Zopas landde de Franse president François Hollande in Caïro voor een officieel bezoek aan Egypte. De versie van La Marseilllaise die door het Egyptisch militair orkest werd gespeeld, was wat wij een ‘kakofonie’ noemen, een marteling voor het oor. Ik vermoed dat een hele klad saxofoons een halve toon te laag speelde waardoor het geheel, bizar genoeg, soms wat op onze Alban Berg of Stravinski begon te lijken.
Het orkest (van geoefende profs) was zich voor de rest van geen kwaad bewust en speelde het Franse volkslied keurig in de maat. Nu weet ik wel dat onze plaatselijke fanfare Sint Michaël ook vals speelt, en het eigen jeugdbandje, dat ik tussendoor leid, door sommigen als ‘shit’ wordt gecatalogeerd, maar hier is meer aan de hand.
Gisteren probeerde ik aan de hand van Beethoven’s 9de symfonie te suggereren dat wij die overbekende leuze ‘Alle Menschen werden Brüder’ misschien wel verkeerd begrijpen. Er is een naïef UNESCO-humanisme dat de nadruk legt op eenheid en gelijkmaking, en er is een humanisme dat net het verschil maar dus ook het conflict (de valse noten) benadrukt. Beethoven heeft in die negende, –zijn muzikaal testament-, de twee tegenover elkaar geplaatst. Zelf was hij zonder twijfel een polair denker en ging hij voor de variatie, de spanning, het conflict.
Meteen is het idee van wereldvrede, als één grote harmonie der volken, hoogst problematisch. Er bestaat geen muziek, geen mens, geen cultuur, geen wetenschap. Ze bestaan alleen in het meervoud. Het globalisme probeert die unitaire illusie vol te houden, met het (volstrekt cultuurloze) marktdenken als motor en politieke praatjesmakers als echo’s, maar de realiteit bewijst het omgekeerde.
Bestaat er een wereldtaal waarin wij allemaal zouden kunnen communiceren? Of kan die ontworpen worden? Ik bedoel niet zomaar een Esperanto-taaltje, maar echt een gedeelde cognitieve onderbouw, hetzelfde denksysteem, een identieke emotionele onderlaag? Eén ‘wereldmuziek’ als het ware?
Dat zou een homogene planetaire cultuur moeten veronderstellen, maar die is er gewoon niet. Wie nog twijfelt: bekijk en beluister opnieuw het Marseillaise-filmpje. Ik kan zelfs met moeite door één deur met K3-fans.
Het is net de menselijke intelligentie die het verschil opdrijft, ons als soort doet uiteen vallen in ondersoorten. En in de limiet is elke mens zelfs een soort op zich, waardoor het eenheidsdenken helemaal problematisch wordt. Al is er veel goede wil om de andere de kop niet in te slaan.
Want ja, de grap is, dat die Marseillaise voor de Egyptenaren helemaal niet vals klonk, en ook niet juist, maar dat ze gewoon uit hoffelijkheid deden wat ik voor tante Jeanne doe als ze langs komt: haar verschrikkelijke, oneetbare lievelingstaart bakken. Die alleen zij eigenlijk kan bakken. En misschien wil ik hem ook niet te lekker maken, om te vermijden dat ze hier de deur plat loopt,- het is ingewikkeld.
De bekende Franse antropoloog Claude Lévy-Strauss (1908-2009) maakte op het einde van zijn leven brandhout van het globalisme:
“Er bestaat geen mondiale beschaving en er zal ook nooit een bestaan. In het beste geval gaan we naar een wereldwijde coalitie van culturen, waarin iedere cultuur haar eigen originaliteit behoudt”.
Misschien moeten we dan wel af en toe een Marseillaise in Caïro voor de leeuwen gooien, maar liever dat dan een onderwerping hier.
Acta Sanctorum 