomst rooskleurig: hij zal gewoon alle journalisten aan de deur zetten en de artikels door ChatGPT laten schrijven. Het is geen grap. Wouterke, Wouterke, waar ben je aan begonnen?

Zo lang u van deze teksten, of ze uw goedkeuring wegdragen of niet, beseft dat ze niét door Artificiële Intelligentie geschreven kunnen zijn, heeft het zin en is uw leestijd goed besteed.

Het is een lot dat ook de journalisten van DM, DS en tutti quanti te wachten staat. In se zijn ze overbodig. Het zijn nu al schrijvende robotten, dus de overgang naar AI zal vlekkeloos verlopen. Mainstream-journalistiek is perfect vervangbaar door algoritmes, net omdat het om een voorspelbare, marktconforme tekst- en beeldindustrie gaat. Met een eindproduct dat een korte aandachtboog veronderstelt, de adverteerders niet verontrust, en vooral niet ‘polariseert’.

Ik maak er meteen een proef-op-de-som van: zo lang u van deze teksten, of ze uw goedkeuring wegdragen of niet, beseft dat ze niét door Artificiële Intelligentie geschreven kunnen zijn, heeft het zin en is uw leestijd goed besteed. Voor de rest, ChatGPT, my ass. Goed voor luie studenten en mediabazen die willen besparen. Ik mag een dino zijn, maar een uitvinding die mensen dom maakt, wie heeft daar baat bij? Tot mijn laatste lucide ademtocht zal ik persoonlijk de pen hanteren om u te verrassen, te charmeren, te ergeren of te laten lachen. Een bioproduct in al zijn onvolkomenheden, hoekig en bultig, in een wereld van gladde pulp. Gratis, zonder betaalmuur. Vrijblijvende donaties, hoe groot of klein ook, blijven welkom.

Een gezond, veerkrachtig-kritisch en superdeelbaar 2024 wens ik u toe. Een schrikkeljaar trouwens, gebruik die dag extra misschien om af te kicken. Er is nog een wereld buiten de media. De echte.