Geneviève Lagravière, kip van het jaar 2018

Blij dat ik deze oudejaarsmorgen overleefd heb, want ei-zo-na verslikte ik me fataal in mijn koffie van het lachen. Een zekere Geneviève Lagravière, danseres bij het gezelschap van Jan Fabre, heeft een open brief aan koningin Mathilde geschreven, vandaag gepubliceerd in De Morgen, met het dringend verzoek om hem zijn eretitels ‘tijdelijk te ontnemen’. Dit vanwege het liederlijk gedrag van de artiest, verdacht van ongewenste intimiteiten jegens zijn ballerina’s, een onderzoek dat nog loopt maar waar we al een tijdje niks meer van vernemen.

Jan Fabre is Grootofficier in de Kroonorde én Commandeur in de Orde van Leopold II (juist ja, die van de afgehakte handjes), en als dusdanig een hoflakei eerste klas. Hij is een graag geziene gast in Laken en mocht het plafond van het koninklijk paleis van zijn onvermijdelijke en alomtegenwoordige keverdecoraties voorzien.
Ik heb daar in mijn mei ’68-boek en dito lezing al stevig de draak mee gestoken: artistieke ‘rebellen’ die zogezegd alle heilige huisjes neerhalen, maar zich wel koninklijke eretekens laten opspelden of zich de titel van baron(es) laten welgevallen.
Het milieu van Vlaamse kunstenaars en culturo’s is politiek achterlijk en hangt vanuit een linksdraaiend engagement (kuch kuch) een Ancien Régime aan dat in wezen tot de 18de eeuw behoort. Geen Vive la Republique hier, wel kust de kont van het vorstenpaar in ruil voor wat media-aandacht.

Maar nu media-aandacht voor een smeekbede. De open brief van Lagravière –geef toe, zo’n naam geeft extra gewicht- zit achter een betaalmuur, niet echt open dus, maar via-via toch aan de complete tekst (*) geraakt, en het is smullen. De titel alleen al: ‘Majesteit, er zit een viespeuk aan uw tafel’.
Je zou denken dat het ironisch bedoeld is, maar neen: Geneviève gaat verder die toer op, denkt dat Filip echt met zijn ridderschaar beraadslaagt over de volgende queeste, en eindigt met de retorische vraag: ‘Welke vorst wil nu zo’n ridder aan zijn ronde tafel?’ 
Ja, er zit een perverse zwarte ridder in het majesteitelijk gezelschap, en Mathilde moet haar gemaal aansporen om hem te ontridderen, misschien nu ook wel die lelijke kevers eens van het plafond krabben. Vanzelfsprekend gaf het Paleis niet thuis, ook daar vermoedelijk de slappe lach en verslikkingsverschijnselen vanmorgen bij het ontbijt.

Meteen krijg ik enige sympathie voor Fabre, zo zit ik nu eenmaal in mekaar: zo’n oerdom danseresje, dat als onteerde maagd de koningin aanschrijft om haar kwelgeest/goeroe (die ze toch jarenlang liet begaan) aan te klagen,… wat kan je daar nu anders mee doen dat een solo beloven in ruil voor een wip? Snappen die nu echt niet dat zo’n titel niks betekent, dat hem aanvaarden belachelijk, maar hem nadien willen afnemen nog veel ridiculer is?
Geneviève Lagravière, op de valreep nog de kip van het jaar, al waren er veel gegadigden voor die titel, ik denk aan Goedele Wachters, Martine Tanghe, en Kristien Hemmerechts. En neen, niet herroepbaar, MeToo for ever.

(*) Complete versie van de Open Brief van Geneviève Lagravière aan Koningin Mathilde, gepubliceerd in de Morgen:

Aan Hare Majesteit de Koningin, 

Ook dit jaar klonk de kerstboodschap van uw echtgenoot als een hoopvolle boodschap te midden van confronterende jaaroverzichten. In dat traditiegetrouw terugblikken van de media kwam de kunstenaar Jan Fabre meermaals aan bod. Zijn grensoverschrijdend gedrag evenals de precaire werkomstandigheden binnen zijn genereus gesubsidieerd dansgezelschap gingen wellicht ook over de tongen tijdens menig feestdiner.

Ik ben een van de dansers die in de open brief in Rekto:Verso getuigden over de manipulatie, de intimidatie en de misogyne attitude van Fabre als regisseur en werkgever.

Tot voor kort omschreef Fabre zichzelf toepasselijk als “een grensverleggend en grensoverschrijdend kunstenaar”. Intussen is de Wikipedia-pagina van de kunstenaar aangepast. Nu staat er dat hij in 2018 werd aangeklaagd “voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik”. Er zou seks zijn gevraagd in ruil voor solo’s. Dat was bij mij ook zo. En zoals u waarschijnlijk heeft gelezen ben ik niet de enige met zulke ervaringen. Na de publicatie volgden nieuwe getuigenissen en zullen er nog meer komen; een teken aan de wand dat het hier om een vorm van ongelijkheid, onverdraagzaamheid, discriminatie en intolerantie gaat jegens vrouwen. Laat dit juist de thema’s zijn waarbinnen uw echtgenoot oproept om “allesomvattende oplossingen te vragen”.

In deze brief richt ik mij als vrouw en moeder tot u, onze koningin, die aandacht besteedt aan de positie van de vrouw en kinderen in moeilijke situaties. Tevens bent u als beschermvrouwe van de Koningin Elisabethwedstrijd betrokken bij de kunsten. Overigens, in het Koninklijk Paleis van Brussel installeerde Fabre in opdracht van koningin Paola – een vrouw – het werk Heaven of Delight met zijn anderhalf miljoen scarabeeën.

Beschouw deze brief niet als vrijpostigheid maar als onderdeel van een traditie, want ik ben opgegroeid in Balen. Zoals u wellicht weet, schreef Jan de arbeider uit het toneelstuk Groenten uit Balen een brief aan de koning tijdens de lange staking in 1971 – inclusief de schrijffout ‘groenten’. Want in Balen is het eten van zelfgekweekte groenten een risicovolle aangelegenheid: de grond is er te vervuild door de plaatselijke zinkfabriek. Als kind had ik ook de eer om namens jeugdbeweging De Biesakker koning Boudewijn bij een bezoek in 1984 mijn handgeschreven brief te bezorgen en zijne majesteit de hand te schudden.

Mijn vraag? U bent het allicht met mij eens dat de feiten waarvoor Jan Fabre in opspraak kwam in schril contrast staan met het ridderlijke gedrag dat we mogen verwachten van iemand die vanwege bijzondere verdiensten is opgenomen als grootofficier in de Kroonorde en als commandeur in de Leopoldsorde. Op de keerzijde van de medaille die Fabre bij Koninklijk Besluit op zijn borst mag dragen, staat het Franse motto ‘Travail et Progrès’.

In de veronderstelling dat koninklijke bekroningen samengaan met een deontologische code, is een gepaste reactie van het koningshuis hier dan niet op zijn plaats?
Travail? Fabre kwam in opspraak voor wangedrag op de werkvloer dat tot het verleden zou moeten behoren. Progrès? Mijns inziens draagt zo’n herhaaldelijke onverdraagzaamheid niet bij tot de vooruitgang van de maatschappij. Een gezonde samenleven sluit de rangen tot op het hoogste niveau om dergelijk gedrag te neutraliseren.

Als we vooruitlopen op de toekomst zit straks een vrouw op de troon: uw dochter prinses Elisabeth. Een belangrijk statement, want ook adellijke structuren zijn alsnog zeer patriarchaal. Ook prestigieuze instellingen hebben niet het privilege om te ontsnappen aan #MeToo.

Dit is in het belang van alle dochters en alle vrouwen van welke natie en stand dan ook. Beschouw deze brief dan ook als een verbintenis tussen alle vrouwen ter wereld, want zijn wij niet allen een koningin? Koningin van ons eigen lichaam?

Dank voor uw tijd en alvast een voorspoedig 2019 voor u en uw gezin.

Met de meeste hoogachting,

Geneviève Lagravière