Op het moment dat deze column gepubliceerd wordt, maandagmorgen, is de witte rook uit de Vlaamse stikstofschoorsteen verder dan ooit. Minister-president Jan Jambon gooide gisteren, zondagavond, de handdoek in de ring en stelde vast dat coalitiepartner CD&V de situatie blijft blokkeren. We weten waar de CD&V voor staat en welke belangen van welke organisatie er op het spel staan. De krachtmeting tussen Zuhal Demir en de Boerenbond weerspiegelt de ultieme poging van een (kapitaalkrachtige) zuil om greep te houden op het beleid.
Tijd om in deze impasse nog eens samen te vatten waar het om gaat, hoe het probleem ontstond, en wat de inzet is. Voor kenners van de materie misschien weinig nieuws, maar het dossier is zo complex geworden, dat de modale Vlaming nauwelijks nog mee is. Terwijl het gaat over voedsel en voedselkwaliteit, in casu het stukje vlees dat het merendeel toch nog altijd op zijn/haar bord verwacht.
Van mestbank tot strontberg
Sammy says no
Alles draait rond de productie van het milieuschadelijke stikstof, waarvoor de landbouwsector een aandeel van 80 procent inneemt, vooral in de vorm van ammoniak (NH3) dat zich in mest en dierlijke urine bevindt. Het gaat de bodem en het grondwater in, zorgt voor verzuring en ontwricht het ecosysteem. In 1991 vaardigde Europa al de zogenaamde nitraatrichtlijn uit, wat aanleiding vormde tot een hele serie Vlaamse MestPlannen (MAPs) en zelfs een heuse Mestbank.
De industrie kreeg via de VLAREM-wetgeving vrij snel haar zaakjes op orde, maar de landbouw eiste en kreeg een aparte regeling. Dat werd één groot kluwen van pappen en nathouden.
Vlaanderen heeft nog altijd de slechtste waterkwaliteit én tegelijk de slechtste natuurkwaliteit van alle Europese landen. Er is een grote inhaalbeweging nodig, waarbij industrie en landbouw een inspanning moeten doen. De industrie kreeg via de VLAREM-wetgeving vrij snel haar zaakjes op orde, maar de landbouw eiste en kreeg een aparte regeling. Dat werd één groot kluwen van pappen en nathouden. De Boerenbond en de ondersteunende CVP/CD&V-ministers hadden zo hun eigen agenda, en gebruikten de bestaande MAP’s om allerlei achterpoortjes en parallelle mechanismen te creëren (bijvoorbeeld het opsplitsen van één agrobedrijf in verschillende kleinere). Hierdoor ontstond een typisch Belgische koterij, die de duidelijkheid en de rechtszekerheid niet ten goede kwam.
Het gênante circus rond de ‘rode bedrijven’ typeert heel deze chaos: er dateert een lijst van 2014 (135 ‘piekvervuilers’), en eentje van 2015 (nog 58, de rest werd ‘oranje) die door elkaar worden gehaspeld en leiden tot eindeloos soebatten over modelberekeningen en impactscores, met vermoedelijk één einddoel: de vis verdrinken in de stront. Een jaar geleden, februari 2022, was er binnen de Vlaamse regering nochtans een stikstofakkoord bereikt, maar het regende bezwaarschriften die allemaal uit dezelfde PC bleken te komen. De CD&V wil het heronderhandelen en houdt het been stijf: Sammy says no.
Steeds groter, steeds meer
Sinds de Oekraïnecrisis luidt het dat lokale productie en zelfvoorziening, ook op vlak van voedsel, cruciaal zijn. Klopt. In de boerenbetoging afgelopen vrijdag vielen slogans op als ‘Demir = einde voedsel van Vlaamse bodem’. Is dat zo? Een paar cijfers.
Uit een recent rapport van StatBel blijkt dat de Belgische varkensproductie in 2021 1.140.093 ton bedroeg, waarvan 856.494 ton werden geëxporteerd. 283.599 ton is bestemd voor consumptie in België. Het cijfer dat Demir naar voor schoof, van 2/3 export en 1/3 eigen consumptie is dus zelfs nog een overschatting: we eten nog geen kwart (24%) van ons geproduceerde varkensvlees zelf op.
Het cijfer dat Demir naar voor schoof, van 2/3 export en 1/3 eigen consumptie is dus zelfs nog een overschatting: we eten nog geen kwart (24%) van ons geproduceerde varkensvlees zelf op.
Voor het pluimvee hetzelfde beeld. Met meer dan 300 miljoen geslachte beesten per jaar, en een export naar 90 landen, is België de 6de grootste exporteur van kippenvlees ter wereld. Maar een kleine fractie is voor binnenlands gebruik bestemd. De bekende megastallen met duizenden kippen, die in recordtempo worden volgepropt voor de slacht, zijn in de Antwerpse Noorderkempen eigendom van uitgeweken Nederlanders die in hun land op te strenge normen botsten. Vlaanderen, mesthoop van Europa.
Idem dito voor rundsvlees, waarbij kalveren letterlijk het nevenproduct vormen van de melkproductie: koeien geven nu eenmaal alleen melk als ze kalven. Hop, de stier erop, en weer mestoverschotten. Noteer dat al deze processen van grootschalige, exportgerichte vleesproductie gepaard gaan met een evenredig grote import van dierenvoeders. Om al dat slachtvee op te kweken zijn namelijk enorme hoeveelheden graan en soja nodig, waarvoor wij de teeltplaats niet hebben. Top soja-exporteurs zijn Brazilië, Argentinië, de Verenigde Staten en tot een goed jaar geleden… Oekraïne. Europa is voor zijn veevoeders zo’n 70% afhankelijk van deze producenten, met alle gevolgen voor de afhankelijkheid van de schommelingen op de wereldmarkt.
Schuldspiraal
Een Vlaamse boerin aan het woord in Pano, 21/9/22
Als we over het stikstofprobleem spreken, moeten we het dus over mestoverschotten hebben, met boeren die stelselmatig in een verhaal van schaalvergroting meegaan. Hoe zijn we daarin beland?
De Pano-reportage van 21 september 2022 vormde een sleutelmoment in de publieke discussie. Boeren getuigden hoe de machtige Boerenbond, mede via KBC-bank waarin zij belangen heeft, de sector in haar greep houdt en verplicht tot steeds nieuwe, grotere investeringen. Omdat ze als belangenorganisatie optreedt, én de leden verplicht tot afnemen van goederen (meststoffen…) en diensten (bank, verzekering), is die macht ongezond groot geworden. De overkoepelende holding MRBB heeft een totaal geconsolideerd vermogen van bijna 5 miljard euro. Hét overgebleven kroonjuweel van de katholieke zuil.
Elk idee rond reconversie, schaalverkleining, verduurzaming, gaat lijnrecht in tegen alles waar de Boerenbond voor staat.
Via de respectievelijke CVP/CD&V-ministers houdt dit machtsblok zorgvuldig zijn eigen belangen in ‘t oog. Elk idee rond reconversie, schaalverkleining, verduurzaming, gaat lijnrecht in tegen alles waar de Boerenbond voor staat. De schuldspiraal waarin landbouwers worden opgezogen -grotere investeringen en kleinere winstmarges, waardoor men opnieuw bij de bank aanklopt voor nóg meer uitbreiding- leiden soms tot echte familiedrama’s. Af en toe laat er eens iemand in de media een kritisch geluid horen, die dan daags nadien een telefoontje krijgt van een BB-‘consulent’.
Paradigmashift
Het is dezelfde Boerenbond die, bij monde van voorzitter Lode Ceyssens, het hoge woord kwam voeren in Brussel tijdens de vrijdagbetoging en de regering aanmaande tot ‘daadkracht’. Enig cynisme is de organisatie niet vreemd. Het Algemeen Boerensyndicaat geeft blijk van meer gezond verstand. Voorzitter Hendrik Vandamme vraagt zich luidop af of de weg naar ‘steeds groter’ en ‘steeds meer’ in de Vlaamse landbouw geen doodlopend straatje is. Vergissen de boeren zich niet van vijand, of om in de sector te blijven: dreigen ze met Zuhal niet het verkeerde varken te slachten?
Vlaanderen, een van de dichtst bebouwde regio’s ter wereld, moet meer dan wie ook streven naar een evenwicht tussen natuur, economie en landbouw. Daarbinnen is geen plaats voor agenda’s van belangengroepen of holdings.
Er dringt zich een paradigmashift op, en daar kan ik Zuhal Demir alleen maar gelijk geven: kleinschaligere bedrijven, meer op kwaliteit gericht en de korte keten, beschermen van de binnenlandse voorziening, een betere steak op uw bord, eerlijke prijzen waar de boer iets aan verdient. De eis tot een duidelijk vergunningenkader en rechtszekerheid is volkomen terecht. Maar evenzeer is een reductie van de veestapel onontkoombaar. Krijgt men heel dit dossier niet rond, dan dreigt een tsunami van vergunningsbetwistingen, arresten en juridische janboel.
Vlaanderen, een van de dichtst bebouwde regio’s ter wereld, moet meer dan wie ook streven naar een evenwicht tussen natuur, economie en landbouw. Daarbinnen is geen plaats voor agenda’s van belangengroepen of holdings. Noteer overigens dat Europa 1,6 miljard steun voorziet voor Vlaamse landbouwers die willen meegaan in de reconversie naar bio-landbouw, en dat de Vlaamse Regering daartoe een goedgekeurd Strategisch Plan afleverde.
Dat de CD&V, politiek quasi irrelevant geworden, hier de hakken in het zand zet, kan ik begrijpen. Dat ook het Vlaams Belang de kaart trekt van het oude Boerenbondverhaal, iets minder. Of toch, jawel, het is plat electoraal opportunisme. De ironie is, dat net deze positionering landbouwminister Jo Brouns en C° als het ware vastnagelt op hun stoel. Krek op hetzelfde moment dat Jan Jambon moest meedelen dat de zaak geblokkeerd zit, probeerde Tom Waes in de laatste aflevering van Het Verhaal van Vlaanderen te bewijzen dat de Vlaamse natie niet bestaat. Het venijn zit in de staart. Hebben wij staatsmanschap genoeg in huis om hem en de makers ongelijk te geven? Af te wachten, politieke dinges, het is me toch wat.
Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.
Acta Sanctorum 
Hoe wil je boeren met lagere productiequota een goed inkomen verzekeren als ze moeten opereren in een geglobaliseerde wereld met milieunormen die enkel in Europa zo streng zijn…??
Als het waar is wat u zegt, waarom moeten ook bioboeren stoppen. Zoek eens op: tristatecity’s, dat is waarvoor ze de landbouwgrond nodig hebben
Nu ga je het wel ver zoeken … dit gaat geen enkele bevolking pikken, alsook politiekers of ze kunnen koffers pakken.
Ik vrees dat Anne-Marie het bij het rechte eind heeft.
En dat de bevolking dit gaat pikken – zoals die bijna alles pikt – dat bewijzen de afgelopen jaren.
In Nederland heb je geen boerenbond en daar is de problematiek voor de boeren en hun overleven nog prangender. De boeren werden onder druk van de wurgende EU-dictaten (met de nationale regeringen als doorgeefluik) verplicht telkens opnieuw te innoveren en te investeren om steeds gekkere ‘ecologische’ normen te halen. Dat maakte hen nog meer van banken afhankelijk. Tal van boeren werden zo tot gigantische schulden gedwongen, schulden die ze nooit zullen kunnen afbetalen wanneer ze door EU-puppets als Demir, Van der Wal & Co. ertoe gedwongen worden ermee op te houden. Vandaar dat al verscheidene onder hen vrijwillig het tijdelijke voor het eeuwige hebben ingeruild.
Eens te meer getuigt Sanctorums verhaaltje van een stuitend simplisme. Hij ziet niet dat de stikstofparanoia enerzijds in Europa beperkt blijft tot België en Nederland (vreemd, aan de grenzen met Duitsland houdt het op) en dat anderzijds ook in Nieuw-Zeeland koeien van zowat alles de schuld krijgen, ze pissen nl. teveel (ammoniak) en laten teveel boeren en winden (methaan). Wie dan niet begrijpt dat het weer om één van de zovele krankzinnige globalistische ideetjes uit de koker van WEF en VN gaat is eraan voor de moeite. Hij/zij zal het nooit begrijpen. Amen.
Ik kan dit enkel maar be-amen!
De Belgische en Nederlandse boerderijen behoren net als vele fabrieken hier tot de minst milieubelastende van de wereld. Als we ze hier sluiten start men elders meer vervuilende landbouwbedrijven op want de wereldwijde vleesconsumptie gaat echt niet dalen. We verarmen enkel onszelf. Historisch gezien is de kans ook groot dat er in plaats van de gesloten boerderijen verkavelingen komen ipv groen.
De zogenaamde “groene linten” rond onze steden: van landbouwgrond naar naar verkavelingen.
En op die verkavelde landwouwgrond huisjes voor stedelingen die de “superdiverse” hel van hun stad ontvluchten. Of erger – appartementsblokken voor de duizenden en duizenden binnenstromende “vluchtelingen”. Dit laatste is duidelijk de agenda van de Nederlandse regering. En ik vrees dat de Vlaamse regering hierin niet gaat “achterblijven”.
Om dit wereldvreemde Europese, ergo Belgische en zéker Vlaamse on-bewind geïllustreerd te zien, hoef je alleen maar te kijken naar het onzinnige idee van een dolgedraaide enkeling, dat vurig gepromoot en wettelijk bezegeld wordt: Een dier dat zich in de eenzame en uitgestrekte wildernissen van Europa voedt en dagelijkse lange afstanden aflegt in hun duizenden hectaren jachtgebied, loslaten op de drukst bevolkte streek van Europa, en dan ook nog klagen dat het overreden wordt.
Het zou zó uit de woke-waanzin van de VS, onze grote bezetter-baas, kunnen komen. We moeten al een oorlog die de onze niet is, financieren, onze olie daar kopen -de pijpleiding in zee werd opgeblazen (cui prodest?)- en nu ook nog eens onze Europese boeren de nek omwringen (stikstof-schijnalibi) om ook nog voor ons voedsel afhankelijk te worden van de bezetter.
Een ruimer perspectief mag ook eens aan bod komen, om de Vlaamse uitdragerij beter te kunnen begrijpen.
Het ruimer perspectief is ook het feit van dat het niet in onze genen zit om een langetermijnvisie te ontwikkelen. Het is het zelfde liedje als in de visserij: take the money and run. Vertaald in: geen subsidies = massaal zwart. Het is de inhaligheid die nu op zijn einde loopt. Alles is al vele male gekocht en verkocht. Je moet maar eens kijken naar al de « kasteeltjes » van de zogenaamde gearriveerde generatie boeren. Après nous le déluge et les copains d’abord.
Gigantische overpopulatie en (westerse) overconsumptie is de kern van vele problemen, en geen mens is in staat de problemen die daaruit voortvloeien op te lossen, geen mens. De natuur zal uitkomst moeten bieden, een aantal flinke pandemieën, meer dan een halvering van de wereldbevolking, en daarmee zijn een heleboel problemen gelijk de wereld uit, en een hoop ziekelijke decadentie. Dat is de wal die het schip zal keren, het menselijke onvermogen hardhandig gecorrigeerd door de natuur. Landen zoals België en Nederland zouden nog veel sterker uitgedund moeten worden, tot op een derde. Dat zal een hogere kwaliteit van leven opleveren.
Ondertussen blijft het nationaal prutsen, en is er een plutocracy ontstaan die op de situatie parasiteert. Dat zijn de kwantiteitsmanagers.., meer kwantiteit, meer regulering, meer flow control van gigantische massa’s, meer slaaf, steeds minder kwaliteit van leven.
Historisch gezien deed de natuur haar werk, door een groot deel van de bijwas al gedurende de kindertijd te schrappen. Daarna is men begonnen met alles wat ziekelijk is in leven te houden, zelfs te subsidiëren, de dood zoveel mogelijk kunstmatig uit te stellen, allemaal goedbedoeld, maar met funeste resultaten.
Bij een volgende pandemie zal het zaak zijn dat de jongeren en degenen van gemiddelde leeftijd (40-) de touwtjes in handen nemen. In plaats van de oudgedienden, die de hele funeste situatie gecreëerd hebben door hun sociale systemen die ziekelijkheid en afhankelijkheid subsidiëren en beschermen, en daarbij een situatie van parasitisme en corruptie bewerkstelligen.
In plaats van hun perverse beleid voort te zetten, door de gezonden en de jongeren op te sluiten, vrijheid te verbieden, ziekmakende en wanstaltig idiote maskers op te dringen, sociale omgang te verbieden, buitenlucht en zon te verbieden, mensen met ziekmakende rotzooi in te spuiten, mensen nog meer afhankelijk te maken, de hele bevolking angst in te boezemen, zelfdiscipline te breken door marionetten van mensen te maken, etc. en dat zelfs met kinderen…, wordt het tijd om zichzelf op te offeren en het toneel te verlaten als de natuur dat eist.
Het moet toch wel duidelijk zijn nu dat een goed deel van de oudere generatie ziekelijk onnatuurlijk, decadent, soms pervers, en in ieder geval incompetent is. Goede bedoelingen, in zoverre daar sprake van is, is: zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Maak ruimte voor kwaliteit van leven, en laat de natuur haar werk doen, zou het motto moeten worden.
Aanvankelijk had ik geen zin om hier te reageren, als boerendochter doet het me pijn hoe jonge boeren letterlijk de afgrond ingeduwd worden. Wat kleinschaliger en meer op kwaliteit gericht werken en betere prijzen betreft, ben ik helemaal mee eens. Maar mijn vader, die in plaats van grotere stallen te bouwen meer weilanden aankocht om zijn kwaliteitsvolle dikbilvaarzen vrij en lustig rond te laten grazen én om conform strenge EU- en MAP-regels te blijven boeren, vertelde me onlangs dat de vleesprijzen 35 jaar geleden gekelderd werden door de invoer van Oost-Europese koeien van slechtere kwaliteit (sinds de val van de Berlijnse muur en het openstellen van de grenzen) en nog maar te zwijgen van de ingevoerde Amerikaanse brol vol groeihormonen die niet volgens de Europese normen werd gecontroleerd. Nu nog zijn de prijzen voor vleesvee lager dan 35 jaar geleden, terwijl men hier veel meer moet betalen voor een biefstuk.
Verder heb ik ook bedenkingen bij het politieke beleid omtrent vergunningen. De boeren in de Kempen en in Limburg kregen nog in 2020/2021 vergunningen en dus groen licht om uit te breiden maar vorig jaar werd er ineens beslist dat hun bedrijven op de rode lijst staan. Zoals de Abdij van Averbode die al eeuwen kaas maakt, dreigt te sluiten vanwege het stikstofdecreet. Geen wonder dat er veel frustratie en woede is bij jonge boeren.
Het is ook bizar dat dat beruchte stikstofdecreet enkel geldt in Vlaanderen en niet in Wallonië. En wat met honden en paarden die ook massaal hun grote boodschap achterlaten in parken, bossen, weilanden …de stikstofnormen voor de landbouw zijn zo absurd laag, dat een hondendrolletje in een weiland al teveel wordt. Bovendien hebben bomen en weilanden ook stikstof nodig om te groeien, ze capteren N en CO2. Zonder de nodige stikstof verschralen de gronden.
En waarom kopen havenbonzen zoals Huts al die landbouwgronden (tevens in Zeeuws -Vlaanderen) voor de neus van boeren weg? Er was al een rechtszaak omtrent die opkopingen van landbouwgronden (met staatssteun!), waarvan een boerenkoppel won tegen de havenbaas. Er zit duidelijk wat meer achter, het ligt niet zozeer aan de ‘vervuilende’ koebeesten, maar eerder aan de politiek. Money, money…
Mijn vader is een van de allerlaatste landbouwers van de oude stempel en geniet alsnog van zijn twee laatste vaarzen, die vorig jaar het licht zagen in zijn stal en heel de winter door op zijn groene weilanden grazen. Hij werd al eens geprezen door de chefkok van het Fornuis, die ooit in een onooglijk caféétje in een polderdorp een biefstuk kwam eten en persé wilde weten van waar het heerlijke rundsvlees kwam.
Medio vorige eeuw kende het gezegde: “Als het slecht wordt voor de boer, wordt het voor de mensen ook slecht”.
Nu is het zover, en het is inderdaad ook nog waar!
Ik begrijp dat je geen zin hebt om te reageren. Een filosoof heeft “natuurlijk” letterlijk geen kaas gegeten van de schrijnende positie van de boeren. Nochtans zorgen die laatsten voor de productie van ons voedsel – maar krijgen er helaas ‘peanuts’ voor uitbetaald door de grote winkelketens.
Niet alleen filosofen geloven blijkbaar dat het voedsel op hun bord uit de hemel komt gevallen – ook de zogenaamde “groenen”. Die laatste zijn voor het merendeel stedelingen – die ook “natuurlijk” in de betere wijken wonen – of geprivilegieerde groene-rand-bewoners. Die praten liever op een of ander “superdivers” en “supergezellig” theefeestje met de vijanden van onze beschaving – dan met een boer wiens familie al eeuwenlang in onze poldergrond is geworteld.
Bijna alle “groenen” zijn “globalisten” – en bijna alle filosofen “kosmopolieten” of “universele denkers”. Dat zij net als andere dieren moeten eten en schijten – ontsnapt aan hun “kritische” wereldbeeld.
Ook deze sage van “Het gezin Van Paemel” kan gemakkelijk onderuit gehaald worden. Ik herinner mij nog goed de beelden van de melk die in de grachten geloosd werd en de tomaten die op de autosnelweg gedumpt werden. Wie heeft er de Europese landbouw subsidies eigenlijk uitgevonden? Ik zie geen monstertractoren op de Avenue des Champs-Élysées staan. Ook bij die praatjes van de zogenaamde “lokaliteit” frons ik toch ook wel eens de wenkbrauwen. De mythe van de lokale inhaligheid, het liefst contant betaald, kan er ook wel bij. Maar de lange termijnvisie (met de nadruk op lang) binnen een Europees landbouwbeleid? En nu zitten ze met de gebakken peren. Idem dito de visserij. Eigenlijk wou ik niet reageren…