Reuzegom, of de ontsporing van het groepsdenken

Laatste foto van Sanda Dia (VRT NWS)

Ze noemen zich Janker, Zaadje en Strontvlieg, en staan nu samen met 15 companen terecht voor een doopritueel met dodelijke afloop op 5 december 2018. Voor wie het interesseert, de volle namen van de protagonisten publiceerde ik drie jaar geleden al op mijn blog. Niet om ze aan de schandpaal te nagelen, maar omdat ik die regel ook hanteer bij andere volwassenen die terecht staan voor feiten die niet betwist worden. Daarbij gaat het om lieden die zich als het kruim van de samenleving beschouw(d)en en de doop zien/zagen als een inwijdingsritueel om tot de elite te mogen behoren. Noblesse oblige.

De details waarbij ingenieursstudent Sanda Dia aan zijn einde kwam, zijn dermate schokkend, dat dit een groot mediaspektakel is geworden, door de advocaten zelf mee opgevoerd. Ik vraag me bijvoorbeeld af wat Walter Damen, verdediger van L.L., alias Strontvlieg, tijdens de procesweek in het TV-praatprogramma De Afspraak komt doen. En dan maar lamenteren over een trial by media. Daarnaast is er de showadvocaat Sven Mary, optredend namens vader Dia, die overal orakelt dat de daders moeten ‘gebrandmerkt’ worden. Een middeleeuws inzicht dat misschien beter zou gelden voor de drugsbaronnen die tot het uitverkoren cliënteel van Mary behoren.

Burschenschaften

Walter Damen had er een experte bij gehaald, psychiater dr. Lieve Dams, om inzicht te krijgen in de ‘groepsdynamiek’ waaruit die excessen ontstaan. Dat is natuurlijk een tactiek van de verdediging om individuele schuld te ontlasten en het voor te stellen alsof de groep door een eigen fatale logica wordt aangedreven: wir haben es nicht gewusst. Anderzijds is het groepsgegeven wel degelijk fundamenteel in heel de kwestie, maar men moet het in een breder socio-historisch perspectief bekijken.

Hoe meer kots en urine, hoe groter de vernedering, des te glorieuzer oogde de toekomst van deze fils-à-papa’s die uiteindelijk toch maar konden studeren omwille van de afkomst, niet het talent.

Studentendopen dateren van het begin van de 19^de eeuw, waar de zonen van de begoede burgerij zich aan de universiteit verenigden rond een motto van exclusiviteit met een rechts-reactionaire kleur, zie de Duitse Burschenschaften. Dat is belangrijk om het fenomeen te begrijpen: het gaat om jonge mannen die hun privileges wilden legitimeren en ritualiseren binnen een ‘heilig verbond’ dat de moderne versie moest zijn van een middeleeuwse ridderbond, genre de Tempeliers. Een kaste van top-intellectuelen, voorbestemd om de staat te dragen en de maatschappij te leiden.

Het contrast tussen de goorheid van de uitspattingen inclusief zuippartijen, en deze nobele missie, moet dan weer verklaard worden vanuit een drang tot desublimatie: hoe meer kots en urine, hoe groter de vernedering, des te glorieuzer oogde de toekomst van deze fils-à-papa’s die uiteindelijk toch maar konden studeren omwille van de afkomst, niet het talent. Schaamte en moreel besef waren uit den boze, ze dienden vervangen te worden door eergevoel en onvoorwaardelijke trouw aan de Bond.

Een gestoord bruut jaar

Voor de rest nette jongens (VTM)

Janker en Zaadje zijn verre afstammelingen van deze 19^de eeuwse schaar van burgerridders. De schachtentemmer en de praeses komen uit begoede families waarin de elitaire moraal er van jongs af aan wordt ingelepeld. En nu komen we op de fameuze groepsdynamiek, en het grootste argument van de verdediging: niemand was of is verplicht om die dopen te ondergaan. Formeel toch niet. Sociaal, dat is een ander verhaal: elites trekken vooral mensen aan vanuit de onderkant, die willen promoveren.

Sanda Dia was een iets te brave jongen die er vooral wilde bij horen, en die zo’n exclusieve studentenclub ook wel zag als een springplank voor zijn carrière. Dat lidmaatschap moet men verdienen. Liters visolie, dode muizen en ijskoude waterputten bieden dan goede diensten. Wat hier uiteindelijk mankeert, is de wil en de kracht om te zeggen ‘foert gasten, hier doe ik niet aan mee’. Dat geldt voor alle studentendopen, het gebrek aan karakter van de deelnemers, het zich uitleveren aan de groepsdwang om vooral niet uitgesloten te worden. Maar Reuzegom was nog iets hors catégorie: hoe zwaarder de inwijdingsproef, hoe groter de status, eens deze volbracht.

De meelopers zijn zwak, de leiders zijn in se lieden waarvan de persoonlijkheidsstructuur op zijn zachtst gezegd deuken en kloofjes vertoont.

De leiders en aanstokers speculeren op het succes van deze groepsdwang, en zien de vernedering als een toelatingsproef maar ook als de bevestiging van hun eigen gezag. Die behoefte op zich wijst nog op iets anders: een latent gebrek aan zelfrespect, ondanks het schijnbaar groot ego. De meelopers zijn zwak, de leiders zijn in se lieden waarvan de persoonlijkheidsstructuur op zijn zachtst gezegd deuken en kloofjes vertoont.

Het meest relevant document is allicht de fameuze speech waarmee Alexander G. alias Janker in 2018 de praeses-verkiezingen van Reuzegom won: ‘Ik wil er volgend jaar echt een bruut jaar van maken, met afzuipen op donderdag. Ik wil er geen bruut jaar van maken, maar een gestoord bruut jaar. (…) Vergis u niet, bovenal wil ik een mentor zijn voor onze potentiële elite.’ Er duikt zelfs een heel bijzonder motief op waarom Alexander zo graag voor mentor wil spelen: ‘Ook Napoleon en Castro waren klein. En zelfs onze goede Duitse vriend Adolf stak nauwelijks boven de grond uit.’ Over deze laatste en zijn minderwaardigheidscomplex is inderdaad een complete bibliotheek neergepend. Maar meteen is het pathologisch karakter duidelijk waarin de groepslogica uitgroeit tot een groepsdictatuur: de leider lijdt aan chronische overcompensatiedrang.

Bezinningsmoment

Reuzegom is op zich geen extreemrechts fenomeen, maar ik zie deze kring en haar gebruiken wel als een metafoor voor een anti-liberale, totalitaire maatschappij waarin het individu zich helemaal moet conformeren, op risico van sociale uitsluiting. De ironie is, dat de woke-ideologie vandaag net hetzelfde doet, waartegen rechts beweert zich af te zetten. De cultus van de groepsdiscipline en de onderwerping aan de leidende doctrine (pensée unique) staat in wezen haaks op dissidentie en kritische individualiteit.

Als we een elite, een maatschappelijke bovenlaag van doen hebben, dan moet ze zich gedragen als een aristocratie van de geest, niet als een laffe bende comazuipers.   

Gehoorzamen en zich conformeren blijft de hoofdopdracht, dàt is de ongezonde boodschap van het ontgroeningsritueel dat door Janker, Zaadje en C° tot zijn perfectie werd uitgevoerd. Een ‘elite’ die dwangrituelen koestert en onderwerping eist aan de toegangspoort, kan nooit een tegengewicht bieden voor de verwoking van de samenleving. Voor de rest mag dit proces van mij een louteringsmoment zijn, en een rituele begrafenis van de groteske pseudoniemen Janker, Zaadje en C°. Kritisch denken en de durf om dingen in vraag te stellen, wars van elke groepsdwang: als we een elite, een maatschappelijke bovenlaag van doen hebben, dan moet ze zich gedragen als een aristocratie van de geest, niet als een laffe bende comazuipers. Ont-dopen graag.

Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.